۱۶ رآکتور در ۲۵ سال آینده در عربستان ساخته می‌شود
خیز آمریکا برای توافق هسته‌ای با سعودی
آمریکا اما خواهان دنبال کردن الگوی امارات برای عربستان است؛ الگویی که چند سال پیش مورد توافق قرار گرفت. «پل پیلار»، یکی از مقام‌های سابق سیا و عضو شورای اطلاعات ملی آمریکا، در تحلیلی برای نشنال اینترست در ۲۸ فوریه ۲۰۱۸ نوشت: «امارات پذیرفت که از غنی‌سازی و بازفرآوری در ازای دریافت مواد، تجهیزات و دانش هسته‌ای از سوی آمریکا صرف‌نظر کند.»
هر طرف دلایل خود را دارد. آنچه مورد نیاز است یک استاندارد مناسب خارجی به‌عنوان مرجعی برای مذاکرات است. مذاکرات امارات می‌تواند یکی از این نقاط مرجع باشد. برجام نیز می‌تواند یک الگوی دیگر باشد. سعودی‌ها در مورد روش برجام و سختگیری‌های آن اما و اگرهایی دارند. یک توافق برجام گونه به معنی نداشتن یک بازفرآوری بومی است و نیز به این معناست که سوخت مصرف شده از کشور خارج شود. برجام به معنی محدودیت‌های سخت بر غنی‌سازی اورانیوم است و بسیاری محدودیت‌های دیگر. این روش یعنی اینکه آمریکا در ساخت برنامه هسته‌ای هیچ کمکی نکند. با این حال، سعودی‌ها می‌توانند یک استاندارد هسته‌ای دیگر را دنبال کنند که همان مسیر امارات است. یعنی تضمین‌هایی که اماراتی‌ها دادند را بپذیرند. اگر سعودی‌ها این مدل را نپذیرند یک آلترناتیو هست: روش برجام و محدودیت‌هایی که ایران پذیرفته است. نبود کمک از سوی آمریکا به این معناست که قدرت‌های بزرگ خارجی هم ممکن است از کمک‌های هسته‌ای خود دریغ کنند. روش دیگر مذاکره با ۵ قدرت جهانی است. آنها نمی‌خواهند عربستان هسته‌ای شود. چینی‌ها هم که اکنون سیل‌وار به بازارهای جدید از جمله عربستان سرازیر شده‌اند عمدتا در زمینه پنل‌های خورشیدی فعال هستند. پیلار معتقد است با توجه به وجود «آفتاب و ماسه» در عربستان، خورشید به‌عنوان منبعی از انرژی برای مصارف برقی توجیه بیشتری دارد تا انرژی هسته‌ای که از آن بوی رقابت با رقبا می‌آید.
این استدلال درحالی است که سیمون هندرسون در تحلیلی در موسسه واشنگتن می‌نویسد در ماه مارس (جاری) انتظار می‌رود عربستان برای ساخت دو نیروگاه هسته‌ای برنامه‌های خود را اعلام کند. هندرسون بر این اعتقاد است که نیاز به انرژی هسته‌ای در این پادشاهی از این جهت لازم است که می‌تواند حجم زیادی از ذخایر نفتی را برای صادرات وارد بازار کند و بستری برای تولید برق فراهم کند که با انرژی خورشیدی به‌دست نمی‌آید. یک کنسرسیوم از آمریکا در حال رقابت با شرکت‌هایی از روسیه، چین، فرانسه و کره‌جنوبی است. قرار است ۱۶ رآکتور در ۲۵ سال آینده ساخته شود. به منظور دادن شانس پیروزی به آمریکایی‌ها، دولت ترامپ به‌دنبال تضعیف یا کنار گذاشتن کنترل‌های مربوط به اشاعه هسته‌ای است. اگر این اتفاق مثلا در دانمارک می‌افتاد می‌گفتیم این کشور به‌دنبال تطبیق با قوانین آمریکاست اما در خاورمیانه تضعیف اشاعه به معنای کنار گذاشتن کنترل‌ها و باز کردن فضا برای رقابت هسته‌ای است. در میان کشورهای منطقه، غیر از اسرائیل فقط پاکستان دارای زرادخانه هسته‌ای است. تجهیزات پاکستانی‌ها سر از لیبی و عراق صدام در آورد. در مورد این دو کشور، این تجهیزات و مراکز هسته‌ای در سال‌های ۱۹۹۱ و ۲۰۰۳ از میان رفت. ایران نیز اگرچه از کمک‌های پاکستان برخوردار بود اما به واسطه برجام محدود شده است.
هندرسون معتقد است ریاض دو خواسته دارد: داشتن حق غنی‌سازی و حق بازفرآوری. هندرسون نیز همچون پیلار معتقد است که در سال ۲۰۰۹ پس از اینکه امارات قراردادی با کره‌جنوبی بست، واشنگتن از این کشور خواست از تکنولوژی هسته‌ای صرف‌نظر کند تا ما به‌ازایی دریافت کند. این درحالی است که عربستان این را نمی‌پذیرد. تحلیلگر موسسه واشنگتن بر این باور است که الگوی مذاکراتی آمریکا- امارات یک استاندارد طلایی و بازتاب بلوغ و مسوولیت اماراتی‌هاست. با این حال، سعودی‌ها یک چشم نیز به پاکستان دارند. سفر وزیر دفاع وقت عربستان یعنی شاهزاده سلطان به پاکستان در سال ۱۹۹۹ – یک سال پس از انجام آزمایش هسته‌ای- اسباب نگرانی است. در عکس‌ها چنین نشان داده می‌شد که این شاهزاده در کنار نخست‌وزیر نواز شریف و دکتر خان ایستاده است.
ژنرال مشرف هم که بعدها نخست‌وزیر شد در عکس دیده می‌شود. این سفر شایعاتی در مورد بده‌بستان‌های هسته‌ای دو کشور مطرح کرد. گذشت تا سال ۲۰۱۶ که باز مقام‌های ارشد پاکستانی به عربستان رفتند و دیدارهایی با محمد بن‌سلمان داشتند. سپس چند روز پیش اعلام شد که قرار است هزار نیروی پاکستانی به آموزش نیروهای نظامی سعودی بپردازند. این تعاملات نگران‌کننده است. آمریکا یا باید جلوی هسته‌ای شدن عربستان را بگیرد و دو متحد خود (پاکستان و عربستان) را زیر فشار بگذارد تا تعاملات خود را شفاف کنند و به سوی هسته‌ای کردن عربستان نروند یا اینکه معیارهای سفت و سختی مانند برجام تعیین کند تا عربستان با شرط و شروط و براساس قواعدی روشن هسته‌ای شود. این هسته‌ای شدن به معنای دادن دانش هسته‌ای نیست بلکه باید همچون الگوی امارات باشد.
ارسال نظر