تحقیقات کیفری از کاربرد سلاح شیمیایی در سوریه آغاز میشود
جبهه جدید غرب علیه اسد
این شکایت که به گفته وکلا، قضات احتمالا آن را میپذیرند خواستار تحقیقات کیفری درباره بشار اسد، برادرش ماهر و تعداد زیادی از مشاوران ارشد و مقامات نظامی است که زنجیره فرماندهی را تشکیل دادهاند. همراه با شکایت مشابهی که در اکتبر گذشته در آلمان تنظیم و تسلیم دادگاه شد، شکایت در فرانسه هم که روز دوشنبه ثبت و روز سهشنبه علنی شد، جبهه جدیدی را با هدف اطمینان از اجرای عدالت در مورد جنایت حمله با سلاحهای شیمیایی در مورد اسد و همکارانش میگشاید. تحقیقات کیفری در فرانسه و آلمان میتواند بر سرنوشت و آینده اسد تاثیر بگذارد. او توانسته در بخشهایی از سوریه موفقیتهایی بهدست آورد، اما تشکیلات او کمکهای ضروری بینالمللی برای بازسازی کشور را تا حد زیادی مسدود کرده است. در صورتی که بشار اسد و ردههای بالادست در دادگاههای اروپا متهم شناخته شوند دریافت همین کمکها هم دشوارتر خواهد شد. در حال حاضر، میلیونها سوری که بهعنوان پناهنده به اروپا و جاهای دیگر گریختهاند هیچ امکانی برای بازگشت به کشورشان ندارند. «استیو کوستاس»، وکیل ارشد گروهی که شکایتهای خود را در فرانسه مطرح کرد، گفت این شکایت بر حوادث اوت ۲۰۱۳ در شهر دوما و منطقه غوطه شرقی در نزدیکی دمشق متمرکز است؛ حملاتی هماهنگ که به گفته ایالات متحده بیش از ۱۴۰۰ کشته بر جا گذاشت به گونهای که این رویداد مرگبارترین نوع استفاده از سلاح شیمیایی در این قرن محسوب میشد.
قربانیان این حملات که عامل اعصاب سارین یا دود کلر ناشی از بمبها را استنشاق کردند، تنها بخش کوچکی از حدود ۴۰۰ هزار کشته از زمان آغاز جنگ سوریه در مارس ۲۰۱۱ را تشکیل میدهند. بیش از ۳۰۰ حمله با سلاح شیمیایی در سوریه از سوی کارشناسان مستند شده است از جمله عکسها و ویدئوهایی از بزرگسالان و کودکان که نفس نفس زده و اغلب خفه میشدند. بسیاری از این تصاویر نشان داده شد و جهان را در شوک فرو برد. تا امروز، هیچ کس پاسخی به این حملات نداده است. حمله با گاز سارین در سال ۲۰۱۷ به منطقه خان شیخون نیز دستکم جان ۸۹ نفر را گرفت. در سال ۲۰۱۸ نیز یک حمله بزرگ شیمیایی به مقر شورشیان در حومه دمشق رخ داد که دستکم ۸۵ کشته بر جا گذاشت. رویترز در گزارشی از فروردینماه ۹۹ هم در همین زمینه نوشت، محققان موسسه جهانی سیاستگذاری عمومی در برلین به همراه شرکای سوری و بینالمللی از سال ۲۰۱۱ در تحقیقاتی که آنها را «دشوار» توصیف کرده، «موفق به گردآوری ۳۴۵ حمله اثبات شده یا تایید شده در سراسر سوریه شدهاند.» براساس تحقیقات این موسسه، نزدیک به ۹۸ درصد این حملات از سوی دولت سوریه و بقیه از سوی داعش انجام شده بود.
به نوشته گزارشگر نیویورک تایمز، استیو کوستاس افزود: «ما از فرانسویها میخواهیم تحقیقات مستقل انجام دهند و در نهایت حکم بازداشت علیه کسانی که مسوولیت این جنایات علیه غیرنظامیان را دارند، صادر کنند». وی گفت: «ما میدانیم که مرتکبان سطح بالا به زودی دستگیر نخواهند شد» اما در عین حال افزود که پروندهها باید اکنون ساخته شوند تا از پیگرد قانونی در آینده اطمینان حاصل شود. دو گروه دیگر شرکتکننده عبارتند از: «بایگانی سوریه» (مرکز مستندساز در برلین) و «مرکز سوریه برای رسانهها و آزادی بیان» که در پاریس مستقر است. آنها میگویند، در میان شواهدی که میتوانند ارائه دهند، نهتنها بازماندگان حملات بلکه اعضای سابق دولت هستند که با زرادخانه ممنوعه تسلیحات شیمیایی مرتبط بوده یا از کارکرد آن اطلاع داشتهاند. این پرونده در حالی مطرح میشود که گمانهزنیها در مورد اقدامات برخی کشورها برای دستیابی به روابط نزدیکتر با دمشق صورت گرفته و این یک تصدیق غیررسمی است دال بر اینکه اسد هنوز شکست نخورده است.