دنیای اقتصاد: یک منبع مطلع در سفارت سعودی به سایت آتلانتیک گفت که محمد بن‌سلمان ولیعهد سعودی وزیر خارجه این کشور را برکنار کرده است. به گزارش رویترز، بن‌سلمان در فرمانی عادل الجبیر را از وزارت خارجه برکنار و برادر خود خالد بن‌سلمان را که اکنون سفیر عربستان در آمریکاست به سمت وزیر خارجه منصوب کرده است. رویترز می‌نویسد خالد به تازگی به جای عبدالله بن فیصل الترکی روانه آمریکا شده بود تا سکاندار سفارت سعودی در واشنگتن باشد.

شاهزاده خالد کیست؟

شاهزاده خالد بن‌سلمان که پیش‌تر سفیر عربستان در آمریکا بود، مدرک لیسانس خود در علوم هوایی را از آکادمی هوایی ملک فیصل دریافت کرد. او سپس تحصیلات خود را در دانشگاه هاروارد ادامه داد. او همچنین در زمینه جنگ الکترونیک در پاریس نیز تحصیلاتی دارد. وی فوق‌لیسانس خود را در زمینه مطالعات امنیتی از دانشگاه جورج تاون اخذ و در نهایت به سمت سفیر عربستان در واشنگتن مشغول به‌کار شد. این جوان ۲۸ ساله پس از پیوستن به نیروی هوایی سلطنتی سعودی، پروازهایی هم از پایگاه هوایی کلمبوس در می‌سی‌سی‌پی انجام داد. او خلبان F-۱۵ نیز هست. این شاهزاده جوان سعودی در سال ۲۰۱۴ به نیروهای ائتلاف علیه داعش پیوست و مواضع این گروه را بمباران کرد. او در زمینه پروازی مدال‌هایی دریافت کرده است. او از جمله افسرانی است که هم در آمریکا و هم در عربستان تحت آموزش نیروهای آمریکایی قرار گرفته‌اند.

به گزارش العربیه، او پس از تکمیل دوره‌های فعال نظامی و خدمات مربوطه، مدتی نیز در وزارت دفاع مشغول به‌کار بوده و سپس به‌عنوان مشاور غیرنظامی ارشد در این وزارتخانه مشغول به‌کار شد. او در سال ۲۰۱۶ به واشنگتن رفت و به‌عنوان مشاور سفارت عربستان مشغول به‌کار شد. ناظران بر این باورند که او طی مدتی که به‌عنوان مشاور سفارت عربستان در واشنگتن مشغول به‌کار بود در مسیر آموزش و آگاهی از چند و چون سفارت قرار گرفته بود تا در موقع مقتضی به این سمت گمارده شود. العربیه می‌نویسد خالد بن‌سلمان دهمین سفیر عربستان در آمریکا از سال ۱۹۴۵ به این سو است. «سلمان الانصاری»، تحلیلگر سیاسی سعودی و رئیس کمیته امور روابط عمومی آمریکا- سعودی (SAPRAC)، خالد را «دارای شخصیت بسیار سازمانی، جوان، زیرک و فعال» توصیف می‌کند. پایگاه اینترنتی The National به نقل از خالد می‌نویسد: «می‌خواهم عربستان جدیدی را به آمریکا معرفی کنم.» این‌گونه به‌نظر می‌رسد که با آغاز موج جدید تغییر در ساختار قدرت در عربستان، چهره‌های جدیدی به پست‌های دولتی گماشته خواهند شد تا چهره‌ای مدرن از کشوری ارائه دهند که در باطن امر «بدوی» است؛ اما ظاهر و رنگ و لعابی از مدرنیته دارد. این پایگاه اینترنتی می‌نویسد: «او به دنبال تغییر و نوسازی است.» این پایگاه به نقل از خالد می‌افزاید: «می‌خواهم آمریکا و عربستان را به شیوه‌های جدیدی درگیر کنم تا اصلاحات اقتصادی و اجتماعی که در کشور شروع شده را به آنها معرفی کنم.»

«برت مک گورک» نماینده آمریکا در ائتلاف علیه داعش در توییتی می‌نویسد: «خالد به آمریکا خوش آمدی.» ظاهرا سایر مقام‌های آمریکایی هم مدافع او بوده و از او استقبال کرده‌اند. می‌گویند او به دنبال «آزادسازی و توسعه اقتصادی عربستان است» و می‌خواهد «افکار عمومی و دولتمردان آمریکایی را با حقایق عربستان آشنا کند.»

در این رابطه ناظران چند نکته مطرح کرده‌اند: اول، به‌نظر می‌رسد این مساله درحال تبدیل شدن به عرفی نانوشته است که سفرای سعودی در آمریکا به سمت وزارت خارجه معرفی شوند. الجبیر از سال ۲۰۰۷ تا ۲۰۱۵ سفیر عربستان در واشنگتن بود و اکنون خالد سفیر بوده و به وزارت گماشته شده است. دوم، به‌نظر می‌رسد تغییرات نسلی درحال وقوع است. در این راستا، ابتدا نسل جوان وارد عرصه قدرت می‌شود و کهنسالان کنار گذاشته می‌شوند و سپس قدرت در دست خاندان سلمان متمرکز می‌شود. سوم، ظاهرا محمد در حال خانه تکانی در سیاست خارجی است. در این صورت یا سیاست خارجی عربستان حالتی تهاجمی‌تر به خود می‌گیرد یا مشی ملایم تری در سیاست خارجی به خود می‌گیرد.

آنچه گمانه دوم را تقویت می‌کند این است که الجزیره می‌نویسد دولت عربستان، نخست‌وزیر عراق را واسطه قرار داده تا روابط ریاض و تهران را اصلاح کند. به‌نظر می‌رسد تحولات میدانی در منطقه دولتمردان سعودی را به این باور رسانده که بهتر است روابط خود را با رقبای منطقه‌ای اصلاح کنند. در همین راستا، پیروزی‌های ارتش عراق در مبارزه با داعش و پیروزی‌های ارتش سوریه و استیلا بر مناطق مرزی عراق و سوریه و عراق با اردن نشان می‌دهد که احتمالا دولت سعودی برای کاستن از میزان فشار بر سیاست خارجی خود به‌دنبال مصالحه در برخی عرصه‌های نزاع است. اگرچه برخی معتقدند که سفر مقتدی صدر به عربستان به این معنا است که عربستان درحال یارگیری از میان متحدان ایران یا آن دسته از متحدان ایران است که گاه با این کشور اصطکاک می‌یابند اما در مقابل، این نگاه هم وجود دارد که عربستان پس از دو سال از شروع جنگ یمن نتوانسته به پیروزی قاطع دست یابد و در سوریه و عراق نیز تا حدی کارت‌های خود را از دست داده است. بنابراین، عربستان برای خروج از بن‌بست یمن به‌دنبال فضایی برای تنفس می‌گردد تا «خروجی آبرومندانه» از یمن داشته باشد.

«سعد جواد»، استاد علوم سیاسی در مدرسه اقتصادی لندن، به الجزیره می‌گوید سیاست خارجی عربستان در وضعیتی متناقض قرار گرفته است: از یک‌سو، قطر را به دلیل رابطه با ایران تحریم می‌کند. از سوی دیگر، به واسطه عراق به‌دنبال بهبود رابطه با ایران است. او معتقد است که عربستان می‌داند رابطه عراق با ایران نزدیک است. جواد می‌پرسد عربستان می‌توانست یک کشور بی‌طرف‌تر مانند عمان یا کویت را واسطه کند. چرا بغداد انتخاب شد؟ جواد می‌افزاید روابط عمان و کویت با ایران هم «روابطی خوب» است؛ اینکه بغداد انتخاب شد نشان می‌دهد که عربستان احتمالا در عزم خود جدی است. برخی دیگر بر این باورند که احتمالا گپ و گفت کوتاه الجبیر- ظریف باعث و بانی این پیام ازسوی عربستان است. این دیدگاه معتقد است که این پیام نشانه مثبت دیگری از ابتکارات و تماس‌هایی است که چندی است میان جبیر- ظریف برقرار شده است. الجزیره می‌نویسد کسی نمی‌داند در آینده چه سرنوشتی در انتظار روابط دو کشور است.