جهان در سال ۹۹ چگونه گذشت؟
جهان ۹۹ زیرسایه کرونا
اتفاقات مهم سال ۹۹ از سال ۹۸ شروع شد؛ از جایی به نام ووهان چین. اگر کسی تاریخ خوانده باشد می‌داند که پاندمی‌ها تا چه حد بر زندگی بشریت تاثیرگذار است. حالا بیش از یک سال است که بشریت با یک پاندمی کشنده به نام کووید-۱۹ دست و پنجه نرم می‌کند. بیماری ویروسی که از خاندان ویروس‌های تاج‌دار موسوم به کروناویروس است. در مورد شروع و شیوع این بیماری شک و شبهه زیاد وجود دارد. نظام بسته چین اجازه انتشار اطلاعات بیشتر را نداده است. زمانی که این بیماری در بازار «تر» ووهان مشاهده شد، یکی از پزشکان چینی به نام لی ون‌لیانگ که چشم‌پزشک و ۳۴ ساله بود، در یکی از شبکه‌های اجتماعی بومی چین نسبت به شروع یک بیماری تنفسی هشدار داد و گفت بیمارستان‌شان شاهد ورود بی‌رویه بیمارانی با علائم سارس هستند. اما با توجه به اشراف اطلاعاتی چینی‌ها روی شبکه‌های اجتماعی، بلافاصله به این پزشک هشدار داده شد تا حرف خود را پس بگیرد. او به همین منظور توسط نیروهای امنیتی چین بازداشت شد و پس از آزادی نیز دیگر ادعای خود را تکرار نکرد تا اینکه خود در سی‌ام دسامبر قربانی همین بیماری شد و فوت کرد. اما داستان تنها به پس گرفتن حرف این چشم‌پزشک ختم نشد. تا روز ششم فوریه چین اعلام کرد ۲۸ هزار نفر در این کشور دچار بیماری شده‌اند اما رسانه‌های غربی، چین را متهم به پنهانکاری و دستکاری در اطلاعات مربوط به تعداد مبتلایان و فوتی‌ها میکردند. در این سوی میدان چین هرچند آمار مبتلایان را بالا نشان نمی‌داد اما در این کشور دست به یک قرنطینه سفت و سخت زد و حتی در ووهان اجازه خروج از منزل به کسی داده نشد.
دانشمندان تا ماه‌ها بر اساس اطلاعات چینی‌ها پروتکل‌ها را تنظیم کردند اما مشخص شد این بیماری عمدتا از طریق هوا منتقل می‌شود و آن‌قدر که این موضوع مهم است، تمیزکاری سطوح اهمیت بالایی ندارد.
ویروس کرونا در حالی که آزادانه در سطح دنیا در حال شیوع و جولان بود، با این حال سازمان بهداشت جهانی تا روز ۱۱ مارس سال ۲۰۲۰ صبر کرد تا به‌طور رسمی این بیماری را پاندمی اعلام کند. تدروس ادناهوم، رئیس سازمان بهداشت جهانی در این روز اعلام کرد شیوع ویروس «سارس کو-۲» که بعدا کووید-۱۹ نامیده شد، در جهان به سطح پاندمی (Pandemic)، یعنی «اپیدمی در سطح همه‌گیر در مقیاس بزرگ» رسیده است.
در واقع روز ۱۱ مارس، نقطه آغاز تحولات جهانی شد. در حالی که چند روز به آغاز مراسم‌های سال نوی ایرانی‌ها نمانده بود، کشورها یکایک حالت اضطراری اعلام کردند و شهرهایشان را در حالت قرنطینه قرار دادند. در اروپا، به‌ویژه در ایتالیا آمار کشته‌ها به شدت نگران‌کننده بود. به همین منظور این کشور دست به یک قرنطینه سفت و سخت زد. فرانسه نیز پس از ایتالیا رو به قرنطینه‌های سفت و سخت آورد. آلمان نیز با رهبری آنگلا مرکل، توانست به موقع قرنطینه‌های شهری را اعلام کند و به همین دلیل نسبت به دو کشور فرانسه و ایتالیا در مهار نسبی این بیماری موفق عمل کرد. بریتانیا نیز در مواجهه با ویروس کرونا یک اشتباه داشت. ابتدا اینکه آنها تصور میکردند اگر اجازه دهند این ویروس در بین مردم به چرخش در آید، بریتانیایی‌ها به یک ایمنی دسته‌جمعی که اصطلاحا به آن گله‌ای می‌گویند، می‌رسند اما میزان کشندگی این بیماری به حدی بود که بریتانیا را مجبور به عقب‌نشینی کرد و پس از ابتلای بوریس جانسون، نخست‌وزیر این کشور نیز قرنطینه‌ها سفت و سخت‌تر شد. از ابتدای سال ۹۹ به بعد تمامی تحولات در حوزه‌های سیاسی، اقتصادی و اجتماعی تحت‌تاثیر این پاندمی قرار گرفت که در زیر به برخی از آنها اشاره می‌شود.
انتخابات آمریکا
کرونا آمریکا را در صدر قربانیان خود قرار داد. آمریکا در حالی وارد جدال با این بیماری شد که در عمل زنگ رقابت‌های انتخابات ریاست‌جمهوری برای سال ۲۰۲۰ به صدا درآمده بود. از آوریل، رقابت‌های درون‌گروهی دموکرات‌ها کلید خورده بود. با مدیریت ترامپ این بیماری در ابتدا چندان جدی گرفته نشد و به همین دلیل در روزهای ابتدایی مناظرات کمتر دموکرات‌ها به موضوع بیماری پاندمی پرداختند. اما هر چه به زمان انتخاب نهایی درون‌گروهی دموکرات‌ها نزدیک می‌شدیم، آبی‌ها که رنگ این حزب است، روی دو موضوع متمرکز شدند: بیماری پاندمی و خدمات درمانی و دومی این بود که چگونه باید از شر دونالد ترامپِ جمهوری‌خواه راحت شد.
در حالی که در ابتدای این رقابت‌ها جو بایدن ضعیف ظاهر شد و بسیاری گمان میکردند که وی در میانه‌های راه از دور رقابت‌ها کنار برود اما ترس از حضور یک نامزد پیشرو و حرکت فضا به سمت دوقطبی شدن بیشتر جامعه، موجب شد دموکرات‌ها کم‌کم به سمت جو بایدن میانه‌رو تمایل پیدا کنند. ترامپ نیز با شعار «تقلب» پیشاپیش هر نوع تغییر در سیستم رای‌دهی را تقلب خواند و مدعی بود با رای‌گیری پستی به دلیل شرایط وخیم کرونایی در این کشور، تقلب صورت خواهد گرفت اما همین سیستم رای‌گیری موجب شد تا بایدن بتواند ترامپ را از کاخ سفید بیرون کند، هر چند وی گفته است، او در سال ۲۰۲۴ بازخواهد گشت و پایان بازی برای این درام آمریکایی را رقم می‌زند.
زوال عصر مرکلیسم
پاندمی را زنان در دنیا بهتر هدایت کردند. کافی است به کشورهایی مانند نیوزیلند یا فنلاند نگاهی بیندازید تا متوجه شوید، چقدر مقتدرانه و بدون اتکا به واکسیناسیون فوری، افسار این بیماری مهلک را کشیدند. آنگلا مرکل هم جزو کسانی بود که توانست این بیماری را به خوبی مهار کند. هرچند در سالی که رو به پایان است، چندین فیلم از او منتشر شد که وی هنگام دیدار با روسای کشورها دچار رعشه می‌شود و حال عمومی او خوب نیست، اما واقعیت این است که حال سیاسی مرکل و حزبش اصلا خوب نیست. همین هفته بود که حزبش در انتخابات ایالتی شکست سنگینی خورد و حالا حزب دموکرات مسیحی در آستانه یک باخت بزرگ قرار گرفته است. در حالی که خود مرکل اذعان کرده بود که دیگر تمایلی ندارد تا برای دوره جدید صدراعظم باقی بماند و قصد داشت آن را به یکی از هم‌حزبی‌های خود واگذار کند اما حالا اصلا در راس قدرت ماندن این حزب قدرتمند، محل چالش شده است. انتخابات در دو ایالت «بادن وورتمبرگ» و «راین لندفالتس» نشان داد که سبزها و سوسیالیست‌ها دست برتر را دارند. نیویورک‌تایمز در گزارشی درخصوص وضعیت این روزهای حزب دموکرات مسیحی نوشت: « انتخابات در ایالت‌های «بادن‌وورتمبرگ» و «راین‌لندفالتس» اولین انتخابات طی یک سال گذشته بود که شاهد رای‌دهی در چهار ایالت دیگر و برای پارلمان این کشور بود. در ماه سپتامبر، آلمانی‌ها صدراعظم و دولت جدیدی را برای به دست گرفتن قدرت در بزرگ‌ترین اقتصاد اروپا پس از ۱۶ سال رهبری مرکل انتخاب خواهند کرد. پیش‌بینی‌ها براساس شمارش نسبی آرا نشان داد حزب محافظه‌کار در هر دو ایالت مذکور شاهد ریزش آرا بوده است. این نتایج به چالش‌های حزب اشاره می‌کند. با این چالش‌ها و افت محبوبیت حزب دموکرات مسیحی در دوران پاندمی، احتمال حضور یک صدراعظم از سبزها قوت گرفته است.
پایان شینزو آبه
شینزو آبه، مرد قدرتمند ژاپنی‌ها که قصد داشت با برگزاری المپیک ۲۰۲۰، جا پای خود را در سیاست این کشور تقویت کند، از دو جهت ضربه خورد. ابتدا بیماری پاندمی که نه اجازه داد مسابقات المپیک به موقع برگزار شود نه بیماری قدیمی‌اش دست از سرش برداشت، به‌گونه‌ای که مجبور شد از قدرت کناره بگیرد. او که رهبر حزب لیبرال دموکرات بود، پس از اینکه بیماری قدیمی به سراغش آمد، همچون سایر ژاپنی‌ها، بدون بهانه از قدرت کنار رفت و گفت که این بیماری به او اجازه نمی‌دهد با تمام توان سر کار باشد. مبدع طرح اقتصادی «آبونومیکس» در این سال کنار رفت تا یوشیهده سوگا در سپتامبر سال ۲۰۲۰ جانشین وی شود. با این حال او توانست برخی از جاه‌طلبی‌هایش را در این کشور تکمیل کند و میراث خوبی از خود بر جا بگذارد. وی از زمانی که نخست‌وزیری را در این کشور بر عهده گرفت توانست ژاپن را از مصیبت‌هایی مانند زلزله و سونامی ویرانگر و فاجعه هسته‌ای به سلامت عبور دهد و کشور را به یک اقتصاد سالم و با‌ثبات برساند و با یک رئیس‌جمهور غیرقابل پیش‌بینی در آمریکا به نام دونالد ترامپ همکاری کند و حتی در زمره سیاستمداران مورد علاقه وی نیز قرار گیرد. آبه در سال ۲۰۱۲ قدرت را به دست گرفت و وعده داد که از طریق محرک‌های گسترده پولی، افزایش هزینه‌های دولت و اصلاحات اقتصادی، سومین اقتصاد بزرگ جهان را احیا کند. برنامه‌های شینزو آبه تاکنون پیامدهای متفاوتی داشته است. وی بر سقوط قیمت‌ها فائق آمد، اما نتوانست برای هدف ۲ درصد تعیین شده جهت کاهش تورم توسط بانک مرکزی کاری از پیش ببرد. با این حال این اقتصاد چند سال با رشد خوب روبه‌رو شد، اما نتوانست از مانعی به نام ویروس کرونا بپرد.
سریال انتخابات در سرزمین‌های اشغالی
اسرائیلی‌ها در سرزمین‌های اشغالی از سال ۲۰۱۸ به این سو با بحران تشکیل کابینه مواجه هستند. آنها در سال‌جاری برای سومین‌بار انتخابات برگزار کردند و پس از چند ماه کش و قوس، بالاخره، بنی‌گانتس با بی‌بی به توافق رسید تا یک کابینه ائتلافی تشکیل دهند. اما عمر کابینه ائتلافی اسرائیل طولانی نبود. بنیامین نتانیاهو، رهبر حزب محافظه‌کار لیکود با بنی گانتس، فرمانده پیشین ارتش این رژیم و رهبر لیست موسوم به «آبی و سفید» در آوریل سال‌جاری بر سر تشکیل یک کابینه ائتلافی بزرگ توافق کرده بودند. این در حالی است که بین نتانیاهو و گانتس بر سر تصویب بودجه مشکلاتی پیش آمد و باز رای به انحلال پارلمان داده شد. حالا قرار است سرزمین‌های اشغالی مجددا در ۲۳ مارس سال‌جاری میلادی یعنی سوم فروردین ۱۴۰۰ انتخابات برگزار کنند. نتانیاهو قصد داشت تنها بودجه سال ۲۰۲۰ تصویب شود اما بنی‌گانتس از نتانیاهو خواست همزمان بودجه سال ۲۰۲۱ را نیز ارائه کند و یک بودجه واحد تصویب شود. اما این خواست گانتس عملی نشد. از این زمان به بعد بحث‌ها به سمت انتخابات جدید کشیده شد.
شایعه بیماری اون
رومئو و ژولیت عصر حاضر را می‌توان دونالد ترامپ و کیم جونگ اون دانست. دیدارهای این دو زمانی که راه به جایی نبرد، کره‌شمالی که برخی از فعالیت‌های هسته‌ای خود را داوطلبانه تعلیق کرده بود مجددا از سر گرفت. البته این کشور دست به آزمایش هسته‌ای در سال ۹۹ نزد اما همچون سال‌های گذشته موشک‌پرانی به مرزهای کره‌جنوبی و ژاپن داشت و برنامه موشکی خود را با قدرت به پیش برده است. خبرها حکایت از این دارد که کره‌شمالی روی موشک‌های قاره‌پیما تمرکز کرده است.
این کشور که مدعی است بیماری کرونا وارد مرزهایش نشده است، در سال‌جاری شاهد مریض شدن رهبر خود بود و شایعاتی هم در این زمینه منتشر شد. به‌ویژه اینکه برای مدت طولانی از انظار نیز به دور بود. همان زمان شایع شد که خواهرش قدرت را در دست گرفته است، هرچند که هنوز برخی روایت‌ها می‌گویند صحنه‌گردان اصلی سیاست در کره‌شمالی خواهر کیم‌جونگ‌اون است: «کیم یو جونگ». او اخیرا گفته است: واشنگتن اگر می‌خواهد در چهار سال پیش رو «خواب راحت» داشته باشند، دست از اقدامات تحریک‌آمیز بردارد.
بازگشت کودتا به سرزمین کودتاچیان
اول فوریه سال‌جاری میلادی، میانمار دوباره شاهد یک کودتا بود. درحالی‌که قریب به ۶۰ سال کودتاچیان قدرت را در دست داشتند، با تحت فشار قرار گرفتن از سوی مجامع جهانی این کشور در سال ۲۰۱۲ درها را به روی ارزش‌های دموکراتیک به شکل نصفه و نیمه باز کرد تا آنگ سان سوچی که سال‌ها در حصر نظامیان بود، به رهبر دوفاکتوی دموکراسی‌خواهان تبدیل شود. حزب او در انتخابات سال ۲۰۱۵ توانست هر دو مجلس این کشور را به دست آورد و راه را برای دموکراسی بیشتر باز کند اما در اول فوریه سال ۲۰۲۱، کودتاچیان پس از یک تنفس ۸ ساله مجددا روی کار آمدند. هم‌اینک این کشور شاهد اعتراضاتی خونین است که کشته‌شدن ۱۲۵ نفر در پی شلیک مستقیم نظامیان پیامد آن بوده است. آنگ سان سوچی نیز بازداشت شده و کسی از محل نگهداری او خبر ندارد. او متهم به دریافت رشوه و رعایت نکردن پروتکل‌های مربوط به دوران پاندمی است.
توافق تجاری بریتانیا با اتحادیه اروپا
یکی از داستان‌های رمانتیک سال ۹۹، توافق دو معشوق سابق قاره سبز است که بالاخره پس از چند ماه کشمکش از زمان خروج رسمی بریتانیا از قاره اروپا، به‌وقوع پیوست. خبرگزاری آلمان روز چهارم دسامبر سال‌جاری در این زمینه نوشت: بریتانیا و اتحادیه اروپا پس از مذاکراتی طولانی بر سر پیمان تجاری «پسابرگزیت» توافق و کمیسیون اتحادیه اروپا، نخست‌وزیر بریتانیا و صدراعظم آلمان از توافق حاصله استقبال کردند. آنگلا مرکل این توافق را تاریخی خوانده است. درحالی‌که تا پیش از این احتمال داده می‌شد خروج بریتانیا بدون توافق صورت بگیرد، اما به یک‌باره خبر توافق بین دو طرف، قاره سبز را از بن‌بست خارج کرد. بوریس جانسون درخصوص این توافق گفت: «هر آنچه در همه‌پرسی سال ۲۰۱۶ و در انتخابات عمومی سال گذشته به مردم وعده داده شده بود، با این توافق به سرانجام رسید.» او تصریح کرد: «ما کنترل پول، مرزها، قوانین، تجارت و آب‌های ماهیگیری خود را دوباره به دست گرفتیم.»
فرار به سوی پیروزی
سال ۹۹ با پاندمی شروع شد و حالا در انتهای آن خبرهای خوبی برای رهایی از این بیماری به گوش می‌رسد. در میانه‌های سال‌جاری شمسی، دانشمندان در کنار ابداعاتشان در حوزه دارویی برای این بیماری قرن، دست به آزمایش‌های وسیع برای واکسیناسیون زدند. در این بین چند واکسن نیز تولید شده‌اند و در حال حاضر آمریکا، فرانسه، ایتالیا، آلمان، انگلیس و ترکیه در سطح وسیعی واکسیناسیون عمومی را آغاز کرده‌اند. در کشورهای غربی اقبال با فایزر و مدرنا است و پس از آن آسترازنکا قرار داشت که اخیر به‌شدت بدنام شده است. گفته می‌شود برخی از افراد پس از تزریق، دچار لخته خون شده‌اند. هر چند سازمان بهداشت جهانی می‌گوید رابطه مستقیمی بین لخته شدن خون و واکسن پیدا نکرده است اما روز دوشنبه، آلمان نیز به صف کشورهایی مانند اتریش و هلند پیوست که گفته‌اند تزریق این واکسن را به حالت تعلیق در آورده‌اند.
البته یکی از مهم‌ترین مشکلات تزریق واکسن این است که کشورهای قدرتمند و ثروتمند اجازه دسترسی به کشورهای ضعیف نداده‌‌اند و سازمان بهداشت جهانی هشدار می‌دهد، چنانچه جمعیت قابل توجهی از دنیا واکسینه نشوند، ممکن است از گوشه و کنار دنیا، موتاسیون یا جهش‌های جدیدی مانند انگلیسی و آمازونی پیدا شود که اثرات واکسیناسیون را حتی در کشورهای دارا از بین ببرد. باید دید آیا واکسیناسیون سرانجام به سطلنت این ویروس تاج‌دار خاتمه خواهد داد یا نه؟
