نشست مجمع بهداشت جهانی به محلی برای جدال بین‌المللی تبدیل شد
صف‌آرایی شرق و غرب در ژنو
نشست سالانه آن روز دوشنبه و سه‌شنبه (۲۹ و ۳۰ اردیبهشت ماه) به‌صورت مجازی برگزار شد. در این نشست هیات‌هایی از دولت‌های عضو سازمان بهداشت جهانی حضور داشتند و تمرکزشان بر دستور کارهای خاص بهداشتی بود که از سوی هیات اجرایی تدارک دیده شده بود. «اکونومیک‌تایمز» در گزارش ۱۸ می خود نوشت، این نشست در بحبوحه خشم و نگرانی جهانی از شیوع پاندمی کووید-۱۹ (ویروسی که ابتدا در شهر «ووهان» چین ظاهر شد و سپس کل جهان را در نوردید) و انتقاد از نقش WHO و دبیرکل آن دکتر تدروس آدهانوم برگزار شد.
قطعنامه مشترکی که از سوی اتحادیه اروپا- استرالیا ارائه شد حمایت ۱۲۰ کشور را به‌دست آورده است. از جمله سخنگوی وزارت‌خارجه چین حمایت کشورش از این قطعنامه را بیان کرد. با این حال، چین می‌گوید هرگونه تحقیق باید به بعد از کنترل کرونا موکول شود. «ژائو لی جیان» افزود: «به تازگی اتحادیه اروپا قطعنامه‌ای در مورد کووید-۱۹ را در اجلاس هفتاد و سوم WHA ارائه داد. تمام طرف‌ها در مورد این متن به توافق رسیدند.» این گزارش می‌افزاید، چین پیش از این درخواست‌های آمریکا و استرالیا برای تحقیق مستقل در مورد منشأ را رد کرده بود اما در نهایت به قطعنامه مشترک اروپا- استرالیا رای داد. افزون بر این، رئیس‌جمهوری چین می‌گوید این کشور از تحقیق گسترده بین‌المللی درباره منشا و شیوع ویروس کرونا حمایت می‌کند، اما اول باید این بیماری کنترل شود. «شی جین‌پینگ» روز دوشنبه ۲۹ اردیبهشت در یک کنفرانس ویدئویی مجمع سازمان جهانی بهداشت گفت این کشور فورا همه اطلاعات مربوط به همه‌گیری ویروس کرونا را به این سازمان و دیگران ارائه کرده که شامل توالی‌یابی ژنتیک ویروس نیز بوده است. این اظهارات بعد از افزایش حمایت‌‌های جامعه جهانی از قطعنامه پیشنهادی اتحادیه اروپا و استرالیا در رابطه با تحقیقات مستقل سازمان جهانی بهداشت درباره منشا ویروس کرونا و نحوه شیوع آن بیان شده است. کرونا که خاستگاه آن شهر ووهان چین بود، تاکنون منجر به ابتلای بیش از ۸/ ۴میلیون نفر و مرگ ۳۱۷ هزار نفر در جهان شده است. (دنیای اقتصاد در هفته‌های اخیر گزارش‌های مفصلی در مورد چین منتشر کرده بود از جمله «امپراتور در مسیر فرسایش قدرت و اقتصاد» مورخ چهارشنبه ۲۴ اردیبهشت ماه؛ «همگرایی علیه چین‌هراسی» مورخ پنج‌شنبه ۲۵ اردیبهشت؛ «آمریکا در آستانه اعلان جنگ سرد با چین» دوشنبه ۲۲ اردیبهشت ماه؛ «پکن و واشنگتن در وضعیت دراماتیک» یکشنبه ۲۱ اردیبهشت؛ «دیپلماسی کرونایی پکن» یکشنبه ۱۴ اردیبهشت؛ «ترامپ: چین به‌دنبال شکست من در انتخابات است» شنبه ۱۳ اردیبهشت؛ «ناوهای جنگی آمریکا در دریای چین» مورخ ۴ اردیبهشت و «کمونیست‌ها دروغ می‌گویند» مورخ ۱۶ فروردین ماه).
همزمان با نشست اعضای سازمان بهداشت جهانی، رئیس‌جمهوری ایالات‌متحده بار دیگر این نهاد را متهم به هم‌داستانی با چین کرد. دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا که پیش‌تر نیز انتقادهای شدیدی را متوجه سازمان بهداشت جهانی کرده بود، روز دوشنبه گفت اگر او ممنوعیت‌های مسافرتی با چین وضع نمی‌کرد، شمار بیشتری از شهروندان کشورش جان خود را از دست می‌دادند. درحالی‌که سازمان بهداشت جهانی با این ممنوعیت‌ها مخالف بود. در همین راستا، رئیس‌جمهوری چین هم وعده دو میلیارد دلار کمک به اقدامات علیه کووید-۱۹ داده است.
«اندرو جاکوبز»، «مایکل. دی. شی یر» و «ادوارد وونگ» هم در گزارش ۱۹ می برای نیویورک‌تایمز نوشتند نشست سازمان بهداشت جهانی که قرار بود مسیری برای جهان جهت مبارزه با پاندمی کرونا ترسیم کند، در عوض به افزایش تنش میان چین و آمریکا انجامید. رئیس‌جمهور چین سخنان خود را با وعده اعطای کمک ۲ میلیارد دلاری برای مبارزه با ویروس تاجدار آغاز کرد و در ادامه وعده‌های خود افزود که پزشکان و تجهیزات پزشکی و بهداشتی به آفریقا و دیگر کشورهای درحال توسعه اعزام خواهند شد. این مبلغ که ظرف ۲ سال اختصاص داده خواهد شد بسیار بیش از آن چیزی است که آمریکا به این سازمان ارائه می‌داد. آمریکا در سال ۲۰۲۰ رقمی حدود ۵۸ میلیون دلار بودجه اختصاصی برای این سازمان در نظر گرفته بود درحالی‌که این رقم برای چین ۷/ ۲۸ میلیون دلار، ژاپن ۵/ ۲۰ میلیون دلار، آلمان ۶/ ۱۴ میلیون دلار، بریتانیا ۹/ ۱۰ میلیون دلار و فرانسه ۶/ ۱۰ میلیون دلار بود و سایر کشورها هم به سهم خود مبالغی کمک می‌کردند. اعطای این کمک می‌تواند چین را به پیشگام مبارزه با کرونا در سطح بین‌المللی تبدیل سازد. مقام‌های آمریکایی می‌گویند اتخاذ چنین اقدامات و ژست‌هایی از سوی چین برای جلوگیری از بررسی دقیق‌تر در مورد پنهان‌کاری در ارائه اطلاعات درخصوص این ویروس انجام می‌گیرد.
گزارشگران نیویورک‌تایمز در ادامه می‌افزایند، رئیس‌جمهور چین در این نشست مجازی سخنرانی کرد درحالی‌که رئیس‌جمهور آمریکا غایب بزرگ این نشست دو روزه بود و همین باعث شد که فضایی برای چین به‌دست آید تا این کشور یکی از اولین کشورهای دنیا در میان ۱۹۴ کشور جهان باشد که این میزان کمک را ارائه داده و خود فعالانه در جهت مهار کرونا می‌کوشد. رئیس‌جمهور چین گفت: «در چین، پس از تلاش‌های طاقت‌فرسا و فداکاری‌های فراوان، ما موج این ویروس را فروخوابانده‌ایم و از مردم حفاظت می‌کنیم. ما هر چه در توان داشتیم انجام دادیم تا به یاری و کمک کشورهایی بشتابیم که به کمک نیازمندند.» این سخن از سوی رئیس‌جمهور چین درحالی بیان می‌شود که با کشف یک کانون جدید آلودگی، دولت چین حدود ۱۰۸ میلیون نفر را در منطقه شمال شرق چین به وضعیت قرنطینه کامل بازگردانده است. خبرگزاری بلومبرگ در همین رابطه نوشت، بنا بر گزارش‌ها، با وجودی که شهرهای استان «جیلینِ» چین مانند بقیه کشور به تازگی از تعطیلی کامل درآمده بودند اکنون برای بار دوم در این استان حرکت قطارها و اتوبوس‌ها متوقف شده، مدارس تعطیل شده و تمامی شهروندان برای بار دوم به قرنطینه خانگی رفته‌اند. ساکنان جیلین به خبرگزاری بلومبرگ گفتند از اینکه مشخص نیست این وضعیت کی به پایان می‌رسد «احساس ناامیدی می‌کنند».
«جاکوبز- شی یر- وونگ» در گزارش خود می‌نویسند، دوشنبه گذشته رئیس‌جمهور آمریکا در نامه‌ای سرزنش‌آمیز، سازمان بهداشت جهانی را متهم کرد که «وابستگی شدیدی به چین» دارد. ترامپ در این نامه خطاب به دکتر تدروس می‌گوید: «روشن است که اشتباهات مکرر شما و سازمان تحت امرتان در واکنش به کرونا برای جهان به‌شدت پرهزینه بوده است.» این نامه ۴ صفحه‌ای به سازمان بهداشت جهانی و رئیس آن و دولت چین به‌شدت تاخته است. ترامپ در این نامه تهدید کرد در صورتی که این سازمان «ظرف ۳۰ روز دست به اقدامات و بهبودهای اساسی نزند» ممکن است به‌طور کامل از این سازمان خارج شود و بودجه این سازمان را هم به‌طور کامل قطع کند. ترامپ در بخش دیگری از این نامه گفت: «تنها راه به جلو برای سازمان بهداشت جهانی این است که واقعا استقلال خود از چین را نشان دهد.» پیش از این مقام‌های دولت ترامپ کمک‌های چین به این سازمان را «تلاش برای اعمال نفوذ» تلقی کردند.
گزارشگران نیویورک‌تایمز همچنین نوشتند که این کمک چین به مثابه گامی برای منحرف ساختن اذهان از درخواست فزاینده برای تحقیق در مورد منشأ کرونا و طلب پاسخگویی از چین به‌خاطر ناکامی‌هایش برای رعایت تعهداتش براساس قواعد بهداشتی جهانی است. «جان اولیوت»، سخنگوی شورای امنیت ملی آمریکا در همین رابطه گفت: «چین به‌عنوان مرکز شیوع بیماری مسوولیت خاصی برای پرداخت هزینه بر عهده دارد.» دیگر رهبران جهان در این نشست مجازی با انتقاد از عدم وحدت در میان کشورهای جهان برای مبارزه با این بیماری و بدون نام بردن از کشور خاصی اعلام کردند که در برهه فعلی کشورها باید اختلافات خود را کنار بگذارند. صدراعظم آلمان گفت: «هیچ کشوری به تنهایی نمی‌تواند این مشکل را حل کند.» در هفته‌های اخیر، رهبران و شهروندان چین نسبت به انتقادات بین‌المللی در مورد واکنش‌های این کشور به شیوع کرونا بسیار گوش به زنگ شده‌اند. با این حال، مقام‌های آمریکایی اگرچه در مورد منبع و منشا این ویروس رویکردی بسیار صریح و انتقادی در مورد چین داشتند اما اروپایی‌ها همچنان از «ابهامات»ی در مورد شیوع این ویروس سخن می‌گویند که باید به آن پرداخت. دیپلماسی پرخاشگرانه چین و خشم بین‌المللی در مورد صدور اقلام بهداشتی چینی که نقص‌هایی داشتند بر دامنه تنش‌ها افزوده است.
