پایان تراژیک قمار «ترزا می»

دنیای اقتصاد: رای‌دهندگان بریتانیایی شکست «ترزا می»، نخست‌وزیر این کشور را رقم زدند. حزب محافظه کار «می» توانست ۳۱۶ کرسی و حزب کارگر ۲۶۱ کرسی به‌دست بیاورد. با این حال، یک حزب برای کسب اکثریت به ۳۲۶ کرسی نیاز دارد. «می» نیاز به یک پارلمان یکدست برای حضور قوی در مذاکرات مربوط به خروج از اتحادیه اروپا داشت. برخی بازیگران سیاسی در انگلیس به «قمار می» اشاره می‌کنند و معتقدند او «بازنده بزرگ» انتخابات بوده است. نتیجه انتخابات بازارها را نیز با نوسان روبه‌رو کرده است.

رای‌دهندگان بریتانیایی شکست «ترزا می»، نخست‌وزیر این کشور را رقم زدند. آنها با رای خود باعث شدند محافظه‌کاران اکثریت پارلمانی خود را از دست بدهند و درخواست برای استعفای «می» بالا گیرد. با این حال، خانم نخست‌وزیر استعفا را نپذیرفته و برای تشکیل کابینه دیروز جمعه به دیدار ملکه بریتانیا رفت. سی‌ان‌ان در گزارش خود می‌نویسد: «اگرچه حزب محافظه‌کار خانم نخست‌وزیر بیشتر کرسی‌ها را به‌دست آورد اما برای تشکیل دولت و بدون حمایت احزاب اقلیت کافی نیست.» حزب محافظه‌کار «می» توانست ۳۱۶ کرسی و حزب کارگر ۲۶۱ کرسی به‌دست بیاورند. با این حال، یک حزب برای کسب اکثریت به ۳۲۶ کرسی نیاز دارد. سی‌ان‌ان می‌نویسد: «این انتخابات نتیجه‌ای ویرانگر برای می‌داشت زیرا ۳ سال زودتر از موعد قانونی خواستار انتخابات زودهنگام شد. حدود یک ماه‌ونیم پیش نخست‌وزیر انگلیس به میان خبرنگاران آمد و از تصمیمش برای برگزاری انتخابات زودهنگام خبر داد. خانم «می» نیاز به یک پارلمان یکدست و حامی دولت برای حضور قوی در مذاکرات مربوط به خروج از اتحادیه اروپا، موسوم به «برگزیت» را دلیل این تصمیم اعلام کرد. برخی بازیگران سیاسی در انگلیس به «قمار می» اشاره می‌کنند و معتقدند او «بازنده بزرگ» انتخابات بوده و در صورت تشکیل دولت هم دولت او «لرزان» خواهد بود. این گزارش می‌افزاید خانم می‌ «قانع شده بود که در نظرسنجی‌ها بسیار جلوتر از حزب کارگر به رهبری جرمی کوربین قرار دارد.» با این حال، برخی کارشناسان معتقدند «می» فریب نظرسنجی‌ها را خورد و به این تصور که می‌تواند اکثریت قاطع را به‌دست آورد، عملا به «بازنده» انتخابات تبدیل شد. نتیجه این انتخابات بریتانیا را به دوره‌ای از «هرج و مرج جدید سیاسی» می‌کشاند. این در حالی است که مذاکرات برگزیت هم احتمالا بر میزان بحران بیفزاید. مذاکراتی در میان حلقه‌های محافظه‌کاران در جریان بود که براساس آن «می» باید زودتر از اینها استعفا می‌داد. جورج اوسبورن، وزیر دارایی سابق که از مقام خود استعفا داد اعلام کرد که این نتیجه برای حزب متبوعش «فاجعه‌بار» است. آنا سوبری، نماینده محافظه‌کار هم گفت «می» باید در مورد جایگاه خود به تامل دوباره بپردازد.

انتقادها از «می» بالا گرفته است

پس از اعلام نتایج، ترزا می‌ در یک سخنرانی اعلام کرد: «در این دوره زمانی بیش از هر زمان دیگری کشور به ثبات نیاز دارد.» وی همزمان اعلام کرد که تلاش می‌کند تا دولت جدید را با وجود از دست دادن اکثریت پارلمانی تشکیل دهد. به گزارش سی‌ان‌ان، حزبی که دارای بیشترین تعداد کرسی‌ها باشد مبادرت به تشکیل دولت با احزاب کوچک‌تر خواهد کرد. لارا کنزبرگ، سردبیر سیاسی بی‌بی‌سی، معتقد است که قمار سیاسی ترزا می ‌در برگزاری انتخابات زودهنگام شکست خورد. جان مک‌دونل از حزب کارگر نیز اعلام کرد: نتیجه این انتخابات «ماهیت سیاست» را در بریتانیا تغییر خواهد داد.

به گزارش رویترز، جرمی کوربین، رهبر حزب کارگر، نیز اعلام کرد که اکنون زمان آن فرارسیده که ترزا می‌ نخست‌وزیر بریتانیا از قدرت کناره‌گیری کند. وی افزود: «برگزاری این انتخابات از سوی نخست‌وزیر درخواست شد تا برای تثبیت قدرت و موقعیت خود، اکثریت بالاتری از کرسی‌های پارلمان را کسب کند. اگر انتخابات اخیر پیامی داشته باشد، این است: محافظه‌کاران کرسی‌های پارلمانی را از دست داده‌اند، آرا را از دست دادند و حمایت و اعتماد مردم را از دست داده‌اند.» کوربین گفت: «به نظر من همه این موارد برای کناره‌گیری از قدرت کافی است.»

رویترز همچنین در گزارشی به رهبر حزب ملی اسکاتلند اشاره کرد و به نقل از او نوشت که نتایج انتخابات پارلمانی برای نخست‌وزیر بریتانیا فاجعه‌بار بوده است. نیکولا استورژن، وزیر اول اسکاتلند و رهبر حزب ملی تاکید کرد: «بی‌شک، نتایج انتخابات برای حزب ملی اسکاتلند ناامید‌کننده است. ما برخی کرسی‌های نمایندگی را از دست دادیم. این یک فاجعه برای ترزا می ‌نخست‌وزیر بریتانیا است. وی تصور می‌کرد که با برگزاری انتخابات پارلمانی می‌تواند مخالفان را شکست دهد و با کنار زدن همه مخالفان به اکثریت قاطع کرسی‌های پارلمانی دست یابد ولی این انتخابات برای او فاجعه‌بار شده است.» وی افزود: «درباره خواست حزب ملی اسکاتلند برای برگزاری همه‌پرسی دوم استقلال از پادشاهی متحد، بازنگری خواهم کرد.» حزب ملی اسکاتلند در این انتخابات برخی از کرسی‌های پارلمانی خود را از دست داده است. حزب لیبرال دموکرات ۱۲ کرسی و حزب ملی‌گرای اسکاتلند ۳۵ کرسی کسب کردند.

در روزهای گذشته نظرسنجی‌های عمومی حاکی از کاهش چشمگیر فاصله بین دو حزب محافظه‌کار و کارگر بود. ترزا می‌به دلیل پرهیز از مناظره رودررو با رهبران دیگر احزاب مورد انتقادهای زیادی قرار گرفت و برخی توانایی‌های او به‌عنوان یک رهبر مقتدر را زیر سوال برده‌اند. واکنش می ‌به خروج آمریکا از پیمان اقلیمی پاریس هم انتقادهایی را برانگیخته است. در مقابل جرمی کوربین که تا چند هفته‌ پیش به‌طور وسیعی به‌عنوان شخصی با عقاید چپ افراطی و فاقد توانایی رهبری اپوزیسیون شناخته می‌شد، موفق شد دامنه حمایت از خود را گسترش دهد. سی‌ان‌ان در گزارش خود بر این باور است که در سایرمناطق بریتانیا هم نگرانی مشهود است: «حزب ملی اسکاتلند» (SNP) شکست چشمگیری خورد. الکس سالموند، رهبر سابق این حزب، کرسی خود را از دست داد و در مقابل، حزب محافظه‌کار دستاوردهای نادری در اسکاتلند به‌دست آورد. حزب لیبرال دموکرات (LDP) به آنچه می‌خواست دست نیافت. «نیک کلگ»، رهبر سابق این حزب، کرسی خود را از دست داد. «تیم فارون» رهبر فعلی این حزب کرسی خود را با اکثریت ناپلئونی حفظ کرد. «جین مریک» در تحلیل خود برای سی‌ان‌ان می‌افزاید مفسران بر این باورند که انتخابات روز پنج‌شنبه «ضربه‌ای کاری» به نخست‌وزیر زد زیرا او به‌دنبال دولتی «باثبات، قوی و کارآمد و یکدست» بود اما در عوض با این شکست همان دولت نیم‌بند را هم از دست داد.

دلایل شکست می

«جیمز مسترز»، گزارشگر سی‌ان‌ان، معتقد است که ترزا می‌از دوران پیش از انتخابات و از همان کوران رقابت‌ها افول تدریجی محبوبیت را تجربه کرد. نظرسنجی‌ها نشان می‌دهد که شکاف میان حزب کارگر و محافظه‌کار به تدریج کم شد. اگر در ابتدا پیش‌بینی‌ها از پیروزی حزب محافظه‌کار «قاطع» بود اما به تدریج از این قاطعیت کاسته شد و به درجه «نسبی» رسید. یکی از اقداماتی که موجب انتقادهای شدید از «می» شد این بود که او رفاه اجتماعی را کم کرد و در مورد اینکه چه کسی باید هزینه مراقبت از کهنسالان را بپردازد مشاجراتی درگرفت. این سیاست به‌عنوان «سیاست زوال عقل» معروف شد. منتقدان او می‌گویند خانم نخست‌وزیر آن‌قدر دارای عدم اعتماد به نفس بود که نپذیرفت در مناظره تلویزیونی با رهبران احزاب دیگر وارد بحث شود. مسترز می‌افزاید: نخست‌وزیر این انتخابات را «انتخاباتی برگزیت محور» نامیده بود اما به شدت تحت‌تاثیر دو حمله تروریستی (منچستر و لندن) قرار گرفت و باعث شد این ناامنی از چشم «می» دیده شود. او معتقد است این حوادث تروریستی محصول دورانی است که می‌در کسوت وزیر کشور مشغول فعالیت بود. او ۶ سال وزیر کشور بود و تصمیمات آن زمان وی اکنون زیر ذره‌بین قرار گرفته است.

ظهور پارلمان معلق

اکنون پارلمان بریتانیا در وضعیت معلق (hung parliament) قرار دارد. پارلمان معلق وضعیتی است که در آن هیچ‌یک از احزاب نتوانند اکثریت کرسی‌های مجلس عوام بریتانیا را در اختیار گیرند. در این حالت، که در آن دولت نمی‌تواند بدون حمایت آرای سایر احزاب قانون تصویب کند، پارلمان معلق گفته می‌شود. (برای کسب اکثریت، ۳۲۶ کرسی از ۶۵۰ کرسی مجلس عوام لازم است؛ نیم به علاوه یک). بروز وضعیت پارلمان معلق از نقش نخست‌وزیر (رهبر حزب حاکم) نمی‌کاهد. سی‌ان‌ان در گزارش دیگری به قلم «بن وسکات» می‌نویسد این انتخابات شانس «می» برای مذاکرات قدرتمندانه برای خروج از اتحادیه اروپا را دشوار می‌کند. چنین است که ژان کلود یونکر رئیس کمیسیون اروپا در پراگ گفت: «ما می‌توانیم مذاکرات برگزیت را فردا آغاز کنیم، امیدواریم بریتانیا نیز آمادگی آغاز مذاکرات را داشته باشد» دونالد توسک، رئیس شورای اروپا، نیز نسبت به وضعیت برگزیت بدون توافق در پی انتخابات بریتانیا، هشدار داد.

سناریوها در وضعیت پارلمان معلق

در وضعیت پارلمان معلق چه سناریوهایی مطرح می‌شود. گاردین در گزارشی در این رابطه می‌نویسد این وضعیت به ندرت در بریتانیا رخ داده است. با این حال، در دو انتخابات طی سال‌های ۱۹۷۴ و ۲۰۱۰ این وضعیت رخ داده است. در صورت شکل‌گیری پارلمان معلق به رهبر حزبی که بیشترین کرسی را به‌دست آورده است فرصت داده می‌شود تا دولت را تشکیل دهد.

این فرصت به دو شکل است: الف) ائتلاف رسمی با احزاب دیگر که طی آن شرکای ائتلافی پست‌های وزارتی را با هم تقسیم کرده و دستور کار مشترکی را در پیش می‌گیرند. (دوم) ترتیبات غیررسمی که «اعتماد و عرضه» نامیده می‌شود که طی آن احزاب کوچک‌تر حضور در دولت را می‌پذیرند. با این حال، نظر ملکه نیز متمایل به حزب بزرگ‌تر است. می‌یا جانشین او از فرصت تشکیل دولت برخوردار خواهد بود. او می‌تواند ائتلافی رسمی از احزاب دیگر ازجمله حزب اتحادیه‌گرای دموکرات (DUP) را تشکیل دهد که باعث می‌شود او آرای مورد نیاز برای رسیدن به اکثریت را به‌دست آورد یا اینکه رهبری دولت اقلیت را به‌دست گیرد البته اگر بتواند احزاب دیگر را متقاعد سازد که به او رای دهند. اگر توری‌ها (محافظه‌کاران) نتوانند اتحاد را تشکیل دهند، جرمی کوربین می‌تواند با انجام مذاکره و بده‌بستان با حزب ملی اسکاتلند(SNP)، لیبرال دموکرات‌ها، احزاب ناسیونالیست از ایرلند شمالی و سبزها مبادرت به تشکیل دولت کند که البته سناریویی بعید است.

چه زمانی این مساله رخ می‌دهد؟

تلاش برای تشکیل دولت ائتلافی در پشت پرده شروع شده و نتیجه آن ظرف چند روز اعلام خواهد شد. روز دوشنبه نمایندگان به پارلمان بازخواهند گشت؛ اما تا پیش از اینکه رای اعتماد به دولت داده نشود چیزی تایید نخواهد شد. ۱۹ ژوئن روز سرنوشت است.

انتخابات عمومی دیگر ممکن است؟

بله. این احتمال هست. اگر هر دولت پیشنهادی جدیدی نتواند اکثریت را در مجلس عوام به‌دنبال سخنرانی ملکه به‌دست آورد، بریتانیا یک انتخابات عمومی دیگر برگزار خواهد کرد. ممکن است این انتخابات در ماه اوت برگزار شود.

چه زمان هویت نخست‌وزیر معلوم خواهد شد؟

ظرف چند روز یا چند هفته. به گفته Hansard Society، دولت‌های ائتلافی در زمان‌های بحران تشکیل می‌شوند و چند هفته طول خواهد کشید تا روشن شود نخست‌وزیر کیست. در ۶ موقعیت - ژانویه و دسامبر ۱۹۱۰، ۱۹۲۳ و ۱۹۲۹، فوریه ۱۹۷۴ و ۲۰۱۰ - انتخابات عمومی نتوانست موجب پیروزی قاطع برای یک حزب واحد شود. در ۵ مورد از این موقعیت‌ها دولت اقلیت شکل گرفت. استثنا، ائتلاف محافظه‌کار- لیبرال دموکرات بود که در سال ۲۰۱۰ به قدرت رسید. در ۴ مورد از این موارد، هویت دولت و نخست‌وزیر فی‌الفور روشن نشد. در سال ۲۰۱۰، گوردون براون برای ۶ روز نخست‌وزیر شد تا مذاکرات به نتیجه برسد و تنها زمانی استعفا داد که روشن شد محافظه‌کاران و لیبرال دموکرات‌ها به توافق برای دولت ائتلافی دست یافته‌اند.

واکنش بازارها به نتایج انتخابات بریتانیا