انتقام شیرین دحلان از عباس
مهندس توافقات صلح اعراب-اسرائیل کیست؟
دحلان در طول ۹ سال گذشته رابطه نزدیک غیرمعمولی با «محمد بن زاید آل نهیان»، ولیعهد امارات‌متحده عربی برقرار کرده؛ فردی که به محمد دحلان پس از فرار پناه داد. وی که متولد اردوگاه پناهجویان در غزه است، به‌عنوان نماینده بین‌المللی حامی ثروتمند خود، به شکلی بی‌حد و حصر ایفای نقش کرده و به ارباب خود کمک می‌کند تا معاملات تجاری و سیاسی، از آفریقای شمالی گرفته تا اروپای شرقی، را منعقد کند. به گفته دحلان، هنگام غروب خورشید او و ولیعهد امارات سوار بر خودروی تندرو شده، به گشت‌های شبانه در بزرگراه‌های بیابانی ابوظبی می‌روند و ترانه‌های مورد علاقه خود را با هم می‌خوانند.
دوستی آشکار آنها دحلان را به دست نفوذی- و نامرئی- در دستیابی به سازش‌های اخیر با میانجی‌گری آمریکا که اسرائیل ماه گذشته با امارات‌متحده عربی و بحرین منعقد کرد، بدل کرده است. وی معمار پشت صحنه موضع امارات است که ضمن ابراز حمایت پرشور از دولت فلسطین، محمود عباس ۸۴ ساله را با موقعیت‌های شرم‌آور تحت فشار قرار می‌دهد؛ مانند زمانی که عباس ناچار بود پذیرش دو محموله هوایی پزشکی کووید-۱۹ را لغو کند؛ چراکه امارات‌متحده عربی آنها را از طریق فرودگاه بن گورین تل آویو انتقال داد. امتناع از پذیرش کمک‌های امدادی در ماه اوت و محکومیت غضب‌آلود توافقات صلح از سمت محمود عباس که با عبارت خنجری در پشت توصیف شد، دو متحد دیرینه در منطقه را همراه با عربستان سعودی، بزرگ‌ترین و ثروتمندترین کشور خلیج فارس، متحد کرده است. «بشاره بهبه»، استاد فلسطینی و منتقد محمود عباس که در نوشتن ستون‌های تحلیلی با «جیسون گرینبلات»، فرستاده ویژه سابق دونالد ترامپ در خاورمیانه مشارکت داشت، گفت: «بن زاید بدون مشورت با دحلان، دست به هیچ کاری در قبال فلسطینیان نمی‌زند. دحلان حیاتی است.»
دحلان بعد از حرفه پرفراز و نشیب خود در عرصه سیاسی فلسطین و کسی که جانشین بالقوه یاسر عرفات، رهبر سابق فلسطین دیده می‌شد یاد گرفته که برای ترقی کردن، در بازی طولانی‌مدت بازی کند. وی که در اردوگاه پناهندگان خان یونس غزه متولد شده، در سن بلوغ به یکی از جوان‌ترین رهبران انتفاضه ۱۹۸۷ فلسطینیان علیه اسرائیل تبدیل شد. او زبان عبری را طی چندین دوره در زندان‌های اسرائیل، آموخت.
وی که سرانجام از فلسطین اخراج شد، اعتماد عرفات را هنگامی که سازمان آزادی‌بخش فلسطین در تونس مستقر بود، به‌عنوان یک دستیار کلیدی جلب کرد. بعد از بازگشت آنها در سال ۱۹۹۳ همزمان با توافق‌نامه صلح اسلو، دحلان رهبری حزب حاکم سکولار فتح را در غزه بر عهده گرفت و عملیات امنیتی در آنجا را فرماندهی کرد؛ و به مجری اوامر عرفات در برابر اپوزیسیون جنبش حماس تبدیل شد.
اما در حالی که دحلان بعد از مرگ یاسر عرفات در سال ۲۰۰۴ از رده‌های تشکیلات خودگردان بالا می‌رفت، به‌طور مرتب درگیری‌هایی با محمود عباس داشت و او را به چشم رقیب مبهمی می‌دید که باید تحت کنترل نگاه داشته می‌شد. دحلان در سال ۲۰۰۷ بابت ناکامی در فرونشاندن تحرکات خشونت‌آمیزی که طی آن حماس کنترل غزه را به دست گرفت، سرزنش شد. او و عباس سال‌هاست که اتهامات فساد را به یکدیگر نسبت داده و انزجار مشترک خودشان را شعله‌ور می‌کنند. در نهایت، یک دادگاه فلسطینی در سال ۲۰۱۴ به‌صورت غیابی دحلان را بابت «افترازنی» به عباس گناهکار شناخت و او را به دو سال حبس محکوم کرد. یک سال بعد، او به جرم اختلاس به سه سال حبس دیگر محکوم شد.
دحلان ۵۹ ساله گاهی ناتوان مانده است اما مغلوب دائم نیست. زمانی که اسرائیل به دحلان برچسب تروریست زد، او به کارش ادامه داد تا بازیگر کلیدی در مذاکرات بر سر توافق‌های صلح اسلو شود. به نظر می‌رسد دولت‌های آمریکا یکی پس از دیگری علاقه‌مند او شدند و این روند از کاخ سفید بیل کلینتون آغاز شد و به ریاست جمهوری جورج بوش و اکنون هم ترامپ رسیده است. گرچه او سابقا چندان شناخته‌شده نبود، اکنون در میان جمعی از نامزدهایی است که به‌طور مداوم در نظرسنجی‌های سیاسی برای جایگزینی عباس ظهور می‌کنند.
جاناتان اچ. فرزیگر، نویسنده مطلب در ادامه تصریح می‌کند: من دحلان را شب قبل از ۲۸ ژوئیه ۲۰۱۱ دیدم که پلیس به خانه او در رام‌الله حمله کرد. در حالی که او هیچ‌گاه با روزنامه‌نگاران غربی مصاحبه نمی‌کرد، من به‌عنوان خبرنگار بلومبرگ‌نیوز برای ملاقات با او در کنار یک خبرنگار فلسطینی دعوت شدم. دحلان گفت از آنجایی که زمان مناسب نبود، باید مصاحبه رسمی برنامه‌ریزی شده را لغو می‌کرد اما خوشحال می‌شود که این گفت‌وگو ضبط نشود. دحلان در انتقاد از محمود عباس لحظه‌ای درنگ نکرد و ابراز امیدواری کرد که روزی از طریق انتخابات او را برکنار کند. او همچنین قول داد تا در آینده فرصتی برای گفت‌وگو فراهم شود. در حال‌حاضر اما، دحلان در سایه به‌سر می‌برد و با ارتباطات تجاری، آشیانه خود را در ابوظبی گسترانده و در درام جایگزینی عباس دستی بر آتش دارد. صبح روز بعد من بعد از بیدار‌شدن گزارشی را از رادیو شنیدم مبنی بر اینکه دحلان در پی تجسس ده‌ها کماندوی فلسطینی در خانه‌اش ناپدید شده است. آنها ۱۰ نفر از محافظان شخصی او را دستگیر کرده و حجم زیادی سلاح و مهمات را در زیرزمین توقیف کردند. دحلان به‌عنوان یک عضو شورای قانونگذاری فلسطین از دستگیری مصون بود اما روز بعد گزارش شد که او کرانه‌باختری را ترک کرده و وارد اردن شده است. چهار سال دیگر طول کشید تا ما گفت‌وگو را این‌بار برای یک مصاحبه بلومبرگ در محل خانه جدید بزرگ او در ابوظبی انجام دادیم. او با ظاهری تر و تمیز با پوشیدن یک تی‌شرت مشکی مارک Boss و شلوار جین آبی، در ضمن صحبت ما در اتاق نشیمن با کف مرمر به تعارف بشقاب‌های خرما و شکلات پرداخت.
این ویلای متمایز در میان آسمانخراش‌های بلند ابوظبی از بابت رفت و آمد سیاستمداران فلسطینی و اسرائیلی در آن، به‌عنوان یک سالن بین‌المللی شناخته شده است. تا آن زمان دحلان هرچه بیشتر درگیر منافع تجاری شده و خودش را برای مشتریان به‌خاطر ارتباطات بین‌المللی گسترده‌ای که در حین گشتن با یاسر عرفات در جهان ایجاد کرده، به‌عنوان «در باز‌کن» توصیف می‌کرد. علاوه بر بن‌زاید، دحلان همچنین با عبدالفتاح السیسی، رئیس‌جمهور مصر هم که قبلا با او درخصوص چگونگی مقابله با جنبش‌های افراط‌گرای رادیکال مشورت کرده بود و همچنین با رهبران صربستان و مونته‌نگرو نزدیکی داشت. دحلان و خانواده‌اش بعد از آنکه اماراتی‌های ثروتمند در سال ۲۰۱۳ شرکت Air Serbia را نجات داده و در یک پروژه سه میلیارد دلاری توسعه املاک در سواحل بلگراد سرمایه‌گذاری کردند، شهروندی صربستان را گرفتند. این‌بار دحلان علنی اما رازآمیز حرف زده و همان ابهام گفتاری که مرشدش یعنی عرفات به‌خاطرش مشهور بود را در پیش گرفت.دحلان به‌جای اعلام شرکتش در رقابت بر سر ریاست تشکیلات خودگردان فلسطین تنها گفت به دنبال انتخاب‌شدن دوباره به نمایندگی پارلمان بوده و آنچه آن را مولفه «ارزش افزوده» خواند، بعد از ترک صحنه از سوی عباس به تیم رهبری اضافه خواهد کرد. فراتر از آن او از بابت زندگی‌ای که توانست در ابوظبی بازسازی کند اظهار قدردانی و به رانندگی‌های شبانه‌اش با ولیعهد اظهار علاقه کرد.
پشت‌صحنه توافق امارات‌متحده عربی با اسرائیل، ماجرای ۲۰ ساله تجارت و روابط شخصی و تکنولوژیک است. البته وقتی شما با دحلانی که این‌بار از مصاحبه دادن سر باز زد تعامل می‌کنید، به‌سختی می‌شود تنها به ظاهر اکتفا کرد. او کانون یک‌سری تئوری‌های توطئه واقع شده که بر اساس آنها به مسموم کردن عرفات متهم شده است. او همچنین متهم شده به اینکه به سرویس موساد اسرائیل در کشتن یک عامل حماس در دبی کمک کرد و یک سری شایعات تکذیب شده توسط خودش نیز مطرح شده‌اند مبنی بر اینکه او سوار بر یکی از پروازهای انتقال کمک‌های امارات به فلسطینی‌ها که از سوی عباس رد شد، بوده است.
با وجود آنکه او ظاهرا در زمینه مشاوره دادن به امارات درخصوص چگونگی مدیریت رهبران فلسطین با نفوذ است، ستاره سیاسی او هم اکنون کم‌نور به‌نظر می‌رسد. به گفته دیمیتری دیلیانی، یک سخنگو، فراکسیون او در داخل حزب فتح موسوم به جریان اصلاح دموکراتیک، با انتشار بیانیه‌ای سازش اخیر را رد کرد. او گفت، هرگونه عادی‌سازی روابط با اسرائیل باید در چارچوب ابتکار صلح عربی ۲۰۰۲ که نخست توسط عربستان معرفی شده و اسرائیل را ملزم به تسلیم تمامی مناطق اشغالی قبل از حل و فصل نزاع می‌کند، رخ دهد.
این شاید ارتباطی با این حقیقت داشته باشد که بسیاری از شرکای دحلان در کرانه باختری ماه گذشته میلادی در پی توافق امارات از سوی نیروهای عباس دستگیر شدند و فراکسیون او حالا نیاز دارد به اینکه خودش را در داخل اتفاق‌نظر فلسطینی‌ها در ضدیت با اسرائیل جای کند. تصاویر او و بن‌زاید در جریان اعتراضات خیابانی علیه توافق عادی‌سازی روابط امارات با اسرائیل آتش‌زده و به زیر پا انداخته شدند. در حال‌حاضر دحلان در سایه‌ها زندگی می‌کند و منافعش را در ابوظبی با روابط تجاری، شروع به وارد کردن خودش به مساله جانشینی عباس کرده و به دوستان اماراتی‌اش درباره تعامل با فلسطینی‌ها مشورت می‌دهد. خیلی مسائل بستگی دارد به اینکه آیا ترامپ برای یک دور دیگر رئیس‌جمهور آمریکا خواهد شد یا جو بایدن نامزد دموکرات‌ها با رویکردی چند‌جانبه‌تر به کاخ‌سفید بیاید. مساله برای دحلان و منطقه این است که آیا او می‌تواند از بازی انتقام از رقبای قدیمی عبور کرده و نقشی سازنده در وارد ساختن فلسطینی‌های مغبون به یک خاورمیانه در حال تغییر‌شکل سریع ایفا کند یا خیر.
