شی؛ بت جدید سیاست در امپراتوری زرد

این ویژگی در بسیاری از محلات وجود دارد. زمانی که حزب کمونیست چین برای برگزاری هفتادمین سالگرد حاکمیت خود آماده می‌شود، دولت درحال برنامه‌ریزی برای نشان دادن عظمت و شکوه کشور است تا پرزیدنت «شی» را به‌عنوان رهبری ترسیم کند که جایگاهش غیرقابل دسترس است؛ رهبر کشوری درحال ظهور و سدی در برابر مجموعه‌ای از چالش‌ها که مانعی برای دست‌اندازی «شی» بر قدرت هستند. «استیون لی مایرز» در گزارش ۲۸ سپتامبر برای نیویورک‌تایمز نوشت روز سه شنبه ۹ مهر که روز ملی چین است، رژه ارتش در میدان تیان‌آن‌من برگزار خواهد شد که از برابر «شی» عبور خواهند کرد؛ ارتشی که همچون رویاهای شخص «شی» بزرگ و جاه‌طلب شده است. این رژه متشکل از ۱۵ هزار سرباز و ملوان، ۱۶۰ جنگنده و بمب‌افکن و دیگر هواپیماها و ۵۸۰ تانک و دیگر تسلیحات خواهد بود. مقام‌های نظامی می‌گویند بخشی از این تسلیحات پیش از این نمایش داده نشده بودند.

برای «شی» این سالگرد یک فرصت است که در لحظه‌ای حساس برگزار می‌شود. این سالگرد به او فرصت داده تا دستاوردهای خود را در بوق و کرنا کند آن هم در زمانی که این کشور به‌دلیل جنگ تجاری با آمریکا زیر فشار قرار گرفته است. دولت چین همواره در برابر انتقادها از بازداشت‌های گسترده در سین کیانگ ایستاده است؛ با اپیدمی تب خوکی آفریقایی که باعث افزایش قیمت کالباس و گوشت خوک چینی شده مقابله کرده و سعی کرده تا اعتراضات چند ماهه در هنگ‌کنگ را که موجب زیرسوال رفتن اقتدار پکن شده مهار کند. «شی» که چهارشنبه گذشته سوار بر قطار سریع‌السیر شده و برای افتتاح فرودگاه جدید بین‌المللی پکن به ۲۵ مایلی پایتخت رفته بود، گفت: «خشت خشت این جمهوری این‌گونه ساخته می‌شود.» این فرودگاه یکی از کلان پروژه‌هایی است که چین برای تایید عظمت اقتصادی و سیاسی خود ساخته است. این فرودگاه که هفت بانده است و ترمینال آن شکلی ستاره مانند دارد از سوی زها حدید، معمار برجسته عراقی، طراحی شده و بزرگ‌ترین فرودگاه در جهان است. اذعان رئیس‌جمهور چین به اینکه «این کشور خشت خشت این‌گونه ساخته خواهد شد» اشاره دارد به اینکه همان‌طور که خشت خشت این فرودگاه با همت چینی‌ها ساخته شد، خشت خشت جمهوری چین هم با تلاشی این‌گونه ساخته شده است.

گزارشگر نیویورک‌تایمز می‌افزاید: در هنگام بریدن روبان فرودگاه، رهبر چین نقل قولی از یکی از اشعار مائو را در مورد نبرد در کوه‌های «گوایژو» در سال ۱۹۳۵ بر زبان آورد. در هفت سالی که «شی» در قدرت بوده، به شکل موفقیت‌آمیزی توانسته قدرت خود را با تسویه رقبا، تار و مار کردن مخالفان و برداشتن محدودیت‌های قانون‌اساسی بر قدرت رئیس‌جمهور تثبیت کند. او کاری کرده که قدرت حزب کمونیست زیاد شود و در تمام ارکان زندگی مردم دخالت کند. رئیس‌جمهور چین در مدت حضور در قدرت توانسته ادعای خود بر دریای جنوبی چین را تقویت، یک کمربند یک جاده را شروع ارتش را از نو سازماندهی کند، امنیت داخلی را ارتقا دهد و خلوص ایدئولوژیک را در مدارس و رسانه‌ها پیاده کند. او بر این باور است که با این روش‌ها می‌تواند چین را به صحنه سیاست بین‌الملل وارد سازد.

برخی می‌گویند «شی» در مسیر رهبرانی مانند پوتین و اردوغان به پیش می‌رود. رهبر چین قدرت زیادی را در دستان خود متمرکز کرده به‌گونه‌ای‌که بسیاری قدرت او را با «مائو» مقایسه کرده و به او لقب «مائوی دوم» داده‌اند. «ژانگ مینگ» مورخ بازنشسته دانشگاه رنمین در پکن می‌گوید: «شی قطعا در قدرت باقی می‌ماند. در چین او هر کاری بخواهد، می‌تواند انجام دهد.» او هم اکنون دبیرکل حزب و فرمانده کل قواست؛ پست‌هایی که هیچ محدودیتی ندارند. «کارل مینزنر» استاد حقوق در دانشگاه فوردهام در نیویورک می‌گوید: «در کوتاه‌مدت، تمام خطرات از تمرکز بیش از حد قدرت در دستان یک فرد بر می‌خیزد. در بلندمدت مساله این است که این گسست در هنجارهای سیاسی تا کجا می‌تواند به پیش برود.» با این حال، رویکرد اقتدارگرایانه «شی» که در خاطره چینی‌ها یادآور رویکرد اقتدارگرایانه مائو است باعث واکنش‌هایی شده و در برهه‌ای برخی سخن از «شایعه کودتا در پکن» به میان آوردند.

«دنیای‌اقتصاد» در گزارشی با عنوان «شایعه کودتا در پکن» مورخ ۱۵ مردادماه ۹۷ به این مساله پرداخته بود).

«تیموتی چیک»، استاد تاریخ چین در دانشگاه بریتیش کلمبیا در ایمیلی به پرسش نیویورک‌تایمز چنین پاسخ می‌دهد: «رهبر چین با چیزی مواجه است که موجب ناپدید شدن بلوک شوروی در دهه ۸۰ شد: فقدان باور به ارزش‌های حزبی در مواجهه با تخلفات و فسادهای آشکار.» با این حال، مایرز، گزارشگر نیویورک‌تایمز می‌نویسد این شکست درسی است که «شی» و دیگر رهبران چین به خوبی مطالعه کرده‌اند. چین به شکلی به موفقیت دست یافته که شوروی به آن دست نیافت و این تا حد زیادی به این دلیل است که چین موفق شد به نوعی سرمایه‌داری بازار آزاد گذار کند که برای میلیون‌ها چینی رفاه و موفقیت به ارمغان آورد. حفظ این بازار آزاد بزرگ‌ترین چالشی است که اکنون «شی» و حزب کمونیست با آن مواجهند. رشد اقتصادی چین به کندترین و ضعیف‌ترین دوران خود در دهه‌های گذشته رسیده است چرا که جنگ تجاری با آمریکا بر میزان مصرف و سرمایه‌گذاری در این کشور تاثیر گذاشته است. ترامپ همچنان چین را «تهدیدی برای جهان» می‌داند.

چندی پیش پروفسور «شو ژانگ رون»، استاد حقوق در دانشگاه Tsinghua در پکن، مقاله‌ای نوشت که در رسانه‌های چینی بازتاب یافت. او در این مقاله، صریح‌ترین انتقادها را از دولت چین و سیاست‌های «شی» مطرح کرد. پروفسور مذکور به‌طور مستقیم نامی از «شی‌جین‌پینگ» نبرد، اما از او با عنوان «آن مقام» یاد کرده و وی را متهم کرده به اینکه چند سال اصلاحات را خنثی کرده و دوباره چین را به دوران سیاست‌های خودکامه و دیکتاتوری به سبک مائو بازگردانده است. پروفسور «شو» نوشته بود: «پس از ۴۰ سال اصلاحات، درحال بازگشت به رژیم کهن هستیم.» چنین بود که او در این مقاله درخواست کرده بود که دوباره محدودیت‌های دوره‌ای برای روسای جمهور چین که توسط خود «شی» لغو شد، بازگردند. او همچنین تقاضا کرده کسانی که در ارتباط با اعتراضات دموکراسی‌خواهان ۴ ژوئن دستگیر شدند، آزاد شوند و شی‌جین‌پینگ به این نحوه رهبری خود که یک نوع کیش شخصیت درست کرده پایان دهد.

این استاد دانشگاه در بخشی از مقاله خود نوشته بود: «حزب به شدت در حال ساختن بت جدیدی است و در این فرآیند، چهره‌ای از یک «توتالیتاریسم مدرن» چینی را به دنیا نشان می‌دهد.» این استاد حقوق یکی از چند روشنفکر ناراضی و یکی از صداهای مخالف در چین است. «ژی ژونگ یون» یک عالم سیاسی، در مقاله‌ای در ماه ژوئن جنگ تجاری چین و آمریکا را به گردن «شی» انداخت و گفت ناکامی دولت در اجرای اصلاحات مسبب این جنگ تجاری بود. «ونگوانگ سان» استاد بازنشسته در دانشگاه شاندونگ در ماه جولای مقاله‌ای منتشر کرد و از «شی» خواست تا پول خرج کردن در خارج را برای پروژه‌هایی مانند «یک کمربند، یک جاده» متوقف سازد و این پول را در عوض در داخل خرج کند. «دنیای‌اقتصاد» در گزارشی با عنوان « تابوشکنی سیاسی در چیـن» در تاریخ ۱۱ مرداد ۹۷ به این مساله پرداخته بود). با این توصیفات، گزارشگر نیویورک‌تایمز می‌افزاید تظاهرات هنگ‌کنگ نه‌تنها اقتدار و ابهت حزب کمونیست را به چالش کشیده، بلکه بر هفتادمین سالگرد حزب کمونیست هم سایه افکنده است. اگر در پکن و دیگر شهرها سالگرد این مراسم با آتش‌بازی و مسائلی از این دست همراه باشد اما در هنگ‌کنگ با گاز اشک‌آور و باتوم و برخوردهای فیزیکی برگزار خواهد شد. روز ملی چین یادآور یکم اکتبر ۱۹۴۹ است که مائو در بالکن «دروازه صلح آسمانی» ایستاد و سخنرانی کرد و قرار است «شی» در همانجا به سخنرانی بپردازد.