اولین اقدام نظامی آمریکا علیه دولت بشار اسد جهان را شوکه کرد
قمار ترامپ با پوتین
شیفت ترامپ به سمت ژنرال‌ها
ظریف: آمریکا با داعش و القاعده در یک جبهه قرار گرفت
عکس: سایت وزارت دفاع آمریکا
دنیای اقتصاد: در پاسخ به حمله شیمیایی‌ای که در سوریه انجام گرفت، به فرمان دونالد ترامپ، نیروهای آمریکایی با ۵۹ فروند موشک تام‌هاوک پایگاهی هوایی در حمص، سوریه را مورد حمله قرار دادند. به گزارش سی‌ان‌ان، این حمله پنج‌شنبه شب انجام گرفت. بی‌بی‌سی اما می‌نویسد نیروهای آمریکایی با بیش از ۷۰ موشک مواضع دولت سوریه را هدف قرار دادند. سی‌ان‌ان می‌افزاید این اولین اقدام مستقیم نظامی از سوی دولت آمریکا و به‌طور اخص ترامپ است که طی جنگ ۶ ساله در سوریه انجام می‌گیرد.
سی‌ان‌ان معتقد است این حمله از سوی دولت سوریه می‌تواند «اقدامی جنگی» تلقی شود. ترامپ در اظهارنظری کوتاه در مارالاگو، همان جایی که فرمان حمله را صادر کرد، گفت: «امشب [پنج‌شنبه شب] من فرمان حمله هوایی به آن مناطقی را در سوریه اعلام می‌کنم که حمله شیمیایی از آنجا صورت گرفته است. این حمله موشکی در راستای تامین امنیت ملی و حیاتی آمریکا صورت گرفته تا مانع گسترش و استفاده از سلاح‌های شیمیایی مرگبار شود.» این حمله از دریای مدیترانه و از روی دو ناو جنگی «یواساس راس» و «یواساس پورتر» انجام شده است. ترامپ معتقد است: «بدون هیچ مناقشه‌ای دولت سوریه از سلاح‌های شیمیایی استفاده کرده است و از وظایف خود براساس کنوانسیون سلاح‌های شیمیایی تخطی کرده و قطعنامه‌های شورای امنیت را نادیده گرفته است. تلاش سال‌های گذشته در تغییر رفتار اسد همگی شکست خورده و شکست تاسف‌باری هم بوده است.»
جف دیویس، سخنگوی پنتاگون، می‌گوید: «نشانه‌های اولیه حاکی است که زیرساخت‌ها و تجهیزات هوایی و لجستیکی در پایگاه هوایی الشعیرات به شدت آسیب دیده است و توانایی دولت سوریه برای استفاده از سلاح‌های شیمیایی را کاهش داده است.» به گزارش سی‌ان‌ان، رکس تیلرسون، وزیر خارجه آمریکا، اعلام کرد: «هیچ تغییری در سیاست ما در قبال سوریه رخ نداده است. این حمله نشان می‌دهد رئیس‌جمهور مایل است هرگاه از خطوط قرمز او به زشت‌ترین شکل ممکن عبور شود دست به عمل و اقدام بزند.» او افزود: «این حمله، حمله‌ای گذرا بود زیرا جایی را هدف گرفت که از آن برای حمله شیمیایی استفاده شده بود.» او افزود: «آمریکا اطمینان فراوانی دارد که دولت اسد حمله شیمیایی را انجام داده است.»
آیا تغییری در راه است؟
با وجودی که کمتر از ۸۰ روز از استقرار دولت ترامپ می‌گذرد اما حمله موشکی به سوریه اولین اقدام ترامپ در ساحت عمل است. کسی انتظار نداشت که او به این زودی اقدام نظامی را انتخاب کند. البته سخن گفتن از یک حمله نظامی تمام عیار زود است زیرا به قول وزیر خارجه آمریکا، این حمله، حمله‌ای موقتی و گذرا بود اما نفس این حمله هم دارای اهمیت است. سی‌ان‌ان در تحلیل خود بر این باور است که حمله نظامی نه‌تنها موجب وخیم‌تر شدن وضعیت سوریه خواهد شد بلکه جایگاه آمریکا را زیر سوال برده و در نهایت ممکن است آمریکا را در ستیز با روسیه قرار دهد. سی‌ان‌ان بر این باور است که نیروهای روسی در همان پایگاهی که حمله از آن صورت گرفت حضور داشتند. در واقع، این گزارش می‌افزاید حملات موشکی آمریکا با مشورت، هماهنگی و زیر نظارت روس‌ها انجام گرفت اما نگفته روس‌ها در آن پایگاه چه می‌کردند. تیلرسون نیز افزود در مورد این حمله با روس‌ها هماهنگی‌های لازم شده بود.
با این حال، مقام‌های روسی می‌گویند این حمله می‌تواند تلاش‌های مبارزه با تروریسم را زیر سوال ببرد و همکاری با نیروهای آمریکایی را متوقف کند. ویکتور اوزوف، رئیس کمیته دفاعی شورای فدراسیون روسیه، به خبرگزاری ریانووستی می‌گوید: «روسیه خواستار نشست فوری شورای امنیت شد. این تجاوزی است علیه یکی از اعضای سازمان ملل. پس از این حمله ممکن است همکاری دو کشور متوقف شود.» سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه، نیز گفت: «امیدوارم این حمله به قطع کامل همکاری‌های دو کشور در سوریه منجر نشود.» نیویورک‌تایمز نیز برداشت دیگری از این حمله موشکی دارد. این روزنامه آمریکایی بر این باور است که این حمله می‌تواند تاثیراتی منفی بر دیدار پوتین و وزیر خارجه آمریکا بر جا بگذارد که قرار است هفته آینده برگزار شود. این اولین دیدار چهره به چهره میان پوتین با یکی از اعضای دولت فعلی آمریکا است. نیویورک‌تایمز می‌افزاید پرونده دیگری نیز بر پرونده حمله سایبری و مداخله روسیه در انتخابات آمریکا گشوده شده است. اکنون هر دو کشور از حربه‌های کافی و لازم علیه یکدیگر برخوردارند و وقت آن است که به مذاکره و امتیازگیری از یکدیگر روی آورند. نیویورک‌تایمز با برشمردن ریسک‌ها و فرصت‌های این حمله می‌نویسد: «حمله به سوریه فرصتی است برای ترامپ تا به این وسیله از پوتین بخواهد یا اسد را مهار کند یا منتظر حملات نظامی محدود، سریع و بیشتری باشد.» در واقع، ترامپ با این حمله می‌خواهد دست پوتین را در پوست گردو بگذارد تا امتیازات لازم را از او بگیرد. امتیاز دیگر این است که ترامپ می‌خواهد خود را مدافع اقدام نشان دهد. برآورد گزارش نیویورک‌تایمز این است که ترامپ می‌خواهد درست در نقطه مقابل اوباما باشد. اگرچه اوباما در سال ۲۰۱۳ اعلام کرد که استفاده از سلاح شیمیایی خط قرمز ما است اما وقتی از این خط قرمز عبور شد اوباما فقط به تهدید اکتفا کرد. این باعث شد متحدان منطقه‌ای آمریکا به تکاپو بیفتند و همگی به اتفاق دولت اوباما را به انفعال در سوریه متهم کنند اما شخص اوباما اعلام کرد که «به خود می‌بالد» زیرا با تهدید دیپلماتیک نه‌تنها مانع جنگ شد بلکه باعث شد انبار تسلیحات شیمیایی دولت دمشق از میان برود. به همین دلیل، یک دیدگاه دیگر هم بر این است که ترامپ برای تمایز گذاشتن میان سیاست‌های دولت خود و اوباما دست به حمله زده تا خود را در نقطه مقابل سیاست «انفعالی» اوباما قرار دهد. بنابراین، حامیان این دیدگاه می‌گویند این حمله، نمادین بود و هیچ تغییری در عمل در راه نیست.
اما ریسک این حمله، به تعبیر نیویورک‌تایمز، چیست؟
اول، قمار با پوتین. اگرچه پوتین، ترامپ را به رقیبش هیلاری ترجیح می‌دهد اما در مقابل، ترامپ تلاش دارد در صفحه شطرنج دمشق به قمار با پوتین بپردازد. اما حقیقت این است که محال است پوتین به توافقی با ترامپ تن دهد که نفوذ این کشور در سوریه را محدود کند. سوریه پایگاه کرملین در خارج از مرزهای این کشور است.
دوم، تنزل مبارزه با داعش به مبارزه با اسد. ترامپ با حمله به اسد مبارزه خود را از داعش به اسد تنزل داده است. در واقع، هدف کلان ترامپ در تمام تبلیغاتش مبارزه با داعش بود که اکنون ممکن است به مبارزه با اسد تنزل یابد. اگر سوریه فروبپاشد به بهشت امنی برای داعش تبدیل می‌شود و این درست همان چیزی است که ترامپ خواهان عدم وقوع آن است. این نگاه با حمله به سوریه در تناقض است. دیوید پترائوس، ژنرال بازنشسته آمریکایی می‌گوید: «یکی از درس‌های سال‌های گذشته این است که اگر خلأ قدرتی رخ دهد، اشکالی از افراط‌گرایی اسلامی از آن بهره‌برداری خواهند کرد.» پس حفظ یکپارچگی سوریه و حفظ اسد تا مدتی معلوم به نفع آمریکاست. سوم، بی‌برنامگی برای سوریه. نیویورک‌تایمز معتقد است ترامپ هیچ برنامه‌ای برای صلح در سوریه ندارد. تلاش‌های جان کری برای صلح به شکست انجامید و ظاهرا ترامپ انتظار دارد از دل زد و خوردهای سوریه اتفاقی رخ دهد تا او بتواند در راستای منافع آمریکا از آن استفاده کند. تیلرسون اشتیاقی برای شروع طرح صلح ندارد و از سوی دیگر، کاهش بودجه‌های وزارت خارجه و برخی نهادهای دیگر نشان می‌دهد که آمریکا تمایلی ندارد از جیب خود برای بی‌خانمان‌ها خرج کند.
این حمله آن چیزی نیست که ترامپ دنبال آن بود. او در مصاحبه سال پیش با نیویورک‌تایمز، هر گونه مداخله بشردوستانه را رد کرده بود. اکنون سوال این است که آیا تیم کارنابلد ترامپ می‌داند کجا و چه زمان و چگونه از قدرت آمریکا استفاده کند یا همین اشتباه و مداخله نظامی به چیزی تبدیل می‌شود که آمریکا انتظار آن را ندارد: استفاده نمادین یا تمام عیار از نیروی نظامی؟
دیدگاه دیگر: مقام‌های دولت اوباما چه می‌گویند؟
آنتونی بلینکن، معاون وزیر خارجه در دولت اوباما، در یادداشتی برای نیویورک‌تایمز بر این باور است که ترامپ در حمله به سوریه به‌دلیل استفاده از مواد ممنوعه کار درستی کرد اما حقیقت این است که او رئیس‌جمهور جهان نیست. اما یک نکته در این میان مهم است: وقتی دیکتاتوری اصول و هنجارهای معمول بین‌المللی را زیر پا می‌گذارد، جهانیان از آمریکا انتظار مداخله دارند. با این حال، بلینکن معتقد است آزمون واقعی برای ترامپ و دولت او پس از این حادثه است. او نشان داده که برای پایان دادن بحران در سوریه تمایلی به همکاری ندارد اما اکنون وارد کارزاری شده که درست در نقطه مقابل اوباما قرار دارد. استفاده از زور عواقبی دارد و باعث می‌شود نبرد علیه داعش پیچیده‌تر شود. او نشان داده تمایلی به استفاده از «دیپلماسی هوشمند» ندارد. بلینکن معتقد است که این دیپلماسی هوشمند با روسیه شروع می‌شود. برخی می‌گویند ترامپ باید حمله را با مسکو هماهنگ می‌کرد و برخی دیگر می‌گویند این هشداری است به مسکو. برخی هم بر این باورند که پوتین به اسد گفته واکنشی نشان ندهد تا در موقع مقتضی واکنش نشان داده شود. بلینکن می‌نویسد دولت باید مسکو را مسوول اقدامات اسد معرفی کند و اعلام کند که اگر لازم باشد باز هم دست به حمله خواهد زد. با این حال، هدف باید همکاری ضدتروریستی با مسکو باشد و سفر تیلرسون به مسکو می‌تواند این مهم را به نتیجه برساند و وضعیت وخامت بار با روسیه مدیریت شود. او می‌گوید باید هزینه روسیه برای دفاع از اسد را بالا برد به گونه‌ای که اسد دیگر نتواند به روش‌های پیشین ادامه دهد. اعراب سنی و همسایگانشان و ترکیه احساس می‌کنند که مجبورند تلاش‌های خود را به نفع اپوزیسیون دو برابر کنند زیرا روسیه سر ناسازگاری دارد. مسلمانان اهل سنت در سوریه، آسیای مرکزی و قفقاز هم از مسکو خشمگین می‌شوند زیرا مبارزان چچنی بازگشته به خانه به‌دنبال انتقام برخواهند آمد. بلینکن می‌افزاید: حادثه سن‌پترزبورگ ممکن است باز هم تکرار شود اگر مسکو خود را از بحران سوریه جدا نکند و باز هم ممکن است این کار به دست یکی از قفقازی‌ها انجام شود.
موافقان و مخالفان حمله
حمله موشکی آمریکا به سوریه موافقان و مخالفانی در تمام دنیا دارد هرچند تعداد موافقان بر تعداد مخالفان می‌چربد. بثنیه شعبان، مشاور بشار اسد، رئیس‌جمهوری سوریه درمصاحبه با المیادین گفت: «تجاوز آمریکا پس از پیروزی‌های ارتش سوریه در حما و بیرون راندن تروریست‌هایی که خواهان حمله به دمشق بودند، صورت گرفته است.» وی افزود: «کشورهایی که خود را کشورهای عربی می‌نامند و از جنگ‌ها در سوریه، یمن و لیبی حمایت مالی می‌کنند هیچ ارتباطی با عربی‌گرایی ندارند. هماهنگی عربستان، اسرائیل و آمریکا در حال حاضر آشکارتر شده است.»
وزارت خارجه روسیه نیز به تجاوز آمریکا به سوریه و حمله موشکی این کشور به پایگاه هوایی در حمص واکنش نشان داد. به گزارش اسکای نیوز، وزارت خارجه روسیه اعلام کرد توافقی که میان آمریکا و روسیه برای جلوگیری از برخورد هوایی جنگنده‌های دو کشور و هماهنگی‌ها درخصوص حملات هوایی در سوریه وجود داشت، به حالت تعلیق درآمده است. وزارت خارجه روسیه اعلام کرد: «دمشق از سلاح‌های شیمیایی استفاده نکرده است، چراکه اصلا این سلاح‌ها در اختیار سوریه نیست و بارها کارشناسان بر این مساله تاکید کرده‌اند.» به گزارش خبرگزاری نووستی روسیه، هیلاری کلینتون، وزیر خارجه سابق آمریکا، در نشست «زنان جهان» در نیویورک نابودی نیروی هوایی سوریه را خواستار شده و تاکید کرد که به این شکل می‌توان به درگیری‌ها در سوریه پایان داد. وزیر خارجه ترکیه نیز با اشاره به حمله موشکی آمریکا علیه سوریه گفت: «ما مداخله نظامی آمریکا علیه سوریه را بجا و در زمان مناسب می‌دانیم.» به گزارش خبرگزاری آناتولی، مولود چاووش‌اوغلو، وزیر خارجه ترکیه اعلام کرد: «اکنون ایجاد مناطق امن در سوریه بیش از هر زمان دیگری لازم و ضروری است.»
بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی نیز صبح دیروز حمایت خود را از حمله هوایی آمریکا به پایگاهی نظامی در شهر حمص سوریه اعلام کرده و این اقدام را حامل پیامی آشکار و قوی دانست. عربستان سعودی هم دیروز حمایت و تایید کامل خود را از حملات نظامی آمریکا به مواضعی در سوریه اعلام کرد. وزارت خارجه بحرین و اردن نیز از عملیات نظامی آمریکا در سوریه استقبال کردند.
انگلیس حمایت خود را از حملات آمریکا در سوریه اعلام کرد. منابع دیپلمات فرانسوی تاکید کردند که واشنگتن، پاریس را در جریان این حملات قرار داده بود اما درخواستی برای همکاری پاریس در این خصوص مطرح نکرد. همزمان ژان مارک آیرو، وزیر امور خارجه فرانسه گفت: آینده سوریه با بشار اسد نیست و آمریکایی‌ها کم‌کم موضع خود را نشان می‌دهند. دولت ژاپن خواهان برگزاری نشست فوق‌العاده شورای امنیت ملی برای بررسی حمله موشکی آمریکا به پایگاهی نظامی در حمص شد. آلمان اعلام کرد که این اقدام آمریکا علیه سوریه «قابل درک» است.
چند و چون‌های حمله
رسانه‌های آمریکایی به نقل از برخی شاهدان عینی اعلام کردند که ارتش سوریه پیش از حمله موشکی به پایگاه هوایی شعیرات در حمص، نیروها و برخی تجهیزات خود را از این پایگاه خارج کرده بود. شبکه تلویزیونی «ای‌بی‌سی» آمریکا اعلام کرد، اقدامات ارتش سوریه نشان می‌دهد که این ارتش حمله موشکی آمریکا را که بامداد جمعه آغاز شد و حدود ۳۵ دقیقه ادامه داشت پیش‌بینی کرده بود. طبق برخی اطلاعات، به فرماندهی فرودگاه شعیرات ابلاغ شده بود که این پایگاه را از جنگنده‌های جدید به‌ویژه جنگنده‌های سوخو تخلیه و تا حد امکان سلاح‌های پیشرفته را از آنجا خارج کند. وزارت دفاع روسیه اعلام کرد که فقط ۲۳ موشک از میان ۵۹ موشک تام‌هاوک آمریکا به پایگاه سوری الشعیرات اصابت کرده است. وزارت دفاع روسیه با بیان اینکه این حمله آمریکا کارآمدی نظامی محدودی داشته است، اعلام کرد: نمی‌دانیم ۳۶ موشک دیگر کجا سقوط کرده است. وزارت دفاع روسیه تاکید کرد: «برای تحکیم سامانه پدافند هوایی ارتش سوریه در آینده‌ای نزدیک طرح ریزی می‌کنیم.» وزارت دفاع روسیه همچنین تصریح کرد که حمله آمریکا به الشعیرات به منهدم شدن ۶ جنگنده میگ ۲۳ و تخریب ایستگاه رادار انجامید. خبرگزاری رسمی سوریه (سانا) گزارش داد که در حمله آمریکا، ۹ غیرنظامی از جمله چهار کودک در روستاهای الحمرات، الشعیرات و المنزول جان خود را از دست دادند.
واکنش ایران به حمله موشکی آمریکا
ارسال نظر