آدمکشـی دولتـی

دنیای اقتصاد، محمدحسین باقی: این روزها با کشته شدن «کیم جونگ نام» برادر ناتنی رهبر کره‌شمالی، این سوال مطرح شده که در کره‌شمالی یا در سطوح بالای رهبری این خاندان چه می‌گذرد؟ آیا دیگر کسی مانده که به «کیم جونگ اون» خیانت کند؟ اساسا، نقش خانواده کیم در ارکان تصمیم‌گیری کره‌شمالی چقدر است که هر از گاهی خبری از سر به نیست شدن یکی از اعضای این خانواده در رسانه‌ها مطرح می‌شود.

«مایکل مادن»، محقق مدعو در موسسه آمریکا- کره‌شمالی در دانشگاه جان هاپکینز، در مقاله‌ای در الجزیره به خاندان کیم پرداخته و ارکان قدرت در این کشور را ترسیم کرده است. او می‌نویسد به‌طور رسمی، در جمهوری دموکراتیک خلق کره (DPRK) چهار عضو مهم خاندان کیم حضور دارند: کیم ایل سونگ (پدر پایه‌گذار این کشور)، همسرش کیم جونگ سوک که در ۱۹۴۹ درگذشت، فرزند آنها کیم جونگ ایل که در دسامبر ۲۰۱۱ درگذشت و در نهایت کیم جونگ اون که پس از پدر قدرت مطلقه را از آن خود کرد. کشته شدن «کیم جونگ نام» (برادر ناتنی رهبر کره‌شمالی) در فرودگاهی در مالزی در سیزدهم فوریه، موجب طرح مجموعه‌ای از روابط پیچیده خانوادگی در خاندان کیم شد. مجتمع‌های مسکونی مجلل متعلق به مقام‌ها و نخبگان قدرت در کره‌شمالی اغلب مکان‌هایی پر سر و صدا و شلوغ است. اگرچه این مکان‌ها در کشورهای دیگر اصولا مکان‌هایی خلوت هستند که تحت نظر مقام‌های امنیتی است اما در کره‌شمالی این مکان‌ها اغلب شلوغ هستند. چرا؟ به این دلیل که ساکنان این مجتمع‌های مسکونی به‌طور دائم بر سر جلب توجه، پول، قدرت و پرستیژ در حال مشاجره و رقابت با هم هستند. قتل برادر ناتنی و دایی تنها مشتی از نمونه خروار آدمکشی‌ها در این کشور است. می‌توان گفت، تنها نوک کوه یخ را دیگران دیده‌اند اما مابقی کوه هنوز در زیر پنهان است.

نسب مطلوب خانواده انقلابی

رهبر عالی

کیم جونگ اون، 33 ساله: رهبر عالی فعلی شباهتی غیرطبیعی به پدر بزرگ خود دارد که باعث خیره شدن چشم نخبگان قدیمی شده است. چنانکه برخی می‌گویند، این محصول جراحی پلاستیک نیست. او با داشتن برخی ویژگی‌ها و صفات پدرش - به‌ویژه خلق و خو، مو و جهان‌بینی- به «فرزند دلبند و دردانه» پدر تبدیل شد که بر تحصیل و آراستگی او نظارت داشت. «اون» بر خلاف پدر سرد و درونگرای خود اما برخی ویژگی‌های برونگرا و اجتماعی مادر خود را به میراث برد. در حالی که پدرش بسیاری از تعاملات عمومی خود را رسمی و خشک نگه داشته بود اما «اون» خوشحال‌تر و بشاش‌تر از پدر به نظر می‌رسد شهروندانی را که او را می‌بینند در آغوش می‌گیرد. با این حال، شخصیت «اون» ترکیبی مسموم دارد. او در اینکه زیردستان را در مورد مواضع خود و نحوه اداره امور داخلی کشور در حالتی از گیجی و سردرگمی قرار دهد بسیار حرفه‌ای است اما وقتی این کیش شخصیت موجب تسویه‌های سیاسی، اعدام دایی یا قتل برادرناتنی اش شود، ناظران در جامعه بین‌الملل دچار اضطراب می‌شوند.

خواهران و برادران «اون»

دختران عزیز

«کیم سول -سونگ»، 42 ساله: از میان ۵ همسر غیررسمی «کیم جونگ ایل»، تنها یکی از سوی پدر او (کیم ایل سونگ) به‌عنوان همسر مشروع و رسمی مورد قبول قرار گرفت. «کیم یونگ سوک» همسر رسمی «جونگ ایل» بود که نتیجه خواستگاری «ایل سونگ» (پدر و پایه‌گذار کره‌شمالی) برای پسر بود. آنها صاحب دو دختر شدند که یکی از آنها «کیم سول سونگ» بود که در میان هفت فرزند پدرش دختر «مورد علاقه» و «دوست داشتنی» پدر بود. این دختر که به چند زبان مسلط بود و فردی فهمیده هم بود با پدر و پدربزرگ روابط کاری تنگاتنگی داشت. او چند سالی برنامه‌های عمومی پدر، سفرهای او و ترتیبات امنیتی وی را هماهنگ می‌کرد. پدر یک بار در برابر یک سفیر خارجی مهارت‌های سیاسی دخترش را به‌گونه‌ای اغراق آمیز ستود. از اواخر دهه ۲۰۰۰، او پنهان شده، اما همچنان بازیگر قدرتمندی در سیاست است و چندین شرکت تجاری بزرگ دارد. ماهیت رابطه میان «سول» و «اون» روشن نیست، اما گفته می‌شود «سول» بازیگر مهمی در کشورش است. اگر اتفاقی برای «اون» بیفتد، «سول» محتمل‌ترین گزینه برای جانشینی اوست.

«کیم یو- جونگ»، 29 ساله: جوان‌ترین دختر «کیم جونگ ایل» یکی از نزدیک‌ترین دستیاران «اون» است. مانند خواهرناتنی بزرگ‌تر خود (سول-سونگ)، «یو-جونگ» دختری مورد علاقه بود و در عنفوان جوانی علاقه‌مند به امور سیاسی در کشورش شد. شغل رسمی او معاونت امور رسانه‌های دولتی و فرهنگ است اما در عین حال، مسوول مدیریت برنامه‌های کاری برادرش، دیدارها و بادیگاردهای او است. «یو-جونگ» در آینده بازیگری قدرتمند در کره‌شمالی خواهد بود زیرا او تازه کار خود را شروع کرده است.

برادر نیمه مخفی

«کیم جونگ- نام»، 45 ساله (درگذشت): او پسر بزرگ «کیم جونگ ایل» و محصول ازدواج پدرش با بازیگری از کره‌جنوبی بود به نام «سونگ های- ریم.» او بیشتر (و در خفا) با خانواده روشنفکر مادری محشور بود در زمانی که پدرش در حال استحکام و تثبیت قدرت خود بود. او به مدت ۱۰ سال در خارج از کره‌شمالی می‌زیست و در روسیه و سوئیس به مدرسه رفت. وقتی به کره‌شمالی بازگشت، بی‌میل و بی‌رغبت بود و در حالی که تحقیر می‌شد در پشت دیوارهای کاخ رهبری نگه داشته می‌شد و اجازه ورود و دیدار با برادر نمی‌یافت. زمانی که پدرش زنده بود بارها نارضایتی خود از نظام سیاسی کشور را با پدر در میان گذاشته بود. او سرانجام به کار کردن در درون رژیم تن داد و در پلیس ملی پست‌هایی یافت و در تاسیس زیرساخت IT در این کشور کمک‌هایی ارائه داد. همواره سیگنال‌های ضدونقیضی در مورد احتمال جانشینی او به جای پدرش مطرح شده بود. در هر حال، «کیم جونگ- ایل» معتقد بود که حضور او در خارج از کشور به‌عنوان تبعیدی برای منافع او [کیم جونگ- ایل] مفیدتر است. او به‌عنوان نماینده شخصی پدر، برخی وظایف حساس را انجام داده است. «جونگ- نام» با جانشینی موروثی نسل سوم به شدت مخالف بود. «کیم جونگ- ایل» گفته بود که او نباید از سوی حامیان برادرناتنی‌اش هدف ترور قرار گیرد.

برادرناتنی دیگر

«کیم جونگ- چول» 35 ساله: او بزرگ‌ترین فرزند «کیم جونگ‌ایل» از ازدواج چهارم او با «کو یونگ- سوی» است که علاقه اندکی در خانواده یا به سیاست‌های رژیم دارد. علائق او همچون علائق پدرش است؛ به‌ویژه در حوزه موسیقی، فیلم و نوشتن. او به‌ویژه عاشق انیمیشن است. او سمتی تشریفاتی به‌عنوان نویسنده در رسانه‌های رسمی رژیم دارد. اما اشتیاق و علاقه او به گیتار برقی و موسیقی «بلک‌اند بلو»ی آمریکایی است. البته دلیل بی‌علاقگی او به سیاست و بی‌علاقگی خانواده به او این نیست که پدرش گفته بود او «زن صفت» است، بلکه این است که او شخصیت مناسبی برای اداره سیاست‌های این کشور نیست.

بانوی سابقا قدرتمند

کیم کیونگ- هویی، 70 ساله: دختری که محصول اولین ازدواج «کیم ایل- سونگ» بود. مادام کیم جوان‌ترین و نزدیک‌ترین دختر به پدر و قابل اعتمادترین دستیار برای پدر بود. او با «جانگ سونگ- تک»، که در سال ۲۰۱۳ اعدام شد، ازدواج کرد؛ اما در دهه ۸۰ از او جدا شد. او روابط نزدیکی با «کیم جونگ - نام» داشت که در مالزی به قتل رسید. مادام کیم نیرویی قدرتمند در عرصه سیاست کره بود. او کسی بود که اطلاعات حساس رژیم را در اختیار داشت و تنها کسی بود که ارتباط مستقیم و چهره به چهره با برادرش «کیم جونگ- ایل» داشت. او در رسیدن برادرزاده‌اش به رهبری نقش مهم و حمایتی داشت؛ هرچند نسبت به آمادگی او برای کسب این مقام تردید داشت. مجموعه‌ای از مشکلات جسمی و روحی باعث انزوا و عدم فعالیت او شده است. او از سال ۲۰۱۳ به این‌سو دیده نشده است.

«کیم»‌های دیگر

«کیم یونگ-جو»، 95 ساله: ‌کوچک‌ترین برادر کیم ایل- سونگ. طی بیشتر سال‌های دهه ۶۰ و ۷۰، او وزارت قدرتمند «ارشاد سازمانی» را در دست داشت؛ جایی که او نظارت بر کار «جونگ- ایل» برادرزاده‌اش را بر عهده داشت. برخی - البته با شواهدی اندک- تصور می‌کردند که «یونگ- جو» جانشین برادر بزرگ‌تر خود در برخی مسائل داخلی شود. برخی مسائل از جمله مسائل مربوط به سلامتی، فشارهای روحی و مانور قدرت «کیم جونگ- ایل» باعث عزلت و حاشیه‌نشینی او و در نهایت باعث شد وی در اوایل دهه ۹۰ از انظار عمومی ناپدید شود. با این حال، او در پشت‌پرده دارای مقام است. گفته شده وی یکی از معاونان تشریفاتی «کیم جونگ -اون» است و گاهی به‌صورت کوتاه در رسانه دولتی این کشور آفتابی می‌شود.

«کیم پیونگ- ایل»، 62 ساله: طی دهه ۷۰، «کیم جونگ- ایل» درگیر مبارزه قدرت بود تا به جانشین و وارث پدر تبدیل شود. پدرش همسر دومی داشت و از این همسر صاحب سه فرزند بود. او به‌عنوان فرزند ارشد، در آکادمی نظامی تحصیل کرد و محبوبیت او از برادر ناتنی بزرگ‌ترش بیشتر بود و به‌عنوان یکی از بادیگاردهای پدر خدمت می‌کرد. مهم‌تر اینکه، مادرش «کیم سونگ- آئه» بانوی اول کشور بود و اعضای خانواده خود را در ساختار قدرت به کار گماشته بود تا حمایت لازم را از او به دست آورد و ادعای جانشینی دیگران را به نفع فرزند خود بی‌اثر سازد. این کار موثر نیفتاد. «کیم جونگ- ایل» و حامیانش تسلط و برتری او بر ساختار سیاسی کشور را رقم زدند. پیونگ- ایل با مجموعه‌ای از پست‌های دیپلماتیک در آغاز دهه ۸۰ از کشور تبعید شد. او تا همین اواخر سفیر کره‌شمالی در جمهوری چک بود.