عروس بدون کابین

تظاهرات دو هفته‌ای لبنان باعث شد حریری عطای قدرت را به لقای آن ببخشد. سعد حریری با حضور در بعبدا، کاخ ریاست‌جمهوری در بیروت، استعفای خود را به میشل عون، رئیس‌جمهوری لبنان تسلیم کرد. ساعتی پیش از آن حریری گفت در حل مشکلات «به بن‌بست رسیده» و استعفای خود را به میشل عون رئیس‌جمهور و مردم لبنان ارائه می‌دهد. او در نطقی کوتاه که از تلویزیون پخش شد گفت رفع این «بحران» به «تکانی بزرگ» نیاز دارد و این استعفا پاسخ به مردمی است که در میدان‌های شهر خواهان تغییر هستند.

«تیمور ازهاری»، دیروز چهارشنبه در گزارشی برای الجزیره نوشت، بسیاری بر این باورند که این اولین پیروزی برای مردم در یک نبرد طولانی محسوب می‌شود. «پی یر موزنر»، فیلمساز ۲۱ ساله به الجزیره می‌گوید: «این یک گام اول خوب بود اما ما همچنان در خیابان‌ها خواهیم بود. حریری بخشی از مشکل بود نه همه آن.» صدها مرد که نقاب سیاه بر صورت زده بودند به ضرب و شتم معترضان پرداختند. با این حال، این نقاب پوش‌ها با مداخله نیروهای امنیتی و شلیک گاز اشک‌آور متفرق شدند. موزنر می‌گوید: «حریری تنها کسی نیست که افرادی را برای کتک زدن ما می‌فرستاد. آن آدم‌ها هنوز در پارلمان هستند و ما باید کاری را که شروع کردیم تمام کنیم.» در جاده منتهی به میدان ریاض الصلح، «صبا»، دختری ۲۱ ساله، تصویر پرچم لبنان را روی صورت عابران نقاشی می‌کرد. او می‌گوید: «حریری زودتر از اینها باید استعفا می‌داد اما همین استعفا هم غنیمت است و به آن چیزی که می‌خواستیم رسیدیم.»

این دختر ۲۱ ساله می‌افزاید استعفای حریری گام اول و خوبی بود اما «گام دوم بازگرداندن پولی است که سیاستمداران از ما ربوده‌اند. ما باید همه را پاسخگو‌ سازیم و خدا با ماست.» نبیل هم که یک مهندس ۳۰ ساله است می‌گوید: «این بزرگ‌ترین دستاورد برای نسل ماست. ما در نبرد با سیاستمداران پیروز شدیم.» در خارج از بیروت، هزاران نفر هم در تریپولی که در حقیقت «پایگاه» حزب حریری موسوم به «جنبش آینده» است به پایکوبی ‌پرداختند. در سایر شهرها و روستاها هم اوضاع به همین منوال بود. طی دو هفته گذشته سراسر لبنان در اعتراض به فساد سیاسی و بحران اقتصادی در این کشور به پا خاسته بودند. رفعت، دانشجوی ۲۱ ساله حقوق، می‌گوید: «ما نمی‌خواهیم هیچ‌یک از طبقات حاکم عضوی از دولت آینده باشند. می‌خواهیم از شر آنان خلاص شویم و یک قانون انتخابات جدید تشکیل دهیم که فرقه گرایی را لغو و لبنان را یک پیکر واحد ببیند.» اما تشکیل چنین دولتی می‌تواند چالش‌برانگیز باشد. با کناره‌گیری دولت در لبنان، سوال اصلی این است که چگونه این کشور - که بدهکارترین کشور در دنیاست و بیش از ۱۵۰ درصد GDP این کشور را شامل می‌شود- می‌تواند از ورشکستگی مالی رهایی یابد.

«ویویان لی» هم در گزارش ۲۹ اکتبر برای نیویورک تایمز نوشت سعد حریری در پاسخ به اعتراضات مردمی استعفا کرد. تظاهرات دو هفته اخیر مردم لبنان زندگی روزمره را برای بسیاری به‌حال تعلیق در آورده است. این گزارشگر می‌نویسد سعد حریری در نطق وداع خود گفت: «افراد می‌آیند و می‌روند اما آنچه مهم است کشور است.» حریری با اشاره به جمله ای از پدر خود افزود: «هیچ کس بزرگ‌تر از ملت نیست.» گزارشگر نیویورک تایمز می‌افزاید با استعفای حریری هیچ آلترناتیوی برای رهبری فعلی وجود ندارد. با پیچیده شدن اوضاع سیاسی و اقتصادی در لبنان، استعفای حریری احتمالا بر ابهام‌های سیاسی بیفزاید. سال‌ها فساد سیاسی، ناکارآمدی و گسترش بی‌عدالتی موجب فوران اعتراضات مردم در ۱۷ اکتبر شد. برخی اصلاحات دولتی مانند کاهش حقوق وزرا نتوانست از خشم مردم بکاهد. تظاهرات‌کنندگان، سیاستمدارانی را که پس از جنگ داخلی لبنان در فاصله سال‌های ۱۹۷۵ تا ۱۹۹۰ بر سر کار آمده‌اند «ناکارآمد و فاسد» توصیف می‌کنند.

گزارش‌ها حاکی است که هنوز اغلب خیابان‌ها بسته است. ارتش لبنان از تظاهرات‌کنندگان خواست تنها در میادین تجمع کرده و از بستن راه‌ها و خیابان‌ها خودداری کنند. تظاهرات‌کنندگان لبنانی هم با صدور بیانیه‌ای موافقت‌شان را اعلام کردند. در این بیانیه آمده است، پس از گذشت دو هفته از آغاز اعتراضات و تظاهرات مردمی، در پی مسدود شدن مسیرهای اصلی در مناطق مختلف لبنان و به‌وجود آمدن مشکلاتی برای شهروندان، فرماندهی ارتش از همه تظاهرات‌کنندگان می‌خواهد مسیرهایی که همچنان مسدود هستند را باز کنند. در ادامه این بیانیه تاکید شد، هدف از این درخواست بازگرداندن زندگی به روال عادی و ارتباط همه مناطق با یکدیگر در راستای اجرای قوانین و برقراری نظم عمومی است. برخی منابع از توافق نیروهای امنیتی و ارتش لبنان با تحصن‌کنندگان درباره بازگشایی خیابان‌ها در شهر طرابلس به استثنای مسیرهای اصلی در البداوی و مسیرهای منتهی به میدان النور خبر دادند. ارتش لبنان از صبح دیروز (چهارشنبه) اقداماتی را برای بازگشایی مسیرهای مسدود شده توسط معترضان و بازگشت تدریجی زندگی در این مناطق به روال عادی آغاز کرد و در این راستا موانع و خاکریزهای ایجاد شده را از مسیرها برچیده و خودروها را به کنار خیابان‌ها منتقل کرد. تظاهرات‌کنندگان لبنانی نیز با صدور بیانیه‌ای موافقتشان را با این درخواست اعلام کردند و گفتند که به اعتراضاتشان در میادین لبنان تا رسیدن به خواسته‌های خود ادامه می‌دهند.

«لی»، گزارشگر نیویورک‌تایمز، می‌افزاید طی چند روز گذشته تظاهرات به شکل قارچ‌گونه از چند ده نفر به چند هزار نفر رسید و از چند شهر و روستا به بسیاری از نقاط لبنان تسری یافت. در این تظاهرات افرادی در سنین مختلف و فرقه‌های مختلف حضور داشتند و همگی یک خواسته داشتند. طی این مدت، بانک‌ها، مدارس و برخی دفاتر دولتی بسته شدند زیرا معترضان بسیاری از خیابان‌ها را مسدود کرده بودند. این گزارشگر می‌نویسد هرکس جانشین حریری شود با چالش سختی مواجه خواهد بود: یافتن راه‌حلی برای نظام سیاسی فاسد و به بن بست رسیده. در چنین نظامی ۱۸ گروه مذهبی مختلف رسما مورد شناسایی قرار گرفته‌اند و بسیاری از بودجه‌های دولتی را میان خود و حامیان شان توزیع می‌کنند. ناکارآمدی دولت چنان است که حتی نمی‌تواند برق ۲۴ ساعته و آب آشامیدنی را تامین و زباله‌ها را جمع کند. «مها یحیا»، مدیر مرکز کارنگی در بیروت، می‌گوید: «این لحظه بیداری سیاسی برای لبنان است. برای اولین بار، مردم خواهان کنار گذاشتن نظام فرقه ای سیاسی شده‌اند که بر آنها حاکم بوده است. این یک تهدید موجودیتی برای احزاب سیاسی است که بر هویت‌های فرقه ای اتکا دارند.» او افزود: «سوال اکنون این است: بعد چه؟ آیا کسانی که سلاح دست دارند با این موج خواهند رفت؟ آیا با کارت فرقه ای بازی می‌کنند؟ باید منتظر بمانیم و ببینیم.»