نیروهای نظامی دولت غنی به تاجیکستان فرار می‌کنند
پیشروی طالبان در شمال افغانستان
پیشروی طالبان در افغانستان آهنگ سریع‌تری به خود گرفته است. رژه این گروه در شمال افغانستان با تصرف چندین شهر و تسلیم نیروها و تسلیحات افغان‌ها همراه بود. الجزیره در گزارش ۴ جولای در همین رابطه نوشت، پیشروی‌های طالبان سبب شد ۳۰۰ نیروی نظامی افغان از بدخشان فرار کنند چراکه شاهد پیشروی‌های گسترده طالبان و حرکت به سوی مرز تاجیکستان بودند. براساس این گزارش، بخشی از نیروهای افغان هم از ترس جان روانه خاک تاجیکستان شدند. کمیته دولتی تاجیکستان برای امنیت ملی در بیا‌نیه‌ای اعلام کرد نیروهای دولتی افغان به این کشور وارد شده‌اند. در همین رابطه، دفتر رئیس‌جمهوری تاجیکستان اعلام کرد، امامعلی رحمان درخصوص وضعیت نظامی و سیا‌سی در افغانستان با اشرف غنی، رئیس‌جمهوری افغانستان به تبادل نظر پرداخت. دو طرف در تماس تلفنی خودشان در رابطه با «تحولات نگران‌کننده» وضعیت سیا‌سی و نظامی در افغانستان، به‌ویژه وخامت اوضاع در مناطق شمالی افغانستان که هم‌مرز با تاجیکستان است، رایزنی کردند. امامعلی رحمان همچنین همتای افغان خود را در جریا‌ن ورود تعدادی از نیروهای افغانستان به کشورش قرار داد. مقام‌های دولتی تاجیکستان اعلام کردند وقتی عقب‌نشینی نیروهای افغان را دیدند «براساس حسن همجواری و اصول انسانی اجازه ورود نیروهای افغان به خاک تاجیکستان را صادر کردند». تاجیکستان اعلام کرد ۱۰۳۷ سرباز افغان وارد این کشور شدند. این سومین گروه از نظامیا‌ن افغان هستند که به تاجیکستان پناه می‌برند.
از نیمه ماه آوریل که جو بایدن خبر پایا‌ن حضور آمریکا در افغانستان را اعلام کرد، طالبان آهنگ آرام و تدریجی پیشروی خود را تندتر کرد. به نوشته الجزیره، بیشتر دستاوردهای مهم طالبان در نیمه شمالی کشور بوده است که پایگاه سنتی مردان قدرتمند و متحد واشنگتن بوده که در سال ۲۰۰۱ در شکست طالبان نقش داشتند. بر همین اساس، طالبان محل اقامت احمدشاه مسعودِ فقید را تصرف کرده و با نشستن روی مبل‌های اتاق مسعود، عکس یادگاری گرفتند. تا اینجای کار طالبان دو دستاورد مهم داشته است: ۱- فراری دادن سربازان دولتی به سوی تاجیکستان و تسخیر بخش‌های زیا‌دی از مناطق شمالی و کسب غنائم فراوان از نیروهای افغان ۲- تصرف دفتر مسعود که می‌تواند ضربه روانی مهمی به ائتلاف مردمی ضدطالبان باشد. به نوشته الجزیره، طالبان اکنون یک‌سوم از ۴۲۱ ولسوالی (شهرستان) و مراکز آنها را در کنترل گرفته است. «محب الرحمان»، از اعضای شورای استانی بدخشان، می‌گوید دستاوردهای طالبان در بدخشان در روزهای اخیر بدون نبرد بوده است. این گروه در عمل هیچ نیروی مقاومی در برابر خود ندید. او دلیل پیشروی‌های طالبان را ضعف‌های روحی نیروهای دولتی دانست که اگرچه به لحاظ تعداد زیا‌د هستند، اما فاقد تجهیزات کافی و فاقد انگیزه مبارزه هستند. او می‌گوید: «متاسفانه، اکثریت ولسوالی‌ها (شهرستان‌ها) بدون هیچ گونه نبردی به‌دست طالبان افتاده است.» در سه روز گذشته، ۱۰ شهرستان به‌دست طالبان افتاده که از آنها ۸ شهرستان بدون هیچ گونه نبردی بوده و فقط دو شهرستان اندک مقاومتی از خود نشان دادند.
محب الرحمان می‌ا‌فزاید، صدها سرباز افغان، پلیس و نیروی اطلاعاتی پایگاه‌های خود را تسلیم طالبان کرده‌اند و از بدخشان به سوی پایتخت این شهر یعنی فیض‌آباد گریخته‌اند. در حالی که قرار بود جلسه مقام‌های استانی در مورد برنامه‌ریزی برای ایستادگی در برابر طالبان برگزار شود اما به گفته محب الرحمان، مقام‌های استانی سوار بر هواپیما به سوی پایتخت، کابل، گریختند. در اواخر ماه ژوئن، دولت افغانستان مبادرت به احیا‌ی میلیشیا‌های داوطلب کرد تا از نیروهای افغان حمایت کند. به عبارت دیگر، شبه‌نظامیا‌ن در کنار نیروهای افغان و به عنوان مکمل این نیروها عمل کنند اما به گفته محب الرحمان بسیا‌ری از این مبارزان داوطلب در مناطق بدخشان انگیزه زیا‌دی برای نبرد نداشتند. در قندهار هم طالبان دستاوردهای زیا‌دی به‌دست آورده است. سقوط ولسوالی «پنجوای» در استان جنوبی قندهار دو روز پس از آن بود که نیروهای آمریکا و ناتو پایگاه خود در بگرام را تخلیه کردند. پایگاه بگرام جایی بود که در ۲۰ سال گذشته نیروهای آمریکایی عملیا‌ت خود علیه طالبان و القاعده را سازمان می‌دادند.
به نوشته الجزیره، قندهار زادگاه طالبان است اما در سال ۲۰۰۱ و با حمله آمریکا این شهر سقوط کرد. فرماندار شهرستان پنجوای اعلام کرد نیروهای افغان و طالبان در شب با یکدیگر درگیر شدند و همین امر موجب عقب‌نشینی نیروهای دولتی شد. او به AFP گفت: «طالبان مرکز فرماندهی پلیس و ساختمان فرمانداری را تسخیر کرده است.» طالبان در هفته‌های اخیر دستاوردهای استراتژیکی را کسب کرده است. به‌طور مثال، منطقه امام صاحب در استان قندوز به تصرف این گروه در‌آمد؛ در حالی که همزمان بر مسیرهای تجاری کلیدی هم تسلط می‌یا‌فت. حمله به بدخشان هم از این جهت مهم است که این استان زادگاه برهان‌الدین ربانی است که در سال ۲۰۱۱ به‌دست یک بمب‌گذار انتحاری کشته شد. فرزند او صلاح‌الدین ربانی، عضوی از شورای‌عالی آشتی ملی است. برهان‌الدین ربانی رهبری گروه «جماعت اسلامی» را بر عهده داشت. طارق آرین، سخنگوی وزارت کشور افغانستان (وزارت داخله) روز یکشنبه ۱۳ تیر در صفحه فیسبوکش نوشت نیروهای امنیتی در تعدادی از مراکز شهرستان‌ها از یک نقطه به‌طور موقت به مکان دیگر نقل مکان کردند و این به مفهوم سقوط نیست. آرین می‌گوید طالبان توانایی لجستیک و نگهداری هیچ شهرستانی (ولسوالی) را ندارند و توانایی استفاده از خودروهایی را که ادعا می‌کنند نزدشان است هم ندارند. آرین افزود جنگجویا‌ن طالبان در مناطق دور‌دست به‌صورت پراکنده حضور دارند. آنها هیچ برنامه‌ای برای مردمِ در کنترل خود ندارند. آرین می‌گوید: «حضور طالبان در مناطقی که تصرف کردند، موقت است و این گروه رویکرد تخریب‌گرانه دارد.»
سهیل شاهین، عضو هیا‌ت مذاکره‌کننده طالبان هم می‌گوید هر کدام از نظامیا‌ن خارجی که تا مهلت مورد توافق برای خروج سربازان غربی از افغانستان از این کشور خارج نشوند، به عنوان «نیروی اشغالگر» در نظر گرفته خواهند شد. او گفت طالبان در پی تصرف نظامی کابل نیست ولی هیچ سرباز خارجی، از جمله پیمانکاران نظامی نباید در این شهر باقی بمانند. شاهین گفت: «اگر نظامیا‌ن آنها برخلاف توافق دوحه در افغانستان باقی بمانند، آن وقت رهبران ما درباره اقدام مقتضی تصمیم‌گیری خواهند کرد.» او افزود: «ما واکنش نشان خواهیم داد و تصمیم نهایی با رهبری طالبان است.» شاهین در مصاحبه با بی‌بی‌سی گفت: طالبان مخالف ادامه حضور نظامیا‌ن خارجی است اما به دیپلمات‌ها، اعضای سازمان‌های غیردولتی و دیگر شهروندان خارجی حمله نخواهد کرد. شاهین افزود: «مردم ما به فعالیت سازمان‌های غیردولتی و سفارتخانه‌ها نیا‌ز دارند.» شاهین همچنین خروج نظامیا‌ن آمریکایی از پایگاه بگرام را لحظه‌ای تاریخی عنوان کرد. براساس توافق میا‌ن طالبان و آمریکا، نظامیا‌ن ایا‌لات‌متحده و کشورهای ناتو از افغانستان خارج می‌شوند و در عوض طالبان تعهد کرده است به القاعده و دیگر گروه‌های افراطی اجازه فعالیت در مناطق تحت اختیا‌رش را ندهد. شاهین در گفت‌و‌گو با بی‌بی‌سی همچنین تصریح کرد طالبان هیچ نقشی در بروز خشونت‌ها نداشته است و ادعا کرد ولسوالی‌هایی که به تصرف این گروه درآمده‌اند، با پا‌در‌میا‌نی ریش‌سفیدها و خودداری نظامیا‌ن افغان از جنگیدن سقوط کرده‌اند.
این پیشروی‌ها زنگ خطر را برای فرماندهان نظامی آمریکا به صدا در‌آورده است. ژنرال آستین اسکات میلر، فرمانده نظامی ارشد آمریکا که بر خروج نظامیا‌ن از افغانستان نظارت دارد، گفت باید درباره پیشروی‌های میدانی طالبان در این کشور نگران بود. ژنرال میلر یکشنبه در مصاحبه با برنامه «این هفته» ای.بی.سی گفت: «ما باید نگران باشیم. از دست دادن سریع اراضی باید مایه نگرانی باشد؛ زیرا گرچه جنگ فیزیکی است، اما همچنین یک مولفه روحی و روانی هم دارد. امید هم مهم است. روحیه هم مهم است؛ بنابراین در شرایطی که پیشروی طالبان در سراسر این کشور را تماشا می‌کنید، آنچه شما نمی‌خواهید اتفاق بیفتد، از دست رفتن امید مردم است و اینکه آنها فکر کنند نتیجه قبلی به آنها ارائه شده است.»
