در سال گذشته و با بالاگرفتن تنش‌ها در بلاروس روابط این کشور با اروپا وارد فاز جدیدی از بحران شد. اتحادیه خصوصا در پی رخداد‌های اوت سال ۲۰۲۰ بلاروس را به سرکوب شدید مخالفان متهم کرده است. از سویی هم اپوزیسیون بلاروس و مورد حمایت غرب در حال حاضر در کشور لیتوانی مستقر است که همسایه بلاروس بوده و عضوی از اتحادیه اروپا محسوب می‌شود.

طبق داده‌ها تعداد پناه‌جویان حاضر در بلاروس که با گذر غیرقانونی از مرز وارد خاک لیتوانی شدند، در عرض یک ماه اخیر رشد بسیاری داشته است؛ به‌طوری‌که این رقم به ۱۵۰۰ تن بالغ شده است، باید توجه داشت این میزان حدود ۲۰برابر بیشتر از کل تعداد پناه‌جویانی است که در طول سال گذشته میلادی از این مرز عبور کردند. بسیاری از پناه‌جویان حاضر در بلاروس از مبدأ عراق و سوریه و با کشورهای آفریقایی همچون کنگو وکامرون وارد این کشور شده‌اند.

حال لوکاشنکو از مساله پناه‌جویان به‌عنوان ابزاری برای فشار به بروکسل و انتقام از وضع تحریم‌های اتحادیه اروپا علیه بلاروس استفاده می‌کند. با توجه به اینکه بلاروس ۶۷۹ کیلومتر مرز مشترک با لیتوانی دارد، تحولات اخیر موجب نگرانی طرف مقابل شده است. دولت لیتوانی در حال حاضر در حال برنامه‌ریزی برای کنترل سخت‌تر و فنس‌کشی مرز برای جلوگیری از ورود پناه‌جویان است، چنین امری پیش‌تر توسط ویکتور اوربان، نخست‌وزیر مجارستان در مرز این کشور با صربستان که آن هم مرز خارجی اتحادیه اروپا محسوب می‌شود، صورت پذیرفته بود. اگرچه در آن هنگام این اقدام بوداپست مورد انتقاد اتحادیه اروپا قرار گرفته بود؛ اما اکنون بروکسل از فنس‌کشی توسط لیتوانی حمایت می‌کند. اتحادیه اروپا اخیرا همچنین از تصمیم خود مبنی بر دخالت فوری در این موضوع سخن گفته است. مقامات اتحادیه معتقدند پرواز‌هایی مستقیما از بغداد و استانبول پنا‌ه‌جویان را با این هدف به بلاروس منتقل می‌کنند.

پیش از این ماجرا ترکیه نیز توانسته بود با تهدید به ارسال پناه‌جویان و آوارگان جنگی به سمت اتحادیه اروپا ضمن انعقاد قراردادی در این زمینه امتیازاتی از سوی مقابل بگیرد؛ اگرچه به‌طور موردی نیز از این ابزار علیه یونان استفاده کرده است. ورود مهاجران غیرقانونی به خاک اتحادیه اروپا یکی از چالش‌های اساسی و مهم کشور‌های عضو است؛ امری که در سال ۲۰۱۵ به اوج رسید و تبعات مختلف اجتماعی و سیاسی را در پی داشت، تقویت احزاب پوپولیست راست افراطی یکی از اثرات مستقیم این امر بوده است. مسیر زمینی بالکان و مسیر دریایی مدیترانه دو راه اصلی ورود مهاجران خارجی در جریان بحران پناه‌جویی بود که کشورهای بسیاری را تحت تاثیر قرار داد، با این وجود تا پیش از این چنین الگویی برای کشورهای حوزه بالتیک وجود نداشت و پناه‌جویان بسیار اندک وارد شده به این کشورها هم عمدتا از مبدأ آسیای مرکزی بودند.

اکنون با گسترش تقابل میان روسیه و غرب بلاروس نیز به یکی از کانون‌های بحران مبدل شده است. با توجه به موقعیت استراتژیک گذرگاه سوالکی که عملا نقطه اتصال میان ناحیه برونگان کالینینگراد روسیه و بلاروس محسوب می‌شود، روسیه اجازه سقوط نظام حاکم متحد خود در بلاروس را نخواهد داد؛ چراکه در این صورت عملا موقعیت برتر ژئوپلیتیک خود را در محاصره کشورهای بالتیک از دست خواهد داد؛ خصوصا اینکه توجه داشته باشیم روسیه در ماجرای کریمه هم با تاکید بر مزیت‌های ژئوپلیتیک از جایگاه خود عقب‌نشینی نکرد. حال دولت بلاروس از ابزاری علیه اتحادیه اروپا استفاده می‌کند که چالشی برای آنها محسوب می‌شود و هم طرف مقابل حداقل در کوتاه‌مدت قادر به اقدام متقابلی علیه آن نخواهد بود.

 

اخبار مرتبط