مجمع سالانه سازمان ملل آغاز به کار کرد
سه دستورکار نشست نیویورک
عکس: AFP
همچنین امروز چهارشنبه رهبران جهان یک نشست تحت عنوان «حفاظت از دستاوردهای ۲۰ سال تعامل بین‌المللی در افغانستان» برگزار می‌کنند. از زمان به قدرت رسیدن طالبان در ۱۵ آگوست، وضعیت در افغانستان به یک مساله اولویت‌دار در دستورکار سازمان ملل تبدیل شده است. فهرست مشارکت‌کنندگان حضوری در نشست مجمع عمومی شامل رجب طیب اردوغان (رئیس‌جمهوری ترکیه)، تمیم بن حمد آل‌ثانی (امیر قطر)، مون جائه‌این (رئیس‌جمهوری کره‌جنوبی) و آندژی دودا (رئیس‌جمهوری لهستان) می‌شود. همچنین روسای جمهوری ایران، چین و مصر در اولین روز مجمع عمومی سخنرانی دارند که به‌صورت پیام ویدئویی از پیش ضبط‌شده خواهد بود.
روز چهارشنبه رهبران ونزوئلا، تونس، اردن و اوکراین و چند کشور دیگر شخصا در سازمان ملل سخنرانی خواهند کرد. در روزهای بعدی مجمع عمومی شاهد حضور مقاماتی از لیبی، لبنان، آلمان، فلسطین، ژاپن، انگلیس، پاکستان، استرالیا، هند، کانادا، هائیتی، عراق، بلاروس، یمن، امارات، سوریه، عربستان، کره‌شمالی، میانمار، افغانستان و اسرائیل خواهد بود. «جوزف استپانسکی» در گزارش ۲۰سپتامبر برای الجزیره نوشت، روز سه‌شنبه «مباحث و جلسات عمومی» ۹ روزه آغاز شد. این جلسات شامل ارائه فرصت‌هایی به رهبران دنیا برای پرداختن به مسائل گسترده روز جامعه بین‌الملل می‌شود. نفس این گردهمایی –یعنی بازگشت نسبی به وضعیت عادی- بازتاب این حقیقت برای جهان است که می‌کوشد از پاندمی کرونا بیرون آید. «آلینا لیون» کارشناس سازمان ملل در دانشگاه نیوهمپشایر به الجزیره می‌گوید امسال هیات‌های محدودی به‌صورت حضوری در سازمان ملل حاضر می‌شوند و دست کم ۶۰ رهبر جهان هم سخنرانی خود را به‌صورت مجازی ارائه می‌دهند. با این حال، به نظر می رسد که پتانسیل این رویداد برای دیپلماسی و چانه‌زنی‌های جانبی و حاشیه‌ای به احتمال زیاد همچنان پابرجا باشد.
در همین حال، آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل متحد و دیگر مقام‌های این سازمان به‌طور فزاینده‌ای تلاش می‌کنند با اعضای نهادهای ذی‌ربط این نهاد رایزنی و آنها را متقاعد کنند که جهان با «مرحله‌ای حیاتی درباره کووید و مسائل امنیتی مربوط به آن و سیاست آب و هوایی» روبه‌رو است. لیون می‌افزاید: «نظام سازمان ملل زمانی ساخته شد که بمب‌ها در جنگ جهانی دوم به پرواز درآمده بودند تا به جای توسل به خشونت و جنگ، مجمعی برای دیپلماسی و راه‌حل‌های سیاسی ایجاد شود.» این کارشناس سازمان ملل می‌گوید: «بنابراین تمام سازوکارها و مکانیزم‌ها برای کشورها انجام شده است تا هر کاری را که می خواهند از طریق نظام سازمان ملل انجام دهند. مساله این است که آیا آنها می‌توانند آب را باز کنند تا درون این لوله کشی به جریان بیفتد یا خیر و اینکه آیا اصلا ظرفیت این را دارند یا نه؟» در زیر مواردی شمرده شده است تا به درک بهتری از این سازمان برسیم.
۱- چندجانبه‌گرایی با چنگ و دندان؟
هدایت تلاش‌ها برای همکاری جهانی از طریق سازمان ملل از طریق آنتونیو گوترش، دبیرکل است که وارد دومین و البته آخرین دوره خود در این سمت می‌شود. او در گزارش جامع هفته گذشته خود خواستار «نظام قوی‌تر، شبکه‌ای‌تر، فراگیرتر و چندجانبه‌تری» شد که شامل «بسترهای فوری» جدید، رویکردهای استوارتر به مسائل جهانی و تاکید بیشتر بر جوانان و نقش آنها در آینده می‌شود. وی افزود: «ما به چندجانبه‌گرایی با چنگ و دندان نیازمندیم.» «ماریا ایوانوا» دانشیار حکمرانی جهانی در دانشگاه ماساچوست گفت که لحن گزارش برای ناظران بسیار جالب توجه بوده است. او به الجزیره گفت: «او یک دبیرکل متفاوتی است که داریم می‌بینیم؛ دبیرکلی با بلندپروازی و هدف با اقبال بسیار برای همبستگی جهانی.» او در عین حال افزود که باید دید چه مقدار از نگرش‌های گوترش در سخنرانی‌های رهبران بازتاب می‌یابد.
گوترش در مصاحبه اخیر خود با آسوشیتدپرس از «فضای کاملا متفاوت» روابط سازمان ملل و ایالات متحده در دوران جو بایدن استقبال کرد. بایدن در سخنرانی خود می‌کوشد تا بر خلاف ترامپ، بر تعهد دوباره آمریکا به این سازمان تاکید ورزد. اما امیدها برای ایفای نقش رهبری از سوی ایالات متحده در احیای همکاری‌های بین‌المللی با اما و اگرهایی در میان متحدان این کشور مواجه شده است و دلیل آن هم به خروج پرشتاب این کشور از افغانستان و بازگشت دوباره طالبان به قدرت بازمی‌گردد. اتحاد جدید (توافق جدید همکاری میان آمریکا، بریتانیا و استرالیا که خشم فرانسه را برانگیخت) باعث شده است که برخی متحدان قدیمی مانند فرانسه عصبانی‌تر شوند و خشم پکن نیز برانگیخته شود. بایدن همچنین امروز چهارشنبه میزبان اجلاس مجازی خواهد بود تا از کشورهای تولیدکننده واکسن بخواهد تعادل بهتری میان نیازهای ملی خود با صادرات واکسن به کشورهای فقیر به‌وجود آورند.
۲- سیاست «قدرت‌های بزرگ»
گزارشگر الجزیره می‌نویسد انتظار می‌رود رویکرد تقابلی چین و آمریکا در نشست امسال سازمان ملل نمایان باشد. «لیون» از دانشگاه نیوهمپشایر می‌گوید: چهار سال ناسازگاری ترامپ در برابر سازمان ملل فرصتی برای چین به وجود آورد تا استراتژی «دقیق» و «ظریفی» را برای تعامل بیشتر با سازمان ملل دنبال کند. این استراتژی در افزایش بودجه و نیروهای صلح‌بان این سازمان نمود بیشتری داشته است. این تعامل همچنین در مشارکت چین در چندین شورا و کمیته نمود داشته؛ به‌گونه‌ای‌که بسیاری می‌گویند پکن «سعی کرده است به‌گونه‌ای سازمان ملل را تغییر دهد که ضرورتا از دموکراسی و حقوق‌بشر حمایتی به عمل نیاورد.» چند ساعت پس از سخنرانی بایدن، قرار است «شی» از طریق ویدئو سخنرانی کند. لیون در بخش دیگری از اظهارات خود می‌افزاید بایدن در سخنرانی خود از حقوق بشر و تهدید دموکراسی گفت و کوشید تا جهان را حول «اقتدارگرایی نظام های سیاسی» متحد سازد «که در حال تهدید دموکراسی‌ها» هستند. او همچنین کوشید تا دموکراسی‌ها را حول «نگرش خاصی» متحد سازد که این نگرش خاص چیزی نیست جز تقابل با چین و مهار این کشور. گوترش در مصاحبه با AP از این دو کشور خواست تا «از هر گونه جنگ سرد جدید به هر قیمتی» جلوگیری کنند. دبیرکل سازمان ملل همچنین افزود که «روابط کارآمد» میان کشورها «برای پرداختن به مشکلات واکسیناسیون، مشکلات آب و هوایی و بسیاری دیگر از چالش‌های جهانی که نمی‌تواند بدون روابط مفید و سازنده در جامعه بین‌المللی و میان ابرقدرت‌ها حل و فصل شود، حیاتی است.»
۳- تعهدات آب و هوایی
نشست سازمان ملل در هفته جاری به‌عنوان یک فرصت مهم برای اعضای این شورا تلقی می‌شود تا گام‌های ملموس‌تری برای کاستن از دی‌اکسیدکربن اتخاذ کنند. سازمان ملل هفته گذشته از کشورهایی مانند چین و هند و عربستان خواست تا معیارهای سفت و سخت‌تری درباره انتشار آلاینده‌ها اتخاذ کنند. در گزارش سازمان ملل آمده که بر اساس وعده‌های فعلی کشورها، انتشار جهانی در سال ۲۰۳۰ حدود ۱۶درصد بیشتر از سال ۲۰۱۰ خواهد بود؛ درحالی‌که دانشمندان گفته‌اند که تا سال ۲۰۳۰ باید ۴۵درصد از مقدار آلاینده‌ها کاسته شود که این برای گذار از تغییرات فاجعه‌بار اقلیمی مورد نیاز است.
۴- واکنش به نابرابری در تامین واکسن
در این مورد هم نگرانی‌هایی وجود دارد. مقام‌های نیویورک می‌گویند نشست سال جاری می‌تواند به مثابه بمبی برای انتشار کرونا باشد. این در حالی است که رئیس‌جمهور پوپولیست برزیل هم به نیویورک رفته؛ درحالی‌که واکسن نزده است. برای کشورهای در حال توسعه، نشست امسال فرصتی خواهد بود تا درباره تامین ناکافی واکسن سخنانی بگویند. این امر به‌ویژه درباره آفریقا مصداق دارد که فقط ۲درصد از ۷/ ۵ میلیارد دز واکسن کرونا را دریافت کرده است. در همین حال، کوواکس اعلام کرد که از برنامه ۶۰درصد واکسیناسیون اتحادیه آفریقا تا سال ۲۰۲۳ یا هدف ۲۰درصد واکسیناسیون تا سال ۲۰۲۲ فاصله زیادی دارد.
بایدن خواستار مقابله با چین و روسیه شد
نیویورک تایمز: جو بایدن رئیس‌جمهور آمریکا اولین سخنرانی خود را روز سه‌شنبه در گردهمایی سالانه رهبران جهان در سازمان ملل ایراد کرد؛ در حالی که شک و تردیدهای جدیدی درباره توانایی وی در بازگشت ایالات متحده به موقعیت سابق آمریکا در نظام بین‌الملل پس از ترویج انزواگرایی تحت عنوان «اول آمریکا» توسط سلف وی وجود دارد. بایدن در این سخنرانی با مخاطبان کمتر از معمول به دلیل همه‌گیری کووید-19، خواستار دوران جدیدی از اتحاد جهانی در برابر ویروس کرونا، ظهور تهدیدهای تکنولوژیک و گسترش نفوذ کشورهای خودکامه مانند چین و روسیه شد. وی با اشاره به چالش‌های فراروی ایالات متحده و متحدان غربی‌اش اظهار کرد: مهم نیست که مشکلات چقدر پیچیده و دشوار است، اما دولت‌های دموکراتیک و برآمده از مردم بهترین راه برای رفع آن هستند و در این راه شرکای حیاتی برای یکدیگر باقی می‌مانند. وی با بیان اینکه استفاده از زور «آخرین راه‌حل ما، نه اولین راه ما» است، از تصمیم خود برای پایان دادن به جنگ در افغانستان دفاع کرد. وی گفت: امروزه بسیاری از نگرانی‌های ما با نیروی زور و تسلیحات قابل حل یا رفع‌شدنی نیست. بمب‌ها و گلوله‌ها نمی‌توانند در برابر کووید-19 یا نمونه‌های مشابه در آینده از ما دفاع کنند.»
