آنکارا در انتظار واکنش واشنگتن

تصمیم ترکیه برای خرید این سیستم پدافند موشکی روسی پس از توافق رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهوری ترکیه با ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری روسیه صورت گرفت. این درحالی است که آمریکا به ترکیه هشدار داده بود که خرید سامانه اس‌۴۰۰ از روسیه دارای تبعاتی برای آنکارا خواهد بود و ترکیه مورد تحریم واشنگتن قرار خواهد گرفت. آمریکا گفته است که دیگر به ترکیه تکنولوژی جنگنده‌های اف‌۳۵ را نخواهد داد چراکه واشنگتن ترس آن را دارد که روسیه اطلاعات خود را در زمینه این جنگنده‌های آمریکایی تکمیل کند و یکی از بهترین جنگندهای آمریکا را مورد تجزیه و تحلیل قرار دهد. با این حال منابع ترکیه‌ای گفتند که این سیستم موشکی وارد ترکیه شده است. روزنامه «ینی شفق» نزدیک به دولت آنکارا در گزارشی به نقل از منابع نظامی نوشت که سامانه اس۴۰۰ احتمالا در دو منطقه نزدیک به شهر آنکارا (پایگاه هوایی آکینجی یا شهرک عایاش) پایتخت ترکیه مستقر خواهد شد. این درحالی است که دولت آمریکا به ریاست «دونالد ترامپ» پیش‌تر هشدار داده بود به محض ورود اولین محموله از سامانه پدافند موشکی روسیه به خاک ترکیه، تحریم‌های سختی را بر آنکارا اعمال می‌کند. منابعی در وزارت خارجه آمریکا همچنین پیش‌تر هشدار داده بودند اگر ترکیه به پیشبرد قرارداد خرید سامانه‌های پدافندی اس‌۴۰۰ ادامه بدهد، از برنامه تولید مشترک جنگنده‌های اف‌۳۵ کنار گذاشته شده و مابقی هواپیماهای خریداری شده را نیز تحویل نمی‌گیرد. این اظهارنظر دو هفته پیش با واکنش اردوغان روبه‌رو شد و وی آمریکا را متهم به‌دزدی کرد.

دسامبر سال ۲۰۱۷ ترکیه اعلام کرد قرارداد خرید دو فروند سامانه اس۴۰۰ از روسیه را به ارزش دو میلیارد دلار نهایی کرده است. براساس مفاد قرارداد، ۴۵ درصد هزینه را ترکیه به‌صورت نقد می‌پردازد (که بخشی از آن را پیش‌پرداخت کرده است) و ۵۵ درصد آن را روسیه به‌صورت وام به ترکیه تقبل می‌کند. ترکیه همچنین طی قراردادی به ارزش حدود ۱۱ میلیارد دلار، ۱۰۰ فروند جنگنده اف۳۵ از شرکت آمریکایی «لاکهید مارتین» خریداری کرده و بخشی از برنامه تولید این جنگنده‌های مدرن است. این کشور هم‌اکنون مبلغ ۹۰۰ میلیون دلار به آمریکا پیش پرداخت داشته و در اول تیر، دو فروند از این جنگنده‌ها را طی مراسمی نمادین در پایگاه هوایی «فورت وورث» در تگزاس تحویل گرفت. حالا با این قرارداد، تحویل این جنگنده‌ها در هاله‌ای از ابهام قرار گرفته است. پنتاگون ممکن است به‌طور رسمی ترکیه را از مشارکت در ساخت اف‌۳۵ محروم کند.  اف‌۳۵ گران‌ترین سیستم جنگی ساخت ایالات‌متحده است. جنگنده‌ای چند منظوره با قابلیت رادارگریزی، سرعت فوق‌العاده –مافوق صوت- که از فناوری سنسور فیوژن بهره می‌برد. سیستم رادار گریزی این جنگنده موجب می‌شود تا رادارهای دشمن نتواند آنها را به‌راحتی شکار کند و این امر به‌شدت مورد علاقه دونالد ترامپ است. او بارها این جنگنده را «نامرئی» خوانده است.

واشنگتن برای اینکه ترکیه را از خرید سیستم روسی منصرف کند، بارها به وی هشدار داد که موشک‌های اس‌۴۰۰ با سیستم‌های موشکی ناتو همخوانی ندارد. ترکیه و آمریکا هر دو عضو کشورهای ناتو به‌حساب می‌آیند. ماه گذشته در اجلاس سران ناتو، مارک اسپر، سرپرست موقت وزارت دفاع آمریکا در واکنش به خرید سیستم موشکی اس‌۴۰۰ از سوی ترکیه گفت: «اگر آنها این سیستم دفاعی را خریداری کنند، اصلا اف‌۳۵دریافت نخواهند کرد. مساله بسیار ساده است». این در شرایطی است که گفته می‌شود دانشجویان ترکیه‌ای که به آمریکا آمده‌اند تا دوره پرواز با اف‌۳۵را فرا بگیرند، ممکن است به خانه بازگردانده شوند. با این حال مقامات ترکیه‌ای امیدوار هستند به‌رغم هشدارهای طولانی‌مدت مقامات آمریکایی، ترامپ آنها را از مجازات معاف کند و می‌گویند که رئیس‌جمهوری آمریکا به آنها قول داده است تا موضوع را حل و فصل کند. ترکیه هم قول داده است که سیستم موشکی اس‌۴۰۰ را با سیستم‌های موشکی ناتو ادغام نکند. مقامات دفاعی آمریکا ماه پیش گفتند که در باب اینکه ترکیه را از خرید اف‌۳۵محروم کنند، تصمیم قاطعی گرفته‌اند. در حال حاضر دانشجویان ترک در پایگاه هوایی‌لوک در آریزونا به‌سر می‌برند تا تکلیف‌شان مشخص شود.

انتظار می‌رود که ترکیه به دلیل خرید سیستم موشکی روسیه مورد تحریم آمریکا قرار گیرد. در قوانین آمریکا پیش‌بینی شده است که هر کشوری که با آمریکا مبادلات تجاری دارد، اگر از لیست کشورهایی که موسوم به «فهرست سیاه» است، خرید کنند با مجازات واشنگتن روبه‌رو خواهند شد. ماه گذشته پنتاگون گفت که یک توافق قدرتمندانه دو حزبی در کنگره شکل گرفته است که ترکیه مورد مجازات قرار گیرد. این تحریم‌ها ممکن است به‌طور جدی به اقتصاد ترکیه آسیب وارد کند. این در شرایطی است که ترکیه خود از مدت‌ها پیش با مشکلات عدیده اقتصادی دست و پنجه نرم می‌کند. آمریکا فعلا تحویل جنگنده‌های اف‌۳۵را به حالت تعلیق درآورده است اما اگر نصب سیستم موشکی ترکیه تکمیل شود، آمریکا تحریم‌ها را توسعه خواهد داد. اگر آمریکا ترکیه را از برنامه اف‌۳۵کنار بگذارد، نه‌تنها آنکارا نخواهد توانست، ۱۰۰ جنگنده خود را از واشنگتن تحویل بگیرد، بلکه کمپانی‌های ترکیه نیز که قرار بود در توسعه اف‌۳۵در داخل ترکیه با آمریکا همکاری کنند، فرصت بسیار بزرگی را از دست خواهند داد. در ماه آوریل، مایک پنس، معاون رئیس‌جمهوری آمریکا هشدار داد که ترکیه اگر موشک‌های اس‌۴۰۰ را از ترکیه خریداری کند، نه‌تنها فرصت توسعه ظرفیت دفاعی خود را از دست خواهد داد، بلکه شرکت‌ها و کمپانی‌های ترکیه‌ای که ملزومات تولید اف‌۳۵را فراهم می‌کردند، ضرر هنگفتی خواهند کرد.