ونزوئلا به تسخیر باندهای مسلح درآمده است
سرزمین بی‌دولت
بررسی ابعاد فروپاشی اقتصادی کشور ونزوئلا
عکس: نیویورک‌تایمز
سقوط اقتصادی ونزوئلا چنان کشور را از بین برده است که شورشیان را در مناطق وسیعی از قلمرو این کشور حاکم کرده و ملتزم شده‌اند که با مردم تحت سیطره خود دولت‌های کوچک محلی تشکیل دهند. بسیاری از ساکنان اینجا در مناطق مرزی ونزوئلا گرسنه و توسط باندهای مواد مخدر محلی به کار گرفته شده‌اند. مردم مناطق مرزی مدت‌ها است که از دید دولت مغفول واقع شده‌اند و برای همین به گروههای تروریستی که به آنها خدمات می‌دهند، پناه برده‌اند. آنها خدمات مهمی را ارائه می‌دهند که در واقع دولت از ارائه آنها کوتاهی می‌کند. اوبر هرناندز، رهبر بومی شبه‌جزیره گوآیرا که در کنار کلمبیا قرار دارد، می‌گوید: «شورشیان کسانی هستند که ثبات را در اینجا ایجاد می‌کنند. آنها صلح را به ارمغان آوردند.» چریک‌های مارکسیست ارتش آزادی‌بخش ملی، معروف به «ELN»، بزرگ‌ترین گروه شورشی باقی‌مانده در آمریکای لاتین، سال گذشته از کلمبیا شروع به عبور از مرزها کردند و به ونزوئلا آمدند؛ در حالی که آنها در کلمبیا بیش از ۵۰ سال است که در حال جنگ با دولت بوده و هستند. نیکولاس مادورو، رهبر اقتدارگرای ونزوئلا، کشوری که خود زمان زیادی در تنگنا بوده، مدت‌هاست که حضور شورشیان کلمبیایی را در خاک خود انکار کرده‌اند. اما طبق برخی تخمین‌ها و گفته ارتش کلمبیا، فعالان حقوقی، تحلیلگران امنیتی و ده‌ها مصاحبه در ایالت‌های آسیب دیده ونزوئلا، نشان می‌دهد که مبارزان چریکی از آن سوی مرزها به این سو آمده‌اند و در بیش از نیمی از خاک ونزوئلا فعالیت می‌کنند. رسیدن و حاکمیت شورشیان در ونزوئلا ماه گذشته آشکارتر شد، زمانی که دولت بزرگ‌ترین عملیات نظامی را طی چند دهه آغاز کرد تا یک گروه شورشی کلمبیا -نیروهای مسلح انقلابی کلمبیا یا FARC - را از ایالت دورافتاده «آپور» درو کند؛ جایی که چریک‌ها کمین کرده و مین‌های دست‌ساز در زمین‌ها می‌کارند. در پایتخت، یعنی کاراکاس، نیکلاس مادورو هنوز سفت و سخت کنترل اهرم‌های اصلی قدرت را در دست دارد و ارتش وی هنوز قادر است با زور به تهدیدهای حکومت خود پاسخ دهد. اما در بخش‌های وسیعی از کشور، دولت ونزوئلا و قدرت آن به‌شدت در حال کاهش است و گروههای مسلح و سازمان‌های جنایتکار در نوارهای مرزی زمام امور را به دست گرفته‌اند که البته عواقب ویرانگری نیز در پی دارد.
خبرنگار نیویورک‌تایمز در ادامه می‌نویسد: «ما در ماه مارس به دعوت رهبران بومی به شبه‌جزیره گوآژیرای ونزوئلا سفر کردیم تا برای ادعای از دست رفتن حاکمیت دولت مادورو در نوارهای مرزی مستندات تهیه کنیم.» سقوط اقتصادی ونزوئلا که نتیجه سال‌ها سوءمدیریت دولت و متعاقب آن تحریم‌های فلج‌کننده آمریکا علیه دولت مادورو است،این وضعیت را به‌وجود آورده است. در این میان کلمبیا نیز برای کنترل و از بین بردن مسیرها قاچاق به کلمبیا یک جنگ بزرگ را در این شبه‌جزیره علیه گروههای جنایتکار آغاز کرد. به مدت دو سال، بار اصلی خشونت‌ها متوجه مردم بومی وایو بود که مدت‌هاست در دو سوی مرزهای دو کشور ونزوئلا و کلمبیا سکونت دارند.
خانواده‌های ساکن در وایو که در آتش متقابل گرفتار شده بودند، می‌گویند که شب هنگام از خانه‌های خود مجبور به فرار شدند و دست کودکان خود را گرفته و از ترس جانشان، تمام دارایی‌های خود را رها می‌کنند و به آن سوی مرزها می‌گریزند. صدها نفر از آنها در سراسر مناطق اسکراب در کلمبیا ساکن شده‌اند. کسانی هم که باقی مانده‌اند، می‌گویند که آنها در وحشت زندگی می‌کنند. دولت هم که خیلی وقت است وظیفه حفاظت از آنها را رها کرده است. آنها سپس گفتند که شورشیان «ELN» سال گذشته با اسلحه سر و کله‌شان پیدا شد؛ کسانی که با لهجه مخصوص خود صحبت می‌کنند. شورشیان «ELN» که تا دندان مسلح هستند و خوب سازمان یافته‌اند، بلافاصله نیروهای محلی را از کار برکنار کردند و با برقراری وحشت، این منطقه را به دست گرفتند. ساکنان گفتند که چریک‌های تبهکار، مجازات‌های سختی را برای سرقت و کارهای خلاف دیگر وضع کردند و در خصوص مشکلات رایج این منطقه، به عنوان مثال درگیری‌های خانوادگی و اختلافات ارضی، مداخله و مشکلات را حل و فصل کردند. همچنین آنها با کامیون آب آشامیدنی آورند و مواد اولیه پزشکی در اختیار ساکنان قرار دادند؛ کاری که دولت مادورو هرگز در این مدت انجام نداد. اگرچه به سختی بتوان این کارها را خیرخواهانه دانست، اما این گروه شورشی توانسته است ثبات در این مناطق ایجاد کند و در کنار آن به کار قاچاق و پخش مواد مخدر بپردازد. آنها همچنین مالیات گرفتن را از مغازه‌داران و دامداران آغاز کرده‌اند. مانند هر نقطه دیگر در آمریکای لاتین، ونزوئلا مدت‌ها قبل از اینکه گرفتار بحران اقتصادی فعلی باشد،گروههای مسلح غیرقانونی را در پناه خود داشت. چریک‌های کلمبیایی ده‌ها سال از نوار مرزی ونزوئلا به عنوان پناهگاه برای خود استفاده می‌کردند و شهرهای مسکونی در نواحی پرت کاراکاس مدت‌هاست که محل جنایات سازمان‌یافته هستند. با این حال تاکنون به ندرت سازمان‌های تبهکار کمتر چنین کنترل ارضی داشتند؛ جایی که حضور دولت بسیار کم است و این دقیقا همان گفته معروف است که مادورو در یک کشور تجزیه شده در حال حکمرانی است. آندری سربین پونت، تحلیل‌گر امنیت آمریکای لاتین می‌گوید: «ونزوئلا توسط گروههای مسلح در حال تکه تکه شدن است.» او می‌افزاید: «بازیابی کنترل در این سرزمین، برای هر کسی که در ونزوئلا در قدرت باشد، در دهه‌های آینده یک چالش بزرگ خواهد بود.»
ونزوئلا توسط پول‌های بادآورده از فروش نفت در دهه‌های پیشین یک کشور قدرتمند ساخته بود و توانسته بود خدمات آموزشی و پزشکی را در مناطق دور ارائه دهد و ایستگاه‌های پلیس را در این مناطق حاکم کند. اما به گفته پیلار ناوارو، اقتصاددان مستقر در کاراکاس، نسبت به زمان آغاز بحران اقتصادی در سال ۲۰۱۴ ، درآمد صادرات نفت ونزوئلا تقریبا ۹۰ درصد کاهش یافته است. حقوق ماهانه دولتی‌ها به شدت سقوط کرده است. مقامات دولتی به طور فزاینده‌‌های به اخاذی و رشوه گرفتن روی آورده‌اند. بنا به گفته افسران پلیس، ماموران امنیتی اقدام به فروش سلاح و اطلاعات به گروههای جنایتکار کرده و از آنها برای محافظت دستمزد می‌گیرند. به این ترتیب بوده که دولت در این مناطق قدرت خود را از دست داده و هم‌اینک شاهد حضور گروههای تبهکاری است که قدرت را در مرزها به دست گرفته‌اند.
