شکست مذاکرات ویتنام پیروزی برای پمپئو بود
احتمال مجازات دیپلمات‌های کره‌ای
ترامپ گفته بود کره‌شمالی تمام تسلیحات هسته‌ای، مواد و مراکز خود را کنار خواهد گذاشت تا آمریکا تحریم‌های خود را رفع و اقتصاد این کشور از فشار رها شود. «دیوید. ای. سانجر» و «ادوارد وونگ»، در گزارش ۲ مارس برای نیویورک‌تایمز، نوشتند یک مقام آمریکایی بعدا این «چانه‌زنی بزرگ» را «پیشنهادی وسوسه‌انگیز» خواند؛ قماری از سوی ترامپ که خود را معامله‌گری می‌داند که بر خلاف روسای‌جمهوری قبل توانسته به موفقیت‌هایی دست یابد.
به نوشته «سانجر- وونگ»، اما پیشنهاد ترامپ ضرورتا همان پیشنهاداتی بود که آمریکا چند دهه است همواره روی آن اصرار داشت و کره‌شمالی همواره مخالفت می‌کرد. نهادهای اطلاعاتی به ترامپ هشدار داده بودند که کیم کل زرادخانه هسته‌ای خود را یکباره کنار نخواهد گذاشت. کره‌شمالی بارها گفته بود که حرکتی تدریجی در این مسیر خواهد داشت. برخی دستیاران ترامپ به رهبری جان بولتون و مایک پمپئو تصور می‌کردند که فرصت‌های یک چانه‌زنی بزرگ برای خلع‌سلاح کامل هسته‌ای تقریبا صفر است. برخی حتی می‌پرسیدند که آیا اساسا این دیدار دوم باید برگزار شود یا خیر. ترامپ مخالف بود. او می‌خواست نشان دهد آنچه که «نامه‌های زیبا»ی رهبر کره‌شمالی به ساکن کاخ سفید است شاهدی است بر اینکه او توانسته با یکی از دیکتاتورهای سرکوبگر جهان روابط حسنه برقرار کند. اگرچه برخی در کاخ سفید نگران «بازی داده شدن» ترامپ از سوی کیم بودند اما رئیس‌جمهور اصرار داشت که مشکلی نیست و ما «عاشق یکدیگر شده‌ایم.» با وجودی که چند ماهی از دیدار اول میان دو رهبر گذشته و خوش‌بینی در مورد نشست دوم هم زیاد بود با این حال، در اتاق دیدار آنها دو صندلی خالی و دو پرچم به چشم می‌خورد که به دقت برای «مراسم امضا» تدارک دیده شده بودند.
ترامپ و دیپلمات‌های ارشد ابراز امیدواری می‌کنند که مذاکرات ادامه یابد هرچند چیزی در این مورد زمان‌بندی نشده است. کیم وعده داده که آزمایشات هسته‌ای را از سر نگیرد و پنتاگون هم اعلام کرد مانور نظامی با کره‌جنوبی را به حال تعلیق درمی‌آورد. در همین رابطه، آمریکا و کره‌جنوبی تایید کردند که مانورهای نظامی بزرگی که دو کشور به‌صورت مشترک برگزار می‌کردند، لغو شده است. مقام‌های نظامی آمریکا و کره‌جنوبی گفته‌اند که این تصمیم در جهت حمایت از تلاش‌های دیپلماتیکی گرفته شده که برای خلع‌سلاح هسته‌ای در شبه‌جزیره کره در جریان است. سال گذشته میلادی هم تعدادی از مانورهای نظامی مشترک آمریکا و کره‌جنوبی بعد از اولین دیدار دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا و کیم‌جونگ‌اون، رهبر کره‌شمالی لغو شد. وزرای دفاع آمریکا و کره‌جنوبی روز شنبه دوم مارس (۱۱ اسفند) در تماس تلفنی توافق کردند که دو مجموعه رزمایش بزرگ مشترک دو کشور را پایان دهند. منتقدان می‌گویند لغو این مانورهای نظامی قدرت دفاعی آمریکا و کره‌جنوبی در برابر کره‌شمالی را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد اما گروهی دیگر می‌گویند که این نگرانی‌ها دیگر توجیهی ندارد.
«سانجر- وونگ» می‌افزایند روشن است که قمار شکننده ترامپ با کیم اوج دو سال تهدید، گستاخی و قضاوت‌های نادرست از سوی دو طرف است. ترامپ زمانی وارد قدرت شد که متقاعد شده بود می‌تواند مردی را که روزگاری او را «مرد کوچولوی موشکی» می‌نامید، تحقیر کرده و بترساند. او در ابتدا وعده تحریم و عدم مذاکره داده بود اما اندکی بعد مسیر خود را تغییر داد و به مذاکره و دیپلماسی شخصی با کیم روی آورد. محاسبه کیم هم اشتباه از آب در آمد. او روی این مساله قمار کرده بود که ترامپ ممکن است پیشنهادی معتدل‌تر را بپذیرد که مذاکره‌کنندگان آمریکایی در هانوی آن را قبلا رد کرده بودند: اینکه کره‌شمالی در ازای پایان تحریم‌ها و جان گرفتن اقتصادش، مجتمع یونگ بیون را منهدم خواهد کرد؛ یعنی تحریم‌هایی که از ۲۰۱۶ اجرایی شده بود. معلوم نیست که آیا ترامپ وسوسه پذیرش این معامله را داشت یا خیر؛ اقدامی که می‌توانست توجهات را از شهادت کوهن دور سازد. با این حال، پمپئو که از زمان حضورش در «سیا» از جزئیات پرونده هسته‌ای کره‌شمالی آگاه بود هم این دیدگاه را رد کرد. به ترامپ گفته شده بود که اگر فقط روی یونگ بیون متمرکز شود، گول کیم را خواهد خورد زیرا او بخش‌های زیادی از برنامه هسته‌ای خود را در دل کوه‌ها و تونل‌ها پنهان کرده است. این یکی از مهم‌ترین آزمون‌ها برای پمپئو هم بود زیرا توانست عنان کلام ترامپ را در دست خود نگه دارد و نگذارد او «بی‌هوا» سخنی بر زبان براند یا قولی بدهد.
برخی گزارش‌ها هم حاکی است که یکی از دلایل به نتیجه نرسیدن مذاکرات دو کشور در هانوی همین مجتمع هسته‌ای یونگ بیون بود. گفته شده یکی از دلایل اتمام زودهنگام دیدار ترامپ با کیم درخواست واشنگتن از پیونگ‌یانگ برای بستن تاسیسات اتمی مخفی غنی‌سازی اورانیوم بوده است. «تای‌یونگ‌هو»، کارمند سابق سفارت کره‌شمالی در لندن، به روزنامه ساندی تایمز گفت: «طرف آمریکایی در این نشست تاکید کرد که از وجود این سایت مطلع است و می‌خواهد تعطیل شود اما کیم‌جونگ‌اون با این درخواست مخالفت کرد که همین موضوع منجر به تعلیق مذاکرات شد.» «هو» تاکید کرد، سازمان اطلاعات آمریکا با کمک تصاویر ماهواره‌ای موفق به شناسایی محل این تاسیسات اتمی مخفی شده است. در هر حال، این مجتمع اسرارآمیز هسته‌ای یکی از موانع کلیدی رسیدن به توافق میان دو کشور است. پمپئو بعد از مذاکره گفت که پیشنهاد کیم «کاری به موشک‌ها و کلاهک‌های هسته‌ای و سیستم‌های تسلیحاتی ندارد» و یک مقام ارشد وزارت‌خارجه هم گفت که برداشتن تحریم‌ها باعث می‌شود رژیم کیم به منابع مالی برای پیشبرد برنامه‌هایش دست یابد.
مقام‌های آمریکایی بر این باورند که برداشتن کل تحریم‌ها به کره‌شمالی اجازه می‌دهد که همچنان به تولید اورانیوم بپردازد؛ ماده‌ای اساسی که در یک مرکز مخفی غنی‌سازی نزدیک پیونگ‌یانگ تولید می‌شود. ترامپ می‌گوید «آنها متعجب شدند که ما چگونه از مراکز هسته‌ای آنها مطلع شده‌ایم.» در آخر، ترامپ با کیم در کنار استخر هتل اندکی قدم زد و دست داد اما ناهار را لغو کرد. «ری‌یونگ‌هو»، وزیر خارجه کره‌شمالی در واکنش به این مساله اعلام کرد: «چنین فرصتی شاید دیگر پیش نیاید.»
اما دو سوی دیگر کشمکش هسته‌ای آمریکا- کره‌شمالی هم دو متحد دیگر آمریکا هستند یعنی کره‌جنوبی و ژاپن. این دو کشور در اندیشه‌اند که شکست مذاکرات هسته‌ای چه پیامدهای احتمالی‌ای در آینده خواهد داشت. این دو کشور هم دغدغه‌های خود را از مذاکرات هسته‌ای آمریکا و کره‌شمالی دارند. مون جائه این، رئیس‌جمهور کره‌جنوبی، آماده بود با توافق آمریکا و کره‌شمالی بر سر قراردادی بر سر برداشته شدن تحریم‌ها در هانوی، روابط اقتصادی خود با پیونگ‌یانگ را افزایش دهد. اما ژاپن نگران آسیب‌پذیری خود در برابر حملات موشکی کره‌شمالی در صورت بروز توافقی میان واشنگتن و پیونگ‌یانگ بود. تصمیم ترامپ برای کناره‌گیری از میز مذاکره در کوتاه‌مدت ژاپنی‌ها و برخی از مقامات کره‌جنوبی را آرام کرد. در هر دو کشور، نگرانی‌هایی درباره امضای توافقی از سوی ترامپ وجود دارد که طبق آن کره‌شمالی دست از موشک‌های بالستیک خود بکشد اما زرادخانه موشک‌های کوتاه‌برد و میان‌برد خود را که می‌توانند به کشورهای همسایه‌اش برسند، حفظ کند.
به گفته شینزو آبه، نخست‌وزیر ژاپن، عدم امضای چنین توافقی نشانه آن است که «دوطرف به راحتی سازش نخواهند کرد.» ایچیرو فوجیساکی، سفیر سابق ژاپن در واشنگتن، نیز گفت: عدم دستیابی به هیچ توافقی بر یک «توافق بد» اولویت دارد. دولت مون‌جائه‌این، که کمک سیاسی زیادی به ایجاد صلح در شبه‌جزیره کره کرده است، پس از شکست این مذاکرات در هانوی متعهد شد که نقش کشور خود را به‌عنوان میانجی میان کره‌شمالی و آمریکا تقویت کند. مون در سخنرانی روز جمعه خود به مناسبت ۱۰۰ سالگی قیام کره علیه استعمار ژاپن که در تلویزیون این کشور پخش شد، متعهد شد که به دستیابی این مذاکرات به «توافقی کامل از هر طریقی» کمک کند. مون همچنین درباره «تمایل دستیابی به آشتی» در شبه‌جزیره کره و برنامه‌هایی برای اتصال دوباره راه‌آهن کره‌شمالی و جنوبی صحبت کرد. او ابراز امیدواری کرد که برداشته شدن تحریم‌ها زمینه‌ساز همکاری دو کره در حوزه‌هایی همچون بازگشایی اقامتگاهی در «کوه‌الماس» در ۴۸ کیلومتری مرز کره‌جنوبی باشد.
در سوی دیگر آسیا، بزرگ‌ترین نگرانی شینزو آبه، نخست‌وزیر ژاپن حصول اطمینان از مطرح شدن مساله ژاپنی‌های ربوده شده توسط ماموران کره‌شمالی در بیش از ۴۰ سال گذشته از سوی ترامپ در این مذاکرات بود. لی بیونگ چول، پژوهشگر ارشد موسسه صلح و همکاری در سئول می‌گوید: ترامپ ممکن است از توقف آزمایش‌های تسلیحاتی کره‌شمالی خرسند باشد، اما نمی‌دانم توقف این اقدامات تا چه زمانی ادامه خواهد یافت. با خروج ترامپ از هانوی، ادامه این مسیر مشخص نیست. ترامپ در کنفرانسی خبری در روز پنج‌شنبه گفت که روابطش با کیم «بسیار دوستانه» باقی مانده و قصد دارد مذاکرات را با روندی ملایم ادامه دهد. چوسون‌هوی، معاون وزیر امورخارجه کره‌شمالی، در یک کنفرانس خبری غیرمنتظره هشدار داد، اون «تا حدی تمایل خود را نسبت به مذاکره با آمریکا» از دست داده است.
با این وجود، رهبر کره‌شمالی گزینه‌های دیگری به‌جز از سر‌گیری آزمایش‌های موشکی و هسته‌ای در سر دارد. ممکن است او تصمیم بگیرد صبر کند، به‌ویژه با توجه به اینکه احتمال دارد مشکلات داخلی، ترامپ را در آینده از مذاکره با کره‌شمالی منصرف کند. برخی دیگر از تحلیلگران هم نگران هستند که ترامپ برای فاصله گرفتن از مشکلات سیاسی که در کشور خود با آنها روبه‌رو است، به لفاظی‌های «آتش و خشم» بازگردد اما ارائه امتیازهای بیشتر از سوی کره‌شمالی محتمل نیست. اون در سخنرانی خود به مناسبت سال نو تهدید کرد که اگر واشنگتن تحریم‌های اقتصادی علیه کره‌شمالی را ادامه دهد، «راهی تازه» خواهد یافت. دنیل سی. اشنایدر، استاد مطالعات آسیای‌شرقی در دانشگاه استنفورد، بر این باور است که شکست مذاکرات اخیر آمریکا و کره‌شمالی «پایان هرگونه دیپلماسی معنی‌دار با پیونگ‌یانگ است.» او می‌گوید: «به محض آنکه به سمت خلع‌سلاح واقعی پیش بروید، کره‌شمالی از مذاکرات کنار می‌کشد.» اما این کنار کشیدن هم محتمل است و هم نیست. محتمل است به این دلیل که کره‌شمالی بدون امتیاز معنی‌داری از سوی آمریکا کل تاسیسات هسته‌ای خود را تعطیل نخواهد کرد. محتمل نیست زیرا او برای رسیدن به هانوی ۶۵ ساعت را در قطار گذرانده و از چین و ویتنام گذر کرده است. همچنین رسانه‌های کره‌شمالی پیش از این اظهار کرده بودند که او بر دستیابی به «نتایج جامع و تاریخ‌ساز» در جریان این مذاکرات کار کرده است. اما الیسن ایوانز، پژوهشگر ارشد موسسه «آی‌اچ‌اس مارکیت» می‌گوید: «برخی از تحلیلگران در کره‌جنوبی حتی گمانه‌زنی‌هایی را مبنی بر احتمال اخراج برخی از مذاکره‌کنندگان کره‌شمالی به دلیل شکست در پیش‌بینی رفتار ترامپ مطرح کرده‌اند.»
ممکن است اون خود را برای ادامه این مذاکرات زیر فشار داخلی حس کند. گفته می‌شود وضعیت اقتصاد کره‌شمالی و امدادرسانی در این کشور در مناطق روستایی تعریف چندانی ندارد. کیم‌تائه‌هون، مدیر اجرایی یک گروه بشردوستانه در نیویورک که برای مقابله با شیوع اچ‌آی‌وی و بیماری‌های دیگر مرتبا به کره‌شمالی سفر می‌کند، می‌گوید: «نظام سلامت اجتماعی درحال نابودی است و تخمین زده می‌شود که در پنج سال آینده در صورت ادامه این روند، این سیستم سلامت نتواند بیماری‌های عفونی را کنترل کند. شیوع اچ‌آی‌وی و ایدز، مالاریا، سل و هپاتیت در کره‌شمالی درحال افزایش است و مقامات این کشور نگرانند که این شرایط به افزایش مخالفت‌ها و شورش داخلی بینجامد.» «سانجر- وونگ»، گزارشگران نیویورک‌تایمز، می‌افزایند: کره‌شمالی اولین بحران بین‌المللی دولت ترامپ بود به گونه‌ای که بحث‌ها در کاخ سفید بر سر این کشور گاهی به مشاجره کشیده می‌شد. این دو به موردی به‌عنوان شاهد اشاره می‌کنند که هربرت مک‌مستر (مشاور امنیت ملی) و جیمز متیس (وزیر دفاع) بر سر یکدیگر پشت درهای بسته فریاد می‌کشیدند. مک‌مستر می‌خواست این سیگنال را به کره‌شمالی و متحدان بفرستد که ترامپ در مورد اجرای تحریم‌ها جدی است و یک کره‌شمالی هسته‌ای را تحمل نمی‌کند. در مجموعه‌ای از بحث‌های درونی، گزینه‌هایی مطرح شد مانند افزایش تحریم‌ها در کنار عملیات پنهانی از جمله تداوم برنامه دولت اوباما در زمینه خرابکاری سایبری علیه موشک‌های این کشور. حتی مک‌مستر به جایی رسید که سخن از احتمال «جنگ پیشگیرانه» در صورت افزایش تهدید سخن به میان آورد. فریادهایی از سنخ فریاد مک‌مستر- متیس باعث شد که ترامپ کابینه‌ای یکدست‌تر بچیند اما مواضع گاه و بیگاه و غیردیپلماتیک و توییتری ترامپ و نیز نحوه مهار برنامه هسته‌ای این کشور مشکلی است که همچنان باقی است. با تمام این تفاصیل، ترامپ خود را به خاطر کاهش یا توقف برنامه موشکی کره‌شمالی مستحق دریافت نوبل می‌داند؛ مساله‌ای که موجب تحیر بولتون هم شده است. گزارشگران نیویورک‌تایمز می‌نویسند معلوم نیست «چانه‌زنی بزرگ» کی فرا رسد. اگرچه برای بسیاری از دیپلمات‌ها دیدار دوم کیم با ترامپ امری غیرمنتظره بود، اما ممکن است در آینده چیزهای غیرمنتظره زیادی بشنویم.
ارسال نظر