در ادامه ماه گذشته میلادی رئیس فدراسیون نماینده شرکت‌های تجاری عربستان اعلام کرد که فروشگاه‌ها، رستوران‌ها و دیگر شرکت‌ها اجازه دارند در زمان برگزاری نماز باز بمانند که این یک تحول در کشوری که در آن مکان‌های تجاری طی چندین دهه در روز پنج بار در زمان برگزاری نماز تعطیل می‌کردند، بوده است. در یک مقاله منتشرشده در پایگاه انگلیسی زبان عرب‌نیوز آمده است: آن روزهای نامناسب حالا تمام شده‌اند. این تغییرات نمایانگر جدیدترین گام‌های اتخاذشده از سوی عربستان تحت نظر محمد بن سلمان، ولیعهد بانفوذ این کشور با هدف مهار قدرت تشکیلات مذهبی است. در حالی که بسیاری از عربستانی‌ها ممکن است این اقدامات را به‌عنوان سند و مدرک هر چه بیشتر لیبرالیزه‌سازی این کشور سلطنتی از سوی محمدبن‌سلمان تشویق کنند، این تحولات همچنین بازتاب تلاش‌های ادامه‌دار او برای تقویت قدرتش و بریدن بال‌های هر کسی است که احتمال چالش‌آفرینی برایش داشته باشد.

روحانیون مسلمان مدت‌هاست که در عربستان سعودی یک پادشاهی اسلامی که در آن رهبران مذهبی با تصویب احکام و صدور اعلامیه‌ها بر زندگی میلیون‌ها عربستانی حکمرانی کرده‌اند، نقشی تعریف‌کننده را ایفا کرده‌اند. قدرت روحانیون همچنین از مرزهای این کشور نیز فراتر رفته، همچنان که تعداد زیادی از مسلمانان در سراسر جهان به جهت احکام و رهنمود مذهبی چشم به پادشاهی عربستان داشته‌اند. اما محمد بن سلمان که در زبان انگلیسی با مخفف اسمش یعنی «ام.بی.اس» مشهور شده، مکررا علیه روحانیون محافظه‌کار اقدام کرده است. کتاب‌های درسی ترویج‌دهنده دیدگاه‌های اسلامی رادیکال مورد بازبینی قرار گرفته‌اند و قدرت‌های سطح بالای بدنام پلیس مذهبی مهار شده‌اند. زنان حق رانندگی و شرکت در رخدادهای ورزشی را به‌دست آورده‌اند و دیگر در رستوران‌ها تفکیک جنسیتی انجام نمی‌شود. تضعیف نفوذ روحانیون به‌طور خاص در وزارتخانه‌های دادگستری، امور اسلامی و آموزش و پرورش که در آنها تشکیلات مذهبی مدت‌ها از نقش بزرگ برخوردار بودند، بارز است.

در این راستا اما روحانیون و دیگر عربستانی‌های محافظه‌کار واکنش نشان داده‌اند. بعد از دستور دولت به کاهش صدای پخش اذان، هشتگ «صدای نماز یک مطالبه محبوب است» در توییتر عربستانی‌ها ترند شده و کاربران به انتشار ویدئوهایی از جمله درباره اذان پرداختند. عمر عبدالله السعدون، روحانی‌ای که بعدا بر اساس گزارش‌ها دستگیر شد در مقاله‌اش درباره مطالبات عربستانی‌ها برای لغو این تصمیم دولت نوشته و نسبت به خطرات آن هشدار داده است. او به‌عنوان مثال اظهار کرد نمازگزاران اکنون ممکن است با تجمع در مساجد برای شنیدن خطبه‌هایی که دیگر از بیرون صدایشان قابل شنیدن نیست محدودیت‌های مربوط به مقابله با کووید-۱۹ را نقض کنند. سعدون نوشت: خانه‌ها دیگر قرائت قرآن و خطبه را نخواهند شنید و علاوه بر آن این سکوت انگیزه برخی مردم را برای رفتن به نماز جماعت تضعیف کرده است. او در پایان مقاله‌اش از وزیر امور اسلامی تقاضا کرد این تصمیم را لغو کند.

عبداللطیف الشیخ، وزیر امور اسلامی عربستان منتقدان این تصمیم را دشمنان پادشاهی که خواستار تحریک کردن آرای عمومی و تردید افکندن بر تصمیمات دولت و برچیدن انسجام ملی هستند، توصیف کرد. این در حالی است که در عربستان محمد بن سلمان به یک الگو تبدیل شده است: «معرف تغییرات لیبرالیزه‌کننده اما به شیوه‌ای مستبدانه.» در این شرایط دستگیری‌ها هم در میان منتقدان محافظه-کار و هم لیبرال به شکلی مشابه، از فعالان حقوق زنان تا روحانیون تندرو هنوز رایج است. هبه ضیاءالدین، یک محقق عربستانی سازمان دیده‌بان حقوق بشر اظهار کرد: از زمانی که محمد بن سلمان سفر دوگانه اصلاحات جدید و افزایش سرکوب را شروع کرد ما فهمیده‌ایم که وی یک رویکرد شدیدا بالا به پایین دارد؛ اینکه این اصلاحات هدفشان این نیست که به‌عنوان پاسخ به مطالبات مردمی دیده شوند، بلکه به‌عنوان گام‌های خود محمد بن سلمان بوده و اوست که خواستار اتخاذشان است. وی افزود: هر کسی که اعتراض کند، قطعا با ریسک بزرگی نه فقط علیه خودش بلکه علیه خانواده‌ و نزدیکانش مواجه می‌شود.

اخبار مرتبط