عزل غیرمتعارف رئیس «اف.بی.آی»

دنیای اقتصاد: دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری ایالات‌متحده دوباره شگفتی‌ساز شد. او روز سه‌شنبه، مدیر اف.‌بی.‌آی را در‌حالی‌که روی پرونده ارتباط وزرای ترامپ با روس‌ها کار می‌کرد، از سمت خود برکنار کرد. گفته می‌شود در این اخراج جف سشنز دادستان کل و رود روزن استاین، معاون وی نقش اساسی داشته‌اند. بسیاری از ناظران بر این عقیده‌اند که اخراج کومی برنامه دقیقی بوده که از سوی ترامپ طراحی شده است. منتقدان دلیل اصلی اخراج جیمز کومی را با تحقیقات او در مورد تماس‌های احتمالی تیم ترامپ با روسیه مرتبط می‌دانند.

در حین کار اخراج می‌شود. البته نه اینکه از زبان کسی بشنود. در حالی که در ماموریت بود و با نیروهای خود صحبت می‌کرد از تلویزیون شنید که از کار برکنار شده است. خودش می‌گوید: «فکر کردم شوخی است و برنامه‌ای طنز در حال پخش است.» او اما با چند تماس متوجه می‌شود در حین ماموریت اخراج شده است. این داستان برکناری جیمز کومی، مدیر جنجالی اف‌بی‌آی است. به نوشته روزنامه نیویورک‌تایمز دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری ایالات‌متحده روز سه‌شنبه، مدیر اف‌بی‌آی را در حالی که روی پرونده ارتباط وزرای ترامپ با روس‌ها کار می‌کرد، از سمت خود برکنار می‌کند. در تحولات پیش آمده دولت ترامپ بیش از پیش زیر سایه پرونده روسیه قرار گرفته است. دموکرات‌ها هم خواسته‌اند تا هر چه سریع‌تر یک کمیته بازرسی درباره این پرونده تشکیل شود.

جیمز کومی پیش‌تر روی پرونده هیلاری کلینتون کار می‌کرد. وزیر سابق امور خارجه ایالات‌متحده به‌دلیل استفاده از یک سرور شخصی برای کارهای دولتی در مظان اتهام بود که امنیت ملی آمریکا را به مخاطره انداخته است. البته در آن مقطع زمانی افشای این پرونده موجب شد تا دونالد ترامپ در انتخابات ریاست‌جمهوری بهره بسیاری ببرد. در همان زمان رئیس‌جمهوری فعلی آمریکا جیمز کومی را به‌دلیل اینکه محتوای پرونده را فاش کرده است، مورد ستایش قرار داده بود. اما در نامه‌ای که اخیرا ترامپ برای توجیه اخراج کومی نوشته به وی گفته است که ادامه کار روی پرونده روسیه، خیانت به خود و وزرایش است.

ترامپ در این نامه نوشته است: «من این نامه‌ها را که ضمیمه است از سوی وزیر دادگستری و معاونش دریافت کردم که در آن توصیه به اخراج شما شده است. من به توصیه آنها توجه کردم و به این وسیله به شما اطلاع می‌دهم که دوران مدیریت‌تان به پایان رسیده و شما از همین لحظه اخراجید. با وجود اینکه شما در سه مورد به‌طور جداگانه مرا مطلع کردید که اف‌بی‌آی در حال تحقیق از من نیست اما من به این نتیجه رسیدم که نظر وزیر دادگستری راجع به اینکه شما مدیر شایسته‌ای برای هدایت اف‌بی‌آی نیستید، درست است.»

گفته می‌شود در این اخراج جف سشنز دادستان کل و رود روزن‌استاین، معاون وی نقش اساسی داشته‌اند. این در حالی است که بسیاری از ناظران از جمله کهنه‌کاران اف‌بی‌آی بر این عقیده‌اند که اخراج کومی برنامه دقیقی بوده که از سوی ترامپ طراحی شده است. این در شرایطی است که کاخ سفید علت تصمیم ترامپ را نحوه رسیدگی کومی به ماجرای ایمیل‌های هیلاری کلینتون عنوان کرده است. رسانه‌ها با استناد به تحلیلی از وزارت دادگستری آمریکا نوشته‌اند، کومی حق نداشته نتایج تحقیقات در این رابطه را در متن کارزار داغ انتخاباتی آمریکا منتشر کند. پلیس فدرال در آمریکا زیر مجموعه وزارت دادگستری است. منتقدان اما دلیل اصلی اخراج جیمز کومی را با تحقیقات او در مورد تماس‌های احتمالی تیم ترامپ با روسیه در جریان کارزار انتخاباتی ریاست‌جمهوری آمریکا مرتبط می‌دانند. جیمز کومی که در هفته‌های گذشته بارها برای پاسخگویی به کنگره آمریکا رفته بود، ماه گذشته به سناتورها گفته بود، اف‌بی‌آی در حال تحقیق روی تلاش دولت روسیه برای مداخله در انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا است. کومی به کنگره گفته بود: این تحقیقات شامل بررسی ماهیت هر رابطه‌ای میان افراد مرتبط با ستاد ترامپ و دولت روسیه می‌شود.

مدیر اف‌‌بی‌‌آی همچنین گفته بود که هر هماهنگی احتمالی میان ستاد انتخاباتی دونالد ترامپ و اقدامات دولت روسیه در دست بررسی است. کومی در ماه مارس گفته بود، این تحقیقات خیلی پیچیده است و او نمی‌تواند جدولی زمانی برای تکمیل آن ارائه کند. او تاکید کرده بود: ما حقایق را دنبال خواهیم کرد؛ صرف‌نظر از اینکه ما را به کجا هدایت کنند. شماری از سناتورها از ترامپ خواسته‌اند یک مدیر قوی را برای جایگزینی کومی انتخاب کند.

با این حال، سناتور شلدون وایتهاوس که عضو کمیته قضایی است، خواستار تحقیق در این باره شده است. او در بیانیه‌ای نوشت: در حالی که اف‌بی‌آی درحال تحقیق درباره کاخ سفید است، اخراج مدیر آن سوال‌های فوق‌العاده بزرگی پدید می‌آورد و سنا باید تا عمق قضیه برود. آمریکایی‌ها باید اطمینان داشته باشند که دادستان کل نقش سنتی خود درخصوص پیگیری جسورانه حقایق را دنبال می‌کند و هر کسی که صرف‌نظر از پستش قانون را زیر پا گذاشته تحت پیگرد قرار می‌دهد.

همچنین سایر سناتورها از جمله چاک شومر رهبر اقلیت‌ها در سنا به اخراج کومی مشکوک هستند و شومر آن را سرپوش گذاشتن بر پرونده روسیه دانسته است. بسیاری از جمهوری‌خواهان نیز اخراج کومی را شتابزده توصیف کرده‌اند. جاستین آماش، نماینده جمهوری‌خواه مجلس نمایندگان آمریکا نیز پس از اخراج کومی در توییتی نوشت: «حالا من از تشکیل یک کمیته مستقل برای ارتباط بین وزرای ترامپ و روس‌ها حمایت می‌کنم.»

سناتور جف فلیک، سناتور جمهوری‌خواه از آریزونا نیز می‌گوید: ساعت‌ها تلاش کردم درک کنم چه منطقی در اخراج کومی در این مقطع فعلی وجود داشته است. همچنین سناتور ریچارد بورر، رئیس‌جمهوری خواه کمیته اطلاعات مجلس سنا، در بیانیه‌ای گفته است، از برکناری جیمز کومی نگران شده است. جان کانیرز، یکی از بلندمرتبه‌ترین اعضای دموکرات مجلس نمایندگان آمریکا، در کمیته قضایی این مجلس گفت: اقدام ترامپ بوی لاپوشانی کردن را به مشام می‌رساند و بخشی از تلاش برای ایجاد مانع در مقابل تحقیقات بر سر تماس‌های احتمالی با روسیه است. او افزود که با این اقدام آمریکا بر سر مرز بحران قانون اساسی قرار گرفته است. به‌رغم اینکه دموکرات‌ها و بیشتر جمهوری‌خواهان از اخراج کومی شوکه هستند اما برخی از جمهوری‌خواهان از اخراج کومی استقبال کرده‌اند. سناتور لیندسی گراهام جزو دسته اخیر است و اخراج وی را به سود آمریکا دانسته است. با این حال اخراج کومی از سوی جف سشنز که خود متهم به ارتباط با روسیه است داستان پرونده دخالت روسیه در انتخابات آمریکا را وارد فاز بحرانی کرده است.

دولت ترامپ از زمانی که روی کار آمده، هرگز نتوانسته است از زیر سایه این پرونده بیرون برود و پای بسیاری از وزرا و مشاوران او به میان کشیده شده است.

جمهوری‌خواه مستقل

جیمز کومی ۵۶ ساله به‌عنوان فردی مستقل در واشنگتن شهرت داشت. او پلیس فدرال را با ده‌ها هزار کارمند مدیریت می‌کرد و در ایالات‌متحده یکی از مستعدترین و مقبول‌ترین کارشناسان امنیتی و جنایی محسوب می‌شد. باراک اوباما، رئیس‌جمهوری پیشین آمریکا، در سال ۲۰۱۳ میلادی او را به ریاست اف‌بی‌آی منصوب کرد. زمان رایج مدیریت رؤسای اف‌بی‌آی ۱۰ سال است.

او پرونده‌های گوناگونی را در این مدت بررسی کرده است اما مهم‌ترین آنها یکی پرونده هیلاری کلینتون و دیگری پرونده ارتباط وزرای ترامپ با دولت روسیه بوده است. گفته می‌شود که کومی به‌دلیل افشای پرونده هیلاری کلینتون نقش اساسی در پیروزی ترامپ داشته است. این نگرانی وجود داشت که کومی در پرونده دوم نیز حقایقی را افشا کند که دولت ترامپ هم از افشای آن متضرر شود.