دنیای اقتصاد: روز سه‌شنبه انور عشقی، ژنرال سابق سعودی‌ها و مدیر فعلی مرکز پژوهش‌های استراتژیک خاورمیانه از احتمال ارتباط اعراب با اسرائیل گفت. او در گفت‌وگو با شبکه خبری دویچه‌وله اعلام کرد که ارتباط اسرائیل با اعراب از طریق عربستان سعودی میسر خواهد شد. پیشتر نیز زمزمه‌های گوناگونی از تمایل به ارتباط با اسرائیل از سوی عربستان سعودی شنیده شده بود. در حالی‌که در عربستان سعودی تغییر و تحولاتی در راس حکومت رخ داده است، حالا یکی از نزدیکان به این خاندان سلطنتی در اظهارنظر آشکاری می‌گوید که تحت شرایطی ارتباط اعراب با اسرائیل ممکن می‌شود.

در این راستا مدیر مرکز پژوهش‌های استراتژیک خاورمیانه و ژنرال بازنشسته عربستانی تاکید کرد، اگر اسرائیل طرح صلح عربی را بپذیرد، عربستان روابط خود را با اسرائیل به‌صورت عادی درخواهد آورد و این عادی‌سازی روابط براساس منافع مشترک خواهد بود. انور عشقی، از ژنرال‌های سابق نیروهای مسلح عربستان و مدیر فعلی مرکز پژوهش‌های استراتژیک خاورمیانه در گفت‌وگو با شبکه خبری دویچه‌وله آلمان اظهار کرد: مساله عادی‌سازی روابط با اسرائیل در گرو موافقت آن با طرح صلح عربی است. طرحی که ملک عبدالله بن عبدالعزیز، پادشاه پیشین عربستان در راستای برقراری صلح در خاورمیانه میان دو طرف فلسطینی و اسرائیلی و تشکیل کشور فلسطین براساس مرزهای ۱۹۶۷ میلادی که در سطح جهان به رسمیت شناخته شود و نیز بازگشت آوارگان فلسطینی به سرزمین‌شان و عقب‌نشینی اسرائیل از بلندی‌های اشغالی جولان در سال ۲۰۰۲ ارائه کرد.

عشقی گفت: عربستان پس از تحویل گرفتن دو جزیره تیران و صنافیر با رای پارلمان مصر با توافق‌نامه کمپ‌دیوید که دیگر تنها توافق‌نامه‌ای مصری - اسرائیلی محسوب نمی‌شود، تعامل خواهد کرد. مدیر مرکز پژوهش‌های استراتژیک خاورمیانه درباره توافق‌نامه مشهور تیران و صنافیر مدعی شد: هدف از بازپس‌گیری این دو جزیره ایجاد روابط میان تل‌آویو و عربستان نبوده بلکه هدف از آن ترسیم مرزهای دریایی با مصر است. زمانی که این مرزها ترسیم شد، دو جزیره مذکور در داخل مرزهای عربستان قرار گرفتند و این امر به تعامل با توافق‌نامه کمپ‌دیوید منجر خواهد شد. توافق‌نامه‌ای که دیگر مصری - اسرائیلی نیست، بلکه بین‌المللی شده است. مصر و عربستان در کنترل بر گذرگاهی با هم شریک خواهند شد که از آن کشتی‌های اسرائیلی، اردنی و دیگر کشتی‌ها عبور می‌کنند و عربستان ارتباط را با اسرائیل آغاز خواهد کرد و شرط این ارتباط موافقت اسرائیل با طرح صلح عربی و اجرای آن است.

انور عشقی افزود: براساس آنچه که من می‌دانم عربستان پس از اجرای طرح صلح عربی روابط خود را با اسرائیل به حالت عادی درخواهد آورد. بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل نیز طرحی را ارائه کرده است که کمی با طرح صلح عربی تفاوت دارد و آمریکا در حال بررسی آن است. پس از آن، این طرح بررسی خواهد شد و اگر طرف فلسطینی با آن موافقت کند، من اطمینان دارم که عربستان هرگز با آن مخالفت نخواهد کرد. وی ادامه داد: تفاوت‌ها میان این دو طرح این است که اسرائیل مجاز می‌داند که کشور فلسطین به شکل کنفدرال با ضمانت اردن و مصر ایجاد شود و نکته دوم اینکه مساله قدس فعلا کنار گذاشته شده و در آخر بررسی شود. من این تفاوت‌ها را از اطلاعاتی که از طرح به دستم رسیده‌ دریافتم. عشقی در ادامه این مصاحبه گفت: مهم‌ترین برگ برنده‌ای که عربستان در اختیار دارد عادی‌سازی روابط با اسرائیل است و آن در حال‌حاضر بزرگ‌ترین تضمین برای محقق شدن حقوق فلسطینی‌ها است زیرا همانگونه که در کنفرانس سران کشورهای اسلامی برای ما روشن شد، موضع‌گیری عربستان راهنمای کشورهای اسلامی است، اگر عربستان روابط خود را با اسرائیل عادی کند، کشورهای اسلامی نیز همگی روابط خود را به حالت عادی درخواهند آورد و انزوای موجود میان اسرائیل و کشورهای منطقه از بین خواهد رفت.

اسرائیل در طرحی که ارائه کرده به نوعی انعطاف در اعطای حقوق فلسطینی‌ها نشان داده است. وی در پاسخ به سوالی درباره موضع‌گیری مردم عربستان در این‌خصوص گفت: اگر اکنون به جامعه عربستان، توئیت‌ها و نظرات جوانان در شبکه‌های اجتماعی مختلف نگاه کنیم می‌بینیم که آنها می‌گویند اسرائیل یک‌بار دشمنی و خصومت با عربستان نداشته است. وی افزود:‌ پیش‌بینی می‌شود که جنبش حماس با این راه‌حل به دلیل اینکه حماس روابط جدیدی با اخوان‌المسلمین دارد، موافقت کند و اخوان زمانی که برای مدت یک‌سال در مصر قدرت داشتند، ‌طرح‌های خوبی به اسرائیل ارائه کردند که با طرح صلح عربی متفاوت بود. آنها در سخنرانی‌هایشان صمیمیت و دوستی را به رهبران اسرائیلی ابراز داشتند اما این اقدام تنها در راستای منافع ساکنان غزه و نه تشکیلات خودگردان فلسطین بود.

رئیس مرکز پژوهش‌های استراتژیک خاورمیانه افزود: در سندی که اخیرا ازسوی حماس ارائه شد، با راه‌حل تشکیل دو کشور و تعیین مرز با اسرائیل موافقت شد اما در این سند مشخص نشده که آیا حماس با اسرائیل توافق خواهد کرد یا نه، با این حال این سند بازهم به منزله تحولی بزرگ در این بعد محسوب می‌شود. اکنون اسرائیل از طرحی که ارائه کرده، تنها به دنبال آن است که این طرح شامل کشورهای عربی و فلسطینی‌ها باشد. حماس باید در تشکیلات خودگردان فلسطین مشارکت کند و عربستان تنها با تشکیلات خودگردان روابط خواهد داشت و اینکه عربستان تنها با حماس یا جنبش جهاداسلامی به تنهایی ارتباط داشته باشد، مساله‌ای نیست که من تاکنون در کشور دیده باشم و این روال و حتی کمک‌رسانی‌ها به حماس از طریق تشکیلات خودگردان خواهد بود.

ابهامات ارتباط اسرائیل با عربستان

پیش از اینکه انور عشقی به صراحت در مورد ارتباط اعراب با اسرائیل حرف بزند، اخبار مبهمی در مورد ارتباط ریاض با تل‌آویو منتشر شده بود. روزنامه «دنیای اقتصاد» در این رابطه به نقل از تایمز نوشته بود که عربستان و اسرائیل گام‌های کوچکی در جهت ایجاد روابط تجاری برداشته‌اند. چندی پیش منابع آمریکایی فاش کردند عربستان سعودی و رژیم صهیونیستی درحال مذاکره برای ایجاد روابط تجاری هستند. این در شرایطی است که مقامات عربستان این خبر را تکذیب می‌کنند، اما خبرگزاری‌های رژیم صهیونیستی با انتشار آن، این خبر را تایید کرده‌اند. روزنامه بریتانیایی تایمز به نقل از منابع آمریکایی و عربی گزارش کرد که گام‌های نخست عربستان و رژیم صهیونیستی در جهت ایجاد روابط تجاری کوچک خواهد بود و به کسب‌وکارهای اسرائیلی اجازه خواهد داد در منطقه خلیج‌فارس فعالیت کنند و به شرکت‌های هواپیمایی رژیم صهیونیستی امکان می‌دهد بر فراز حریم هوایی عربستان پرواز کنند.

هرچند مقامات عربستان این گزارش را تکذیب و اعلام کردند منابع ذکرشده در این گزارش مقامات آمریکایی هستند که امیدوارند ایجاد روابط تجاری بین‌ عربستان و اسرائیل تحول بعدی پس از دستیابی به توافق نهایی صلح در خاورمیانه باشد، با وجود این عربستان و اسرائیل دارای منافع مشترکی هستند. عربستان و اسرائیل برخی منافع مشترک دارند که همین امر آنها را بیش از پیش به هم نزدیک می‌کند. مخالفت عربستان با حماس که جزو گروه‌های مقاومت است، دو رژیم اسرائیل و عربستان را در کنار یکدیگر قرار می‌دهد.

مقامات اسرائیلی براین باورند که حتی پیش از آنکه پیشرفتی در مساله فلسطین صورت گیرد، کشورهای عربی در آستانه عادی‌سازی روابط با اسرائیل قرار دارند. دولت آمریکا درحال برنامه‌ریزی مذاکرات صلح جدیدی با تشکیلات خودگردان فلسطین است، اما به منظور بازگرداندن بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی به میز مذاکرات با اعراب موافقت کرده است اولین گام را برای عادی‌سازی روابط با این رژیم بردارند. به‌نظر می‌رسد ترامپ از رویکرد یک صلح منطقه‌ای و نه فقط صلح فلسطین و اسرائیل، حمایت می‌کند. او گفته است به دنبال یک توافق بسیار بزرگ‌تر در خاورمیانه است، توافقی که کشورهای بسیار زیادی را دربر ‌می‌گیرد.