راه نجات از فجایع جهانی

دنیای‌اقتصاد : نشریه اکونومیست سرمقاله این هفته خود را به فجایع جهانی اختصاص داده است که آخرین مورد آن ویروس کووید-۱۹ است. رخداد‌های با احتمال پایین که اثرات شدیدی را با خود به همراه دارند نظیر فوران آتش‌فشان‌ها، تشعشعات خورشیدی عظیم و پاندمی‌های جدید حقیقت‌های زندگی امروز بشر هستند. افراد برای محافظت از خود به دولت‌ها وابسته هستند. دولت‌ها نیز اغلب این هشدار‌ها را نادیده می‌گیرند تا زمانی که وادار به واکنش شوند؛ این رویه به نوعی شانه خالی کردن از زیربار مسوولیت و خیانت به آینده است.

به گزارش گروه اقتصاد بین‌الملل روزنامه «دنیای‌اقتصاد»، هفته‌نامه اکونومیست در سرمقاله جدیدترین شماره خود که طرح روی جلد را نیز به آن اختصاص داده است، نوشت: برای دهه‌ها، بوم‌شناسان و اپیدمولوژیست‌ها در مورد شیوع جهانی نوعی از ویروس آنفلوآنزا هشدار داده بودند با این حال زمانی که ویروس سارس جدید (کرونا) شیوع یافت، تعداد اندکی از کشورها دارای برنامه‌های عملی برای مقابله با آن بودند. این واقعیت که دولت‌ها هرگز شاهد فوران‌های شدید آتش‌فشانی نبوده‌اند، می‌تواند کمبود دوراندیشی آنان را در مورد بلایای طبیعی توضیح دهد؛ اما آن را توجیه نمی‌کند. آینده‌نگری یکی از نیازهایی است که دولت‌ها برای انجام آن تشکیل می‌شوند. اگرچه تلاش‌هایی در زمینه ریسک‌سنجی در این موارد توسط محیط‌های دانشگاهی یا طرف‌های خصوصی صورت می‌گیرد، اما داده‌ها و برنامه‌های آنان هرگز به‌طور عمومی برای جامعه اجرایی نمی‌شوند.

اگرچه شاید راهی برای خنثی‌سازی تشعشعات خورشیدی یا فوران آتش‌فشان‌ها وجود نداشته باشد، اما طراحی و عملیاتی ساختن یک سیستم هشدار اولیه می‌تواند تا حد زیادی از بروز بحران جلوگیری کند. همچنین در اختیار داشتن یک سیستم هشدار اولیه برای پاندمی‌ها نیز نباید کار چندان دشواری باشد. البته متوقف ساختن انتقال تمامی پاتوژن‌ها از حیوانات وحشی به انسان یک تصور بیهوده است؛ اما محدود ساختن انواع خاصی از زراعت یا بهره‌برداری‌های گسترده از اکوسیستم حیات وحش شاید بتواند اثرات مثبتی درپی داشته باشد. نظارت بر ویروس‌های جدید کشف شده در انسان یا حیوانات که می‌تواند شیوع پیدا کند بسیار حیاتی به نظر می‌رسد؛ اما شاید اعتمادسازی بین کشورها برای تبادل این دست از اطلاعات چالش‌ برانگیز باشد. اما اگر قرار بود لحظه‌ای فرا برسد که جهان برای همکاری در این زمینه به نتیجه برسد، آن لحظه اکنون است. پیش از سونامی اقیانوس هند در سال ۲۰۰۴، سیستم‌های هشدار اندکی وجود داشتند؛ اما امروز تعداد این نوع سیستم‌های هشدار افزایش قابل‌توجهی داشته است. در واقع بررسی آینده و آمادگی برای مواجهه با آنچه ممکن است رخ دهد، نشان‌دهنده بلوغ در دوراندیشی است. دولت‌هایی که متوجه هستند ممکن است گذشته نه چندان دور ما با آینده و آنچه در آن رخ خواهد داد، لزوما یکسان نباشد، ممکن است روش‌های جدیدی را برای کنکاش در این زمینه پیدا کنند و بتوانند این دستاورد‌ها را از محدودیت‌های چرخه انتخاباتی دولت خود عبور دهند تا این روش‌ها ماندگار شوند.