دگردیسی ترامپ

ترامپ و تیم امنیت ملی نظاره‌گر پرتاب موشک به خاک سوریه هستند/ عکس:کاخ سفید

دنیای اقتصاد: اندکی پس از حمله شیمیایی در سوریه، مشاوران اطلاعاتی پرزیدنت ترامپ شواهدی به رئیس‌جمهور آمریکا ارائه دادند دال بر اینکه اسد در پس این حمله قرار دارد. به گزارش رویترز، ترامپ که در کوران رقابت‌های انتخاباتی خود بارها گفته بود اولویت اصلی آمریکا مبارزه با داعش است، اندکی پس از استقرار در کاخ سفید فهرستی از گزینه‌ها را برای تنبیه اسد روی میز گذاشت. این چیزی است که برخی مقام‌های امنیتی- اطلاعاتی که در پشت درهای بسته به دیدار ترامپ در «اتاق دیدار» مجلل ترامپ در «مارالاگا» در فلوریدا رفته بودند، می‌گویند. رویترز می‌نویسد ترامپ که با اولین بحران در سیاست خارجی کشورش دست به گریبان شده بیش از آنکه به رهبران سیاسی اتکا داشته باشد، به کارشناسان و مشاوران نظامی تکیه کرده است. سیاستمداران با احتیاط پیش می‌روند اما نظامیان خواستار اقدام سریع و دستیابی سریع به نتیجه هستند. حمله به پایگاه نظامی الشعیرات در سوریه می‌تواند دامنه بحران را گسترده‌تر کند.

مقام‌های ارشد دولتی می‌گویند آنها پنج‌شنبه عصر در حالی به دیدار ترامپ رفتند که گزینه‌های مختلف مانند تحریم، فشارهای دیپلماتیک و گزینه‌های نظامی را روی میز ترامپ گذاشتند. چهارشنبه صبح مشاوران نظامی ترامپ اعلام کردند که می‌دانند حمله شیمیایی از کدام پایگاه انجام گرفته است. آنها سوخو-۲۲ را که این حمله را انجام داده بود، رصد کرده بودند. به گزارش رویترز، ترامپ «به آنها گفت که روی گزینه نظامی متمرکز شوند.» بنابراین، این مشاوران روی تعیین هدف و زمان‌بندی حمله متمرکز شدند. عصر همان روز، ترامپ در باغچه مملو از رُزِ کاخ سفید حضور یافت و اعلام کرد که نظرش در مورد اسد تغییر کرده است. وقتی از او پرسیده شد سیاست جدید شما در مورد سوریه چیست، ترامپ پاسخ داد: «خواهید دید.» عصر پنج‌شنبه رئیس ستاد مشترک به پنتاگون رفت تا طرح حمله نظامی را نهایی کند. همان روز هم ترامپ برای دیدار شام با رئیس‌جمهور چین به مارالاگا رفت. دو ناو «یو ‌اس‌اس راس» و «یو ‌اس‌اس پورتر» در حالی اقدام به شلیک ۵۹ موشک کروز کردند که دیدار این دو رئیس‌جمهور رو به اتمام بود. در حالی که در ساعت ۸:۴۰ شب به وقت آمریکا دو ناو ایالات متحده شروع به پرتاب موشک کردند، در ساعت ۸:۵۱ ضیافت شام روسای جمهوری چین و آمریکا به پایان رسید. پس از آن در ساعت ۹:۱۵ ترامپ و تیم امنیت ملی‌اش در مارالاگا جمع شدند تا به تماشای عملیات هوایی آمریکا در سوریه بنشینند. نیویورک‌تایمز هم در گزارشی دیگر مدعی شد از زمان حمله شیمیایی تا حمله نظامی آمریکا ۶۳ ساعت طول کشید و طی این ۶۳ ساعت بود که ترامپ و کابینه نظامی اش در حال طرح ریزی برای حمله بودند.

طی آن سه روز دیدار، مشاوران نظامی کلیدی ترامپ عبارت بودند از مشاور امنیت ملی (اچ. آر. مک مستر)، وزیر دفاع (جیم متیس) و رئیس ستاد مشترک (ژنرال جوزف دانفورد). تیلرسون، وزیر خارجه ترامپ می‌گوید رئیس‌جمهور تلاش دارد تا رویکرد «ابتدا آمریکا»ی خود را به کرسی بنشاند. اما این یک ایراد دارد: از سرگیری یا بهبود دوباره رابطه با روسیه تا زمانی نامشخص به تعویق می‌افتد. به گزارش گاردین، عکسی که روز جمعه از سوی «شان اسپایسر» توییت شد نشان می‌دهد که ترامپ وسط نشسته و روبه‌روی او کامپیوتری است که از طریق آن تحولات را رصد می‌کند و اخبار به او داده می‌شود. پیرامون او نیز جمعی از مقام‌های آمریکایی نشسته‌اند: رکس تیلرسون (وزیر خارجه)، ویلبر راس (وزیر بازرگانی)، مک مستر (مشاور امنیت ملی)، رینس پریبوس (رئیس کارکنان کاخ سفید)، مشاور مخصوص و داماد ترامپ جارد کوشنر و برخی دیگر. در حاشیه و آن گوشه‌کنارها هم استیو بنن، استفن میلر و تنها زن گروه یعنی دینا پاول (معاون مشاور امنیت ملی) نشسته‌اند. به گزارش گاردین، این جمع در «اتاق جنگ» روی کامپیوتر روبه‌روی ترامپ به وی نشان می‌دادند که ۵۸ موشک از ۵۹ موشک به هدف اصابت کرده و توضیحات لازم را به او می‌دادند. سی‌ان‌ان در گزارش خود می‌نویسد تنها کسانی که در این عکس مشاهده نمی‌شوند عبارتند از: مایک پنس (معاون رئیس‌جمهور)، جیم متیس (وزیر دفاع)و جوزف دانفورد (رئیس ستاد ارتش). گاردین می‌افزاید: ترامپ در حالتی که ابروهای خود را در هم کشیده به صورتی جدی به صفحه مانیتور می‌نگرد گویی مشغول تماشای فیلمی ترسناک است که او را بر جای خود میخکوب کرده است. این گزارش می‌افزاید: تصاویر تیم ترامپ در اتاق جنگ یادآور تصاویر اوباما، هیلاری کلینتون، جو بایدن و تعدادی دیگر است که فیلم حمله به مخفیگاه اسامه بن‌لادن را مشاهده می‌کردند.

همه چیز از قبل تدارک دیده شده بود

سی‌ان‌ان در گزارشی به قلم «جرمی دیاموند» این سوال را مطرح می‌کند که مردی که پیش از این بر طبل مبارزه با داعش می‌کوبید و اسد را در اولویت بعدی قرار داده بود چه شد که یک باره تغییری ۱۸۰ درجه‌ای کرد؟ چند ماه پیش ترامپ در یک دیدار خصوصی در مارالاگا، یک هفته پیش از کریسمس، به‌طور مفصل در مورد قتل عام‌هایی که در جنگ داخلی سوریه رخ می‌دهد سخن گفت و افزود این مساله روی دوش او سنگینی می‌کند و ذهنش را مشغول کرده است. او در آن دیدار خصوصی با خبرنگاران قتل عام‌های سوریه را «هولوکاست» نامید. ترامپ با مشاهده یک ویدئوی مفصل اعلام کرد که زنی را دیده که چند بار مورد اصابت گلوله قرار می‌گیرد در حالی که همچنان تقلا می‌کرد راه برود. دیاموند می‌نویسد ترامپ اعلام کرد که آمریکا در قبال تحولات سوریه «مسوولیت» دارد. به همین ترتیب، او روز چهارشنبه در سخنرانی خود بار دیگر بر همین مسوولیت تاکید کرد و گفت: «اکنون من مسوولیت دارم. مسوولیت دارم و با افتخار به انجام می‌رسانم. به شما خواهم گفت...» دیاموند معتقد است ترامپ دچار یک «دگردیسی» شده است. این تغییر رویکرد ناشی از آشنایی او با واقعیات عریان صحنه سیاست است. او با ادبیات پیشینیان خود به تدریج در حال آشنا شدن است چرا که سخن از «مسوولیت اخلاقی» آمریکا به میان می‌آورد. ترامپ اکنون در وادی پوپولیسم، واقع‌گرایی سیاسی و آرمان‌گرایی اخلاقمدارانه در نوسان است. آنجا که خود را «رهبر جهان آزاد» می‌نامد چهره یک واقع‌گرای سیاسی را به خود می‌گیرد و آنجا که دم از مسوولیت اخلاقی آمریکا می‌زند پهلو به پهلوی آرمان‌گرایانی می‌زند که اخلاق را سرلوحه خود قرار می‌دادند. تحلیلگر سی‌ان‌ان بر این باور است که هر چه زمان می‌گذرد ترامپ تامل بیشتر در مورد سوریه به خرج می‌دهد و گوش شنواتری پیدا می‌کند. او با این حمله موشکی نشان داد که سیاست خاورمیانه‌ای آمریکا تنها متمرکز بر گروه‌های تروریستی نخواهد بود بلکه براساس مسوولیت اخلاقی کشورش این تمرکز می‌تواند به حوزه‌های دیگر هم تسری یابد. ترامپ با تمرکز بر فلسفه «ابتدا آمریکا» تصمیم به جنگ در عراق را اقدامی «احمقانه» خواند. او در ابتدا تاکید کرده بود که آمریکا علیه نیروهای تروریستی مانند داعش دست به حمله خواهد زد. در واقع، تداوم حضور نیروهای آمریکایی منوط به مبارزه با گروه‌های تروریستی است و اسد در مرحله بعد بود. ترامپ گفته بود داعش «مشکل بزرگ‌تری» برای آمریکاست تا اسد. او گفت «ما پلیس جهان نیستیم.» تیلرسون هم گفت که این اقدام احساسی نبوده و به معنای «بستن چشم» به روی خشونت‌های اسد نیست. دیاموند معتقد است که ترامپ با انجام حمله‌ای محدود اما هدفمند هم به‌دنبال محک زدن آمادگی نظامی کشورش بود و هم ارزیابی واکنش کشورهای مختلف تا در صورت لزوم بتواند عملیات نظامی را گسترده‌تر سازد.

حامیان پوپولیستی ترامپ چه می‌گویند؟

اگرچه حمله موشکی به سوریه باعث شد بسیاری از رهبران جهان به ستایش از اقدام ترامپ بپردازند اما در این میان پوپولیست‌های راستگرا در داخل و خارج این کشور هم به انتقاد از وی پرداخته و میان خود با ترامپ فاصله می‌گذارند. «الیس لابوت» در گزارش خود برای سی‌ان‌ان می‌نویسد؛ نایجل فاراژ، رهبر حامی برگزیت، که حمایت خود را از ترامپ اعلام کرده و گفته بود در اولین فرصت با او دیدار خواهد کرد پس از این حمله موشکی اعلام کرد که «از این اقدام متعجب شده است.» او افزود بسیاری از حامیان ترامپ مشت‌های خود را علیه او گره خواهند کرد و خواهند پرسید: «تا کی این رویکرد ادامه خواهد یافت؟» بسیاری بر این باور بودند که آمریکای ترامپ دورانی از فرو رفتن آمریکا در لاک خود را به‌دنبال خواهد داشت. آنها معتقد بودند که آمریکای ترامپ بار دیگر به سیاست‌های پیش از جنگ جهانی روی خواهد آورد که کناره گیری از تحولات جهانی و پرداختن به امور داخلی است اما محاسبات اشتباه از آب در آمده است. لابوت به نقل از فاراژ می‌گوید: «اگر اسد گنهکار است، حداقل این است که سکولار است» و این به نفع ما است. این حمله موجب شکاف در اردوگاه پوپولیست‌های راستگرا خواهد شد زیرا آنهایی که خواستار عدم مداخله نظامی آمریکا در جهان بودند و عبارت «نمی‌خواهیم پلیس جهان باشیم» ترامپ را شنیده بودند وقتی حمله موشکی به سوریه را مشاهده کردند حمایت خود از او را پس خواهند گرفت.

پوپولیست‌های داخل آمریکا نیز ناخشنودند. برخی مانند سناتور برنی سندرز، معتقدند که اقدام نظامی آمریکا را به باتلاق خاورمیانه فروخواهد برد. برخی دیگر از سناتورها مانند راند پاول (جمهوری‌خواه) نیز اعلام کردند که ترامپ باید مجوز کنگره را به دست بیاورد.