در دیدار سالیوان با بن سلمان در نئوم چه گذشت؟
آمریکا میانجیگر روابط ریاض با تل‌آویو
چرا این مساله مهم است: عربستان سعودی یکی از بازیگران بزرگ منطقه است که احتمالا توافق صلح «ابراهیم» را با اسرائیل امضا خواهد کرد. چنین اتفاق مهمی دیگر کشورهای عربی و اسلامی را ترغیب خواهد کرد که در همین مسیر گام بردارند. در حقیقت، آمریکا با تشویق عربستان به امضای توافق صلح با اسرائیل درصدد است تا دیگر کشورها را به تاسی از عربستان وارد مدار رابطه با اسرائیل کند.
پشت پرده چیست: در دیدار ۲۷ سپتامبر در «نئوم»، شهری آینده‌نگرانه در ساحل دریای سرخ عربستان، سالیوان این مساله را مطرح کرد و بن‌سلمان آن را فی‌الفور رد نکرد. در عوض، سعودی اعلام کرد که به زمان نیاز خواهد داشت و به سالیوان فهرستی از گام‌هایی که باید ابتدا اتخاذ شوند ارائه داد. یک مقام آمریکایی گفت، برخی از این محورها شامل بهبود در روابط دو جانبه عربستان- آمریکا می‌شود.
در میان خطوط: دولت بایدن میان خود با دولت سعودی بر سر قتل خاشقجی و سابقه سیاه حقوق بشری این کشور فاصله نهاد. هر اقدام سعودی برای عادی‌سازی رابطه با اسرائیل به احتمال زیاد بخشی از معامله بزرگ‌تری خواهد بود که شامل دو بخش می‌شود: بخش اول، گام‌هایی که اسرائیل درباره مساله فلسطین برخواهد داشت. بخش دوم، شامل گام‌هایی از سوی آمریکا برای احیای رابطه با بن‌سلمان می‌شود که بایدن تا کنون از برقراری رابطه مستقیم با او سر باز زده است.
نحوه بازی: فیصل بن فرحان، وزیر خارجه عربستان، پنج‌شنبه گذشته (۲۲ مهرماه) با همتای آمریکایی خود در واشنگتن دیدار کرد. با این حال، هیچ کدام از طرفین درباره عادی‌سازی رابطه با اسرائیل به شکل علنی چیزی مطرح نکردند. بلینکن و سالیوان در دیدار هفته گذشته با «یاییر لاپید» وزیر خارجه اسرائیل از توسعه توافق ابراهیم سخن به میان آوردند. یک مقام ارشد اسرائیلی بعد از دیدار لاپید اعلام کرد که «بی‌تردید یک کشور عربی طی سال آینده به توافق ابراهیم خواهد پیوست». مقام‌های ارشد دولت بایدن هم جمعه گذشته ۲۳ مهرماه به رهبران یهودی در یک کنفرانس گفتند که ایالات‌متحده «به آرامی» با چندین کشور عربی- اسلامی رایزنی کرده و ممکن است آنها دیدگاه منفی نسبت به عادی‌سازی رابطه با اسرائیل نداشته باشند.
آنها چه می‌گویند: بلینکن چهارشنبه گذشته طی دیدار سه‌جانبه با وزرای خارجه اسرائیل و امارات گفت: ما متعهد به تلاش‌های دولت قبلی هستیم تا به این وسیله دایره کشورهایی را که به توافق ابراهیم می‌پیوندند و درصدد عادی‌سازی رابطه با اسرائیل بر می‌آیند، گسترش دهیم. دولت آمریکا در تلاش است تا عربستان را به تدریج به سوی عادی‌سازی رابطه با اسرائیل بعد از بیش از یک دهه سوق دهد. در سال ۲۰۰۹، اوباما از ملک عبدالله خواست تا گام‌های کوچکی در راستای عادی‌سازی بردارد و به دیگر کشورهای عربی هم برای انجام این کار چراغ سبز نشان دهد. اوباما امید داشت که این اقدام نتانیاهو را ترغیب خواهد کرد تا در فرآیند صلح با فلسطینیان پیشرفت‌هایی به دست آورد. اما پادشاه سعودی اصرار داشت که این پادشاهی با معرفی طرح ابتکار صلح عربی در سال ۲۰۰۲ سهم خود را ایفا کرده است.
دولت ترامپ هم تلاش زیادی کرد تا سعودی‌ها را به عادی‌سازی رابطه با اسرائیل سوق دهد؛ اقداماتی که در سال ۲۰۱۷ آغاز شد. محمد بن سلمان در ابتدا با چنین سیاستی همراهی کرد و به آن روی خوش نشان داد، اما پس از آنکه پدر تاجدارش بر سیاست سنتی عربستان درباره اسرائیل- فلسطین پافشاری ورزید، محمد نیز نگاه خود را تغییر داد. با این حال، عربستان از تلاش امارات برای امضای توافق صلح با اسرائیل حمایت کرد و به بحرین هم برای توافق ابراهیم چراغ سبز نشان داد. عربستان حتی در اجازه دادن به پروازهایی میان کشورهای حاشیه خلیج فارس و اسرائیل و استفاده از حریم هوایی این کشور همکاری کرد. برخی مقام‌های دولت ترامپ می‌گویند اگر او در دور دوم پیروز می‌شد، عربستان را وارد توافق ابراهیم می‌کرد.
