تمرین پادشاهی پسر سلمان در عربستان عکس: AFP

خبرگزاری رسمی عربستان روز گذشته خبر داد که سلمان به‌دلیل سفر تابستانی خود و خروج از کشور اختیاراتش را به‌صورت موقتی به فرزندش واگذار کرده است. تحلیلگران معتقدند این اقدام با هدف آماده‌سازی افکار عمومی برای انتقال رسمی قدرت به محمد طی ماه‌های آینده انجام شده است.

دنیای اقتصاد: آیا کلید انتقال پادشاهی به محمد بن‌سلمان زده شده است؟ روز گذشته سایت رسمی دولت عربستان اعلام کرد که ملک‌سلمان اختیار اداره کشور را در زمانی که در کشور حضور ندارد به محمد بن‌سلمان واگذار کرده است. او در حکمی نوشته است: اینجانب ملک‌سلمان بن‌عبدالعزیز آل‌سعود پادشاه عربستان سعودی به علت سفری که در پیش دارم، اداره امور کشور را به نیابت از خود به ولیعهد واگذار می‌کنم. با اعلام این خبر بسیاری این اقدام ملک سلمان را زمینه‌چینی برای انتقال قدرت به محمد سلمان تلقی کرده‌اند.

این در حالی است که روزنامه الرای الیوم نوشت انتقال قدرت کمتر از ۵ ماه رخ نخواهد داد؛ زیرا عقیده بر این است که کناره‌گیری ملک سلمان پس از نهایی کردن پرونده‌های مهم داخلی و منطقه‌ای صورت خواهد گرفت. گام اول در راستای فراهم کردن مقدمات کناره‌گیری از تخت پادشاهی دور کردن محمد بن نایف به شیوه‌ای ظالمانه بود که رسانه‌های آمریکایی از جمله روزنامه واشنگتن پست و نیویورک‌تایمز به آن اشاره کردند. گام دوم نیز به سفر ملک سلمان به شهر طنجه و استراحت در آنجا مربوط می‌شود و به این ترتیب اداره کشور را در اختیار ولیعهد و معاونان وفادار و نزدیکانش بگذارد؛ کسانی که از چند هفته پیش پست‌های حساس را به آنان داده است. ملک سلمان و همراهان نزدیکش در این فاصله فقط به نظارت بر کارهای ولیعهد و کادر همراه او اکتفا کرده یا در برخی موارد توصیه‌هایی نیز می‌دهند و به این ترتیب محمد بن‌سلمان در ماه اوت تا پایان سپتامبر عملا پادشاه عربستان سعودی خواهد بود و این مدت به مثابه آزمونی است تا ملک‌سلمان بتواند زمان دقیق اعلام کناره‌گیری از تخت سلطنت به نفع پسرش را نهایی کند.

شمارش معکوس برای کناره‌گیری از قدرت از اکتبر آغاز شده و تا پایان سال جاری یا آغاز سال آینده ادامه خواهد یافت و احتمال دارد پادشاه در این فاصله از سلطنت کنار برود و دلیل آن را نیز منافع عالی کشور اعلام کند. به گفته کسانی که از اوضاع قصر پادشاهی با خبر هستند، ملک سلمان افکار عمومی سعودی را برای احتمال کناره‌گیری از قدرت آماده کرده است و به این ترتیب تصمیم او غیرمنتظره نخواهد بود؛ بلکه سعودی‌ها آن را به‌عنوان اقدامی که هر لحظه احتمال وقوع آن وجود دارد، می‌پذیرند. ملک سلمان بن عبدالعزیز کشورهای بزرگ به‌ویژه آمریکا و انگلیس را برای چنین اقدامی آماده کرده است؛ زیرا ریاض نمی‌تواند چنین کاری را بدون مشورت دقیق با کاخ سفید انجام دهد؛ چراکه گفته می‌شود آمریکا در نهایت ضامن امنیت عربستان در رویارویی‌های منطقه‌ای خواهد بود. منابع سعودی همچنین تاکید کردند اکنون دغدغه اصلی محمد بن‌سلمان انتخاب هرچه سریع‌تر جانشین ولیعهد است تا این شخص در صورت کناره‌گیری ملک‌سلمان از قدرت، ولیعهدی را برعهده بگیرد. بر این اساس محمد بن‌سلمان اکنون سرگرم گفت‌وگوهای فشرده با برخی افراد نزدیک به خود در خاندان حاکم است و به گفته منابع سعودی وی نمی‌خواهد دایره خشم کنونی ناشی از برکناری غیرمنتظره محمد بن‌نایف از ولیعهدی گسترش پیدا کند. پیش‌تر نیز رویترز اعلام کرده بود که بنا به گفته منابعی تا پایان ماه سپتامبر پادشاهی محمد بن‌سلمان قطعی خواهد شد. در این زمینه حتی گفته می‌شود که ملک‌سلمان نامه انتقال قدرت را نوشته است و در ماه سپتامبر آن را برای واگذاری قدرت خواهد خواند.

به همین منظور عربستان سعودی محمد بن نایف ولیعهد پیشین این کشور را در حصر خانگی قرار داده است تا انتقال قدرت به آسانی صورت گیرد. با استناد به منابع خبری طرف گفت‌وگو با خبرگزاری رویترز، محمد بن‌نایف طی هفته‌های گذشته اجازه داشته با مادر سالخورده‌اش دیدار کند. محافظان او نیز عوض شده‌اند. با این همه یک مقام ارشد خاندان سعود گفته او میهمانانی داشته است؛ از جمله پادشاه و ولیعهد جدید جزو میهمانان بوده‌اند. منبع خبری نزدیک به محمد بن نایف می‌گوید او تمایل داشته خانواده‌اش را به سوئیس یا لندن ببرد؛ اما پادشاه و ولیعهد تصمیم گرفته‌اند که او باید در کشور بماند. منابع خبری تصریح کرده‌اند که به او گفته شده است، انتخاب دیگری ندارد. سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا و کاخ سفید، از واکنش به گزارش و جزئیات منتشرشده خودداری کرده‌اند؛ اما یک مقام ارشد دولتی در واشنگتن گفته ایالات‌متحده در جریان بوده که محمد بن‌سلمان مورد علاقه پادشاه بوده؛ اما اقدامات فراتر از آن برای کاخ سفید مبهم بوده است. البته طی سال‌های گذشته و با پیشرفت قابل‌توجهی که محمد بن‌سلمان در دربار داشته، رسانه‌ها بارها از او به‌عنوان چهره‌ پرنفوذ تازه در خاندان سعود نام برده بودند. بن‌سلمان افزون بر یک‌سال پیش به‌عنوان وزیر دفاع انتخاب شده بود؛ همان زمانی که بن‌نایف ولیعهد شد. بن‌سلمان، جوان‌ترین وزیر دفاع عربستان است و برخی ناظران او را معمار مداخله نظامی در یمن توصیف می‌کنند.