وضعیت دوقطبی رادیکال

در انتخابات ریاست‌جمهوری، شش کاندیدا از شش حزب به رقابت پرداختند که رقابت اصلی بین اردوغان کاندیدای حزب عدالت و توسعه (AKP) و محرم اینجه کاندیدای حزب جمهوری خلق(CHP) در جریان بود و در انتخابات پارلمانی نیز رقابت اصلی و دوقطبی بین دو «ائتلاف جمهور» و «ائتلاف ملت» مشاهده شد و نهایتا اردوغان به‌عنوان کاندیدای «ائتلاف جمهور» ۵/ ۵۲ درصد کل آرا و با ۲۶ میلیون رای برای بار دوم به‌عنوان رئیس‌جمهوری ترکیه انتخاب شد. محرم اینجه نزدیک به ۳۱ درصد آرا و تقریبا با ۵/ ۱۶ میلیون رای نفر دوم و صلاح‌الدین دمیرتاش کاندیدای ریاست‌جمهوری حزب کردی دموکراتیک خلق(HDP) که بنا به برخی اتهامات قضایی مانند حمایت از پ‌ک‌ک در بازداشت به‌سر می‌برد، به‌عنوان نفر سوم ۴/ ۸ درصد آرا را به‌دست آورد. در انتخابات مجلس نیز ائتلاف جمهور – با وحدت دو حزب «عدالت و توسعه» و «حرکت ملی» (MHP)، ۵۳ درصد آرا و ۳۴۲ کرسی از ۶۰۰ کرسی مجلس و ائتلاف ملت با ۳۴ درصد آرا، ۱۹۱ کرسی پارلمان را کسب کرد. حزب کردی دموکراتیک خلق‌ نیز ۵/ ۱۱ درصد آرا (نزدیک به ۵/ ۵ میلیون رای) و ۶۷ کرسی مجلس را به‌دست آورد.

ویژگی‌ها و تمایزات انتخابات

درخصوص ویژگی‌ها و مختصات انتخابات سوم تیر مردم ترکیه به چند نکته می‎توان اشاره کرد؛ نخست اینکه پیروزی حزب حاکم در «سیزدهمین» انتخابات پی‌درپی رکورد دیگری را در رقابت‌های حزبی و نظام‌های انتخاباتی جهان ثبت کرد. این حزب بین سال‌های ۲۰۱۸- ۲۰۰۲ و در طول ۱۶ سال گذشته، ۳ انتخابات ریاست‌جمهوری، ۴ انتخابات پارلمانی، ۳رفراندوم اصلاح قانون اساسی، ۳ انتخابات شوراها و شهرداری‌ها را با پیروزی پشت‌سر گذاشته است. چنین نتایجی از یکسو اوج اعتماد اکثریت مردم ترکیه به این حزب را نشان می‌دهد که متاثر از موفقیت‎ها، اصلاحات ساختاری و اقدامات بزرگ اقتصادی – زیرساختی حزب به راهبری شخص اردوغان است و از سوی دیگر بیانگر استیصال و ضعف گفتمان و نیز زوال کادر رهبری و تشکیلاتی احزاب مخالف در طول چند دهه گذشته است. دوم، انتخابات سوم تیر و نتایج آن، گذار نسبتا مطمئن نظام و رژیم پارلمانی ترکیه را به نظام ریاستی تثبیت کرد. رای اعتماد مجدد مردم به شخص اردوغان و حزب وی در پارلمان بیانگر تایید نتایج رفراندوم ۲۰۱۷ و ضرورت گذار به یک نظام و نظم سیاسی جدید بود که می‌تواند به منزله رهایی بلندمدت سیاست در ترکیه از بی‌ثباتی و دولت‌های شکننده ائتلافی باشد. داده‌های آماری که متناظر به ۵ انتخابات مجلس قبل از انتخابات اخیر است، بیانگر سیر صعودی گرایش به حزب حاکم و وضعیت توازن قوا در بین احزاب سیاسی در ۱۵ سال گذشته است.

سوم، نتایج انتخابات بیانگر این است که رفتار انتخاباتی و ترجیحات سیاسی مردم، گروه‌ها و طبقات اجتماعی در ترکیه روند استمرار یابنده و نهادمندی را نشان می‌دهد که حاکی از تثبیت این ترجیحات در چارچوب گفتمان و اولویت‎های احزاب و جریان‎های فکری- سیاسی است. نقشه جغرافیای انتخابات در ۱۳ انتخابات گذشته و هم برخی شکاف‌های ساختاری فرهنگی و قومی در طول چند دهه گذشته واقعیات ثابتی را نشان می‌دهد. مثلا هر سه جریان حزب حاکم با گرایش‌های محافظه‌کارانه ملی- مذهبی و نیز حزب مخالف اصلی و نیز حزب کردی هرکدام در طول دو دهه گذشته به لحاظ جغرافیایی و طبقاتی تقریبا قلعه‌های انتخاباتی خود را در سه منطقه جنوب‌شرق، مرکز و غرب ترکیه حفظ کرده‎اند.