دنیای اقتصاد-رفیعه هراتی: جنگ تجاری بین آمریکا و چین طی سال‌های اخیر فراز و نشیب‌های فراوانی داشته است. با روی کار آمدن دونالد ترامپ به‌عنوان رئیس‌جمهوری آمریکا، جنگ لفظی بین دو کشور تشدید شده و ترامپ پکن را تهدید کرده است بر کالاهای وارداتی از چین تعرفه‌های سنگین وضع خواهد کرد. ترامپ همچنین در مبارزات انتخاباتی خود مدعی شده بود که چین با دستکاری نرخ ارز، ارزش پول خود را به‌طور مصنوعی پایین نگه می‌دارد تا از مزیت‌های صادراتی برخوردار شود. او وعده داده بود درصورت انتخاب شدن به‌عنوان رئیس‌جمهوری، چین را به‌عنوان «دستکاری‌کننده نرخ ارز» معرفی خواهد کرد. با این وجود در گزارش جدیدی که وزارت خزانه‌داری آمریکا منتشر کرده است برچسب «دستکاری‌کننده نرخ ارز» به چین زده نشده است. این در شرایطی است که چین همچنان سیاست‌های اقتصادی خود را درپیش می‌گیرد و به سیاست‌های آمریکا بی‌اعتنایی می‌کند. آماری که نشان می‌دهد تجارت چین با کره‌شمالی افزایش یافته است، به خوبی نمایانگر این مساله است.

به گزارش رویترز، در جدیدترین گزارش وزارت خزانه‌داری آمریکا به کشورهای آسیایی لقب «دستکاری‌کننده نرخ ارز» داده نشد، اما همچنان احتمال اصطکاک تجاری این کشورها با آمریکا وجود دارد، زیرا دولت ترامپ قصد دارد به مساله تراز تجاری منفی رسیدگی کند. این در شرایطی است که پیش‌تر ترامپ گفته بود برخی از شرکای تجاری آمریکا به‌ویژه چین، نرخ ارز خود را دستکاری می‌کنند، اما بعدا از این ادعا عقب‌نشینی و تصدیق کرد که چین به منظور ارزان‌تر کردن کالاهای صادراتی خود، ارزش یوآن را کاهش نداده است. ترامپ در مصاحبه با روزنامه وال‌استریت‌ژورنال گفت: «چین مدتی است که نرخ ارز خود را دستکاری نکرده و تلاش کرده است از کاهش بیشتر ارزش یوآن جلوگیری کند.» او همچنین گفت: «فکر می‌کنم ارزش دلار ما به شدت درحال افزایش است و این مساله تاحدودی تقصیر من است چون مردم به من اعتماد دارند.»

به گزارش بلومبرگ، در گزارش وزارت خزانه‌داری آمریکا آمده است: «درحال حاضر چین مازاد تجاری بسیار بزرگی با ایالات‌متحده دارد و این مساله نشان‌ می‌دهد اقتصاد چین باید بیشتر به روی کالاها و خدمات شرکت‌های آمریکایی باز شود و همچنین چین باید به منظور تقویت مصرف خانوارها به اصلاحات خود سرعت بخشد.»

با این وجود، چین، ژاپن، کره‌جنوبی و تایوان در فهرست رصد ویژه تحرکات نرخ ارز قرار دارند. یکی از مقامات دولت ژاپن به خبرگزای رویترز اعلام کرد: «رسیدگی به فقدان تراز تجاری موضوع گفت‌وگوهای آمریکا با چین و ژاپن خواهد بود و این در شرایطی است که تهدید دستکاری‌کننده نامیدن این کشورها به تعویق افتاده است.» اخیرا ترامپ در لفاظی‌های خود درمورد رویکرد تجاری چین نرمش بیشتری به خرج داده، زیرا پکن به منظور افزایش ارزش یوآن در بازار ارز مداخله‌ کرده است و همچنین ترامپ برای برخورد با تنش‌های روزافزون شبه‌جزیره کره، به چین نیاز دارد. تاکشی مینامی، اقتصاددان ارشد موسسه تحقیقاتی نورینچاکین می‌گوید: «ایالات‌متحده این بار از نام بردن از چین به‌عنوان دستکاری‌کننده نرخ ارز خودداری کرد، زیرا خواهان همکاری چین درمورد مساله کره‌شمالی است. با توجه به اینکه مساله کره‌شمالی تا چه میزان پیشرفت خواهد داشت، معلوم نیست در شش ماه آینده چه روی خواهد داد.» گزارش بعدی وزارت خزانه‌داری آمریکا قرار است شش ماه دیگر منتشر شود. در شرایطی که واشنگتن با هدف کاهش کسری تجاری درحال تدوین یک برنامه تجاری است، کارشناسان معتقدند منطقی‌ترین گزینه، افزایش دوره زمانی بررسی مداخله در بازارهای ارز از ۱۲ ماه به چند سال است.

از سوی دیگر، گزارش جدید وزارت خزانه‌داری آمریکا نشان داد دولت ترامپ اولویت اصلی خود را کاهش تراز تجاری منفی قرار داده است، اما به دقت و از نزدیک تحرکات ارزی و تجاری چین را بررسی خواهد کرد. گزارش وزارت خزانه‌داری آمریکا پس از آن منتشر شد که آمار دولت چین نشان داد در فصل نخست امسال مازاد تجاری چین با آمریکا نسبت به فصل نخست سال گذشته تغییر چندانی نکرده و ۶/ ۴۹ میلیارد دلار است.

ترامپ و شی جین‌پینگ، رئیس‌جمهوری چین، هفته گذشته دیدار کردند و با انجام مذاکرات تجاری ۱۰۰ روزه موافقت کردند. با این وجود رهبران کسب‌وکارهای آمریکایی فعال در چین معتقدند به‌رغم سال‌ها مذاکره، تاکنون پیشرفتی در زمینه دسترسی بیشتر شرکت‌های آمریکایی به بازار چین صورت نگرفته است.

گرچه به نظر می‌رسید گزارش جدید وزارت خزانه‌داری آمریکا با هدف فرونشاندن جنگ تجاری با چین و جلب همکاری این کشور در حل مساله کره‌شمالی منتشر شده است، اما پکن همچنان سیاست‌های خود را پیش می‌برد. در شرایطی که با اعزام ناو‌های جنگی آمریکا به شبه‌جزیره کره، تنش در این منطقه افزایش یافته و آمریکا و کره‌شمالی یکدیگر را به جنگ تهدید می‌کنند، پکن مراودات تجاری خود را با پیونگ‌یانگ افزایش داده است. کره‌شمالی اعلام کرده است برای مقابله با آمریکا روی کمک چین حساب می‌کند، اما بدون کمک چین هم توانایی مقابله با آمریکا را دارد.

آماری که به تازگی منتشر شده است نشان می‌دهد طی فصل نخست امسال، تجارت چین با کره‌شمالی با افزایش ۴/ ۳۷ درصدی روبه‌رو شده است. به گزارش امریکن اینترست، اداره کل گمرک چین در یک کنفرانس مطبوعاتی در پکن اعلام کرد صادرات چین به کره‌شمالی ۵/ ۵۴ درصد افزایش یافته و واردات از کره‌شمالی با رشد ۴/ ۱۸ درصدی روبه‌رو شده است. این گزارش همچنین نشان می‌دهد واردات سنگ آهن از کره‌شمالی به چین در ماه‌های ژانویه و فوریه ۲۷۰ درصد جهش کرده است. این آمار در شرایطی منتشر می‌شود که چندی پیش چین یک محموله زغال سنگ کره‌شمالی را بازگرداند. این اقدام، این امید را به‌وجود آورد که سرانجام پکن از اهرم اقتصادی خود استفاده‌ کرده است تا بر پیونگ‌یانگ سختگیری کند. اما انتشار ارقام تجارت چین و کره نشان می‌دهد این اقدام پکن حرکتی نمادین برای توبیخ پیونگ‌یانگ و نشان دادن حسن‌نیت به ترامپ بوده است. ترامپ آشکارا از چین خواسته است که با اهرم اقتصادی، کره‌شمالی را تحت فشار قرار دهد، اما تاکنون پکن از این اهرم خود استفاده نکرده است. درحقیقت، بسیاری از شرکت‌های چینی از طریق صادرات غیرقانونی تکنولوژی و سخت‌افزار به توسعه برنامه هسته‌ای کره‌شمالی کمک می‌کنند. البته ممکن است پکن اقدامات جدی‌تری را در قبال کره‌شمالی درپیش گیرد. روزنامه چینی گلوبال تایمز به تازگی گزارش داده که پکن به پیونگ‌یانگ هشدار داده است درصورتی که در ماه جاری به تحرکات هسته‌ای دست بزند، صادرات نفت به کره‌شمالی را متوقف می‌کند. این مساله نشان‌دهنده تمایل واقعی پکن برای استفاده از اهرم اقتصادی است. زیرا تحریم بلندمدت نفت، برای اقتصاد کره‌شمالی پیامدهای ویرانگری دارد. اما تا زمانی که چین صادرات نفت به کره‌شمالی را متوقف نکند، به هرگونه ادعادی پکن مبنی بر اعمال فشار اقتصادی بر پیونگ‌یانگ باید به دیده تردید نگریست.