واشنگتن‌پست: عربستان در محاصره قطر شکست خورد
فروپاشی جبهه عربی
دنیای اقتصاد: کسی تصور نمی‌کرد که روزی شیوخ عرب مقابل هم بایستند و برخی، برخی دیگر را تحریم کنند. تصور آن دشوار بود که شورای همکاری‌ای که روزگاری دم از اتحاد می‌زد امروز به شورایی تبدیل شود که از درون عملا تهی است و اختلاف میان اعضایش گوش فلک را «کر» کرده است. تصور این دشوار بود که اختلافات شیوخ حاشیه خلیج‌فارس روزی چنان علنی شود که کار از چنگ و دندان بگذرد و همه از «احتمال» جنگ سخن بگویند. کسی تصور نمی‌کرد که رئیس‌جمهوری آمریکا به عربستان برود و بذر اختلاف را میان دوستان عرب خود بیفکند و همه را علیه یکی برانگیزد.
دنیای اقتصاد: کسی تصور نمی‌کرد که روزی شیوخ عرب مقابل هم بایستند و برخی، برخی دیگر را تحریم کنند. تصور آن دشوار بود که شورای همکاری‌ای که روزگاری دم از اتحاد می‌زد امروز به شورایی تبدیل شود که از درون عملا تهی است و اختلاف میان اعضایش گوش فلک را «کر» کرده است. تصور این دشوار بود که اختلافات شیوخ حاشیه خلیج‌فارس روزی چنان علنی شود که کار از چنگ و دندان بگذرد و همه از «احتمال» جنگ سخن بگویند. کسی تصور نمی‌کرد که رئیس‌جمهوری آمریکا به عربستان برود و بذر اختلاف را میان دوستان عرب خود بیفکند و همه را علیه یکی برانگیزد. امروز اما همه اینها از «تصور» به «حقیقت» تبدیل شده و آنچه عیان است چه حاجت به بیان است. مقام‌هایی از عربستان و امارات در کنار مقام‌هایی از بحرین و مصر اقدامات تنبیهی جمعی علیه قطر در اوایل ژوئن را اقدامی ناخوشایند اما ضروری با هدف به زانو در آوردن قطر توصیف کرده بودند. گویی قطر به منزله فرزند چموشی است که از پدر حرف ناشنوی کرده و باید تنبیه شود. این تنبیه هم از سوی پدر (عربستان) و برادران بزرگ‌ترش (امارات و مصر و در نهایت بحرین) باید صورت می‌گرفت.
«احسان تارور» گزارشگر واشنگتن پست می‌نویسد در دنیای رو به رشد ژئوپلیتیک به نظر می‌رسد عربستان و امارات نتوانسته‌اند به اهداف خود دست یابند. آنها در محاسبات خود اشتباه کردند؛ چراکه با خطای محاسباتی خود قطر را از دنیای عرب گریزان و به آغوش ایران و ترکیه انداختند. او معتقد است رمیدن قطر از جهان عرب و رفتن به آغوش رقبای منطقه‌ای دست آنها را در برابر اعراب قوی‌تر می‌کند و شکاف دیگری در جهان عرب پدیدار می‌سازد و نشان می‌دهد گسل‌ها در میان دولت‌های عربی روز‌به‌روز فعال‌تر می‌شود. دور نیست این گسل‌ها به زلزله‌ای تبدیل شود و جهان عرب را ویران سازد. جالب‌تر این است که کویت و عمان هم برادران عرب خود را در تحریم قطر تنها گذاشتند. اگر امارات و عربستان و بحرین و مصر پل‌های پشت سر را خراب کردند؛ اما سیاستمداران کویت و عمان بندبازان ماهری هستند و بر لبه تیغ گام بر می‌دارند و می‌کوشند تا رابطه خود میان امارات- عربستان و متحدانشان را از یک سو و ایران و ترکیه و قطر را از سوی دیگر متعادل نگه دارند. آنها می‌دانند که دنیای امروز، دنیای ارتباط و نه تحریم و تهدید است. می‌دانند که در دهکده جهانی اقتصاد و درنتیجه منافع به هم پیوسته است و کارکردش «دومینووار» است؛ به این معنا که ضربه به اقتصاد و منافع یکی موجب ریختن حلقه‌های دومینو و وارد آمدن به اقتصاد دیگران هم می‌شود.
مواد غذایی و کالاها و مایحتاج دیگر هنوز به قطر سرازیر می‌شود. مهم نیست که کاخ سفید چه بگوید و چه پیامی بدهد. «تارور» می‌نویسد «دیپلمات‌های آمریکایی به دنبال مصالحه و آشتی با قطر هستند.» مارک لینچ، متخصص خاورمیانه در دانشگاه جورج‌واشنگتن معتقد است: «امارات و عربستان همچون جنگ فاجعه بارشان در یمن، در مورد موفقیت‌هایشان به شکل رادیکال‌گونه‌ای اغراق کردند؛ اما نتوانستند یک برنامه B منطقی - در صورتی که اوضاع مطابق میل‌شان پیش نرفت- دراندازند. جبهه ضد قطری در مورد ترس قطر از انزوا از شورای همکاری و توانایی شان برای وارد آوردن آسیب به همسایه کوچک‌شان باز هم اغراق کرد.» گزارش جدیدی که واشنگتن پست چند روز پیش منتشر کرد، نشان می‌داد که محاصره قطر عملا راه به‌جایی نبرده بلکه موجب اختلافات بیشتر در جبهه اعراب شده است. به گفته برخی مقام‌های اطلاعاتی آمریکا، امارات متحده در پس هک سایت‌ها و رسانه‌های قطری در اواخر ماه بوده است. به این ترتیب، تقصیر از دوش هکرهای روسی برداشته و عملا نوک پیکان را به‌سوی اماراتی‌ها نشانه رفت.
واکنش دور از انتظار برخی کشورهای عربی این تصور را به ذهن متبادر می‌کند که احتمالا تسویه‌حساب‌هایی قرار بوده انجام شود و اعراب منتظر بهانه‌ای برای این کار بودند. «کارن دی یونگ» و «الن ناکاشیما» در گزارش خود در واشنگتن‌پست آورده بودند که مقام‌های آمریکایی «براساس تحلیل اطلاعات و داده‌های اطلاعاتی به دست‌آمده آگاه شدند که در ۲۳ مه برخی اعضای دولت امارات طرح هک کردن و اجرای آن را مورد بحث قرار داده بودند.» این گزارش می‌افزاید: «مقام‌های آمریکایی می‌گویند معلوم نیست آیا خود اماراتی‌ها دست به هک رسانه‌های قطری زدند یا فرد یا افرادی را برای این کار اجیر کرده بودند.» با این حال، مواضع مقام‌های قطری در مورد این هک جالب است. مقام‌های قطری سعی می‌کنند همچنان خود را عضوی از جامعه عربی جلوه دهند و تلاش دارند تا از پرتاب ترکش به‌سوی برادران عرب خودداری کنند. محمد بن‌عبدالرحمان آل‌ثانی، وزیر خارجه قطر، در کنفرانس مطبوعاتی مشترکی با همتای سومالیایی خود اعلام کرد که هک سایت خبرگزاری رسمی این کشور (قنا) جرمی سایبری است و با تشکیل یک تیم تحقیقاتی به‌زودی عاملان آن شناسایی و به مراجع قضایی ارجاع داده خواهند شد. «سیف بن‌احمد آل‌ثانی»، مدیر دفتر ارتباطات دولت قطر، با ابراز تاسف نسبت به آنچه روزنامه واشنگتن‌پست آمریکا درباره دست داشتن دولت امارات در هک سایت خبرگزاری قنا منتشر کرده، گفت: «اطلاعاتی که این روزنامه آمریکایی منتشر کرده جایی برای شک باقی نمی‌گذارد. ارتکاب این جرم از سوی یک کشور حوزه خلیج‌فارس به منزله نقض قوانین بین‌المللی و توافق‌نامه‌های دوجانبه دو کشور است.» پیش از این هم شایعات و تنش‌های انباشته‌شده‌ای در این بخش از جهان وجود داشت که بر شدت تنش‌ها افزود؛ گفته می‌شد در سال ۲۰۱۴ شهروندان اماراتی و عربستانی از خرید در فروشگاهی در لندن به نام «Harrods» که متعلق به قطر بود، منع شده بودند. «تارور» می‌نویسد: «تحلیلگران می‌گویند بن‌بست فعلی ادامه اختلافات بلندمدتی است که خشم همسایگان بزرگ‌تر را برانگیخته است.» اما منشا این خشم چیست؟ گزارشگر مذکور می‌نویسد کشورهای عربی بر این باورند که قطر به واسطه ثروتی که به‌دست آورده از حد و اندازه خود پا را فراتر گذاشته و می‌خواهد نقشی فراتر از حدواندازه خود بازی کند. به این ترتیب، قطر وارد جنگی نیابتی با برادران بزرگ‌تر خود در سوریه و لیبی و برخی دیگر از نقاط بحران خیز جهان عرب شده بود که به مذاق «بزرگان عرب» خوش نمی‌آمد. قطری‌ها ساز خود را می‌زدند و مسیر خود را ظاهرا از مسیر برادران خود جدا کرده بودند. میزبانی طالبان و رهبران حماس یکی از این موارد اختلاف و بازیگری بیش از حد و اندازه بود. «دکلان والش»، خبرنگار نیویورک تایمز، می‌نویسد: «در برابر لیموزین‌های غول پیکر و تپه‌ها و ساختمان‌های عظیم در دوحه اما این کشور به یک کلکسیون عجیب و غریبی از مبارزان، تامین‌کنندگان مالی و ایدئولوگ‌ها تبدیل شده است؛ شهری خنثی با بازتاب‌هایی از وین دوران جنگ سرد یا نسخه‌ای خلیج‌فارسی از حلقه تخیلی دزدان دریایی در فیلم‌های جنگ ستارگان.» دیوید رابرت، نویسنده کتابی در مورد قطر نیز می‌نویسد: «اینجا جایی است که از انسان‌های بدوی و ولگرد تا افراد تبعیدی در آن به سر می‌برند. اگر در این منطقه شیخی شما را تحت پیگرد قرار دهد، می‌توانید به قطر بگریزید و کسی مزاحم شما نشود.» گویی این جزیره کوچک جزیره‌ای جدا افتاده از جهان عرب است که کسی کاری با آن ندارد. آمریکا نیز بندباز ماهری است. از آب گل آلود قطر خوب ماهیگیری می‌کند. از یکسو ترامپ به قطر می‌تازد و از سوی دیگر تیلرسون ضمن دفاع از قطر می‌گوید این کشور باید تلاش بیشتری در مبارزه با تروریسم کند و در مقابل، قرارداد نظامی چند میلیارد دلاری با این کشور امضا می‌کنند. با تمام این تفاصیل، وزیر دفاع قطر می‌گوید دوحه احتمالا برای دستیابی به غرامت به‌دلیل محاصره از سوی برخی کشورهای عربی، به دیوان بین‌المللی دادگستری رجوع خواهد کرد. خالد بن‌محمد العطیه همچنین درباره امکان بازگشت روند شورای همکاری خلیج‌فارس به قبل یا اینکه آیا بحران اخیر پایان ائتلاف میان کشورهای شورای همکاری خلیج‌فارس و قطر است، گفت: «اگر این سوال قبل از پنجم ژوئن(تاریخ اعلام قطع رابطه چهار کشور عربی با قطر) مطرح می‌شد من جواب می‌دادم که شورای همکاری خلیج‌فارس همچنان پابرجاست؛ اما امروز جواب این سوال در دست مردم قطر است.»
ارسال نظر