پایان ماه عسل پوتین و ترامپ؟

دنیای اقتصاد: دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری ایالات‌متحده پس از اینکه یک ساختارشکنی را در سیاست خارجی نسبت به دوران باراک اوباما وعده داده بود، حالا سعی می‌کند برخی از سیاست‌های دوره پیشین را با احتیاط در دستور کار خود قرار دهد. به نوشته روزنامه نیویورک‌تایمز، اخیرا ترامپ با احیای برخی خط‌مشی‌های باراک اوباما، به اسرائیل در مورد ساخت‌وساز هشدار می‌دهد، از روسیه می‌خواهد که کریمه را به اوکراین بازگرداند و به ایران نیز به دلیل آزمایش موشک‌های بالستیک هشدار می‌دهد. در یک چرخش حیرت‌آور، کاخ سفید اخیرا یک هشدار اساسی به اسرائیل داده است تا ساخت‌وسازهای خود را در بیت‌المقدس شرقی و کرانه باختری گسترش ندهد. در این بیانیه آمده است که این اقدامات ممکن است در روند صلح اسرائیل- فلسطین تاثیرات منفی داشته باشد.

در سازمان ملل نیز نیکی هیلی، نماینده آمریکا در این سازمان به روسیه اعلام کرد که تحریم‌ها را علیه این کشور برنمی‌دارند مگر اینکه روسیه دست از دخالت در امور اوکراین بردارد و کریمه را نیز به این کشور بازگرداند. به‌نظر می‌رسد سخنان نیکی هیلی نشان می‌دهد ماه عسل پوتین و ترامپ به آخر خود رسیده است. هر چند که ترامپ تا حدی تحریم‌های روسیه را به دلیل آنچه حملات سایبری علیه آمریکا خوانده می‌شد، سبک‌تر کرده است اما به نظر می‌رسد با اظهارنظر نیکی هیلی رابطه بین دو کشور به مرحله سخت خود نزدیک می‌شود. برای ایران نیز ترامپ قصد دارد تا تحریم‌هایی را مانند باراک اوباما که یک سال پیش علیه تهران تصویب کرد به اجرا بگذارد. همچنین ترامپ نشان داده که به‌‌رغم انتقاداتی که به برجام دارد، قصد ندارد توافق هسته‌ای که بین ایران و گروه ۱+۵ منعقد شده است را پاره کند.

دولت جدید اغلب در تغییر سیاست‌هایی که پیش‌تر قول آن را داده بود شکست خورده است زیرا کشورداری به مقدار زیادی با کمپین‌های تبلیغاتی فرق دارد. البته اگر ترامپ در سیاست خارجی نتوانسته طرح‌های مدنظر خود را پیاده کند در سوی دیگر میدان توانسته تغییراتی را که وعده داده است تا حدی اجرایی کند. این وعده‌ها در زمینه تجارت و مهاجرت می‌تواند به‌عنوان برگ برنده ترامپ تلقی شود و وی در این ارتباط زمینه‌ها را هم برای تغییرات رادیکالی آماده کرده است. به‌عنوان مثال در فرمان اجرایی ترامپ ورود مسلمانان از ۷ کشور به آمریکا ممنوع شده و همزمان به دنبال دیوارکشی در لب مرز با مکزیک است.

این در شرایطی است که ترامپ در همان ۱۰روز اول کاری خود در سیاست خارجی نتیجه معکوس گرفته است. ترامپ پس از اینکه در جمعه گذشته چندین تلفن دیپلماتیک با سران کشورها داشت، نتوانست عایدی قابل‌توجهی به‌دست آورد و دیپلماسی ارتدوکسی وی به چالش کشیده شد. به نظر می‌رسد با سیاست‌های ترامپ روابط یکی پس از دیگری در حال خراب شدن باشد.

ترامپ در دوران کمپین خود اعلام کرد که روابط خود را با روسیه گرم خواهد کرد، این در حالی است که باراک اوباما و رهبران اروپایی، پس از اینکه کریمه به روسیه ملحق شد یک سد آهنین به نام تحریم‌ها علیه روسیه ایجاد کردند. به‌رغم اینکه ترامپ بارها گفته بود که به‌دنبال رابطه با روسیه است اما سخنان نیکی هیلی در سازمان ملل نشان می‌دهد که لحن سخنان وی نیز مانند سلف خود یعنی سامانتا پاور شده است. هیلی در این باره گفته است: البته که ما به‌دنبال یک رابطه خوب با روسیه هستیم اما آنچه روسیه در شرق اوکراین انجام می‌دهد غیرقابل قبول است و ما به‌شدت این اقدامات را محکوم می‌کنیم. فارن افرز نیز در توئیتی نوشت، «تئوری‌بازی» می‌گوید که هرگونه دوستی بین ترامپ و پوتین از آغاز محکوم به شکست است. در زمینه اسرائیل نیز به نظر می‌رسید ترامپ آنچنان‌که در کمپین‌های تبلیغاتی وعده داده بود بی‌باکانه از اقدامات این رژیم حمایت خواهد کرد. او حتی در آن زمان از سیاست‌های باراک اوباما در قبال متحد آمریکا انتقاد می‌کرد و وعده داده بود که مانند دوران اوباما اجازه نخواهد داد تا اسرائیل در شورای امنیت محکوم شود و تاکید کرده بود اگر به قدرت برسد رابطه واشنگتن با تل‌آویو را بهبود خواهد بخشید. حالا اما به نظر می‌رسد تیم ترامپ از سخنان پیشین خود عدول کرده است. شان اسپایسر، سخنگوی مطبوعاتی ترامپ گفته است: فکر نمی‌کنم تخطی از مرزهای تعیین شده و ادامه ساخت‌وساز برای رسیدن به صلح سازنده باشد. البته کاخ سفید این نکته را هم خاطرنشان کرده هنوز قدمی برای رسیدن به صلح برنداشته و قرار است در ۱۵ فوریه که ترامپ با نتانیاهو دیدار دارد در این باره رایزنی داشته باشد. این در حالی است که با حمایت‌های ترامپ در روزهای اولیه اسرائیل به‌طور رسمی گفته است که ۵ هزار واحد مسکونی جدید در کرانه باختری احداث خواهد کرد. با این وجود از زمانی که ترامپ با پادشاه اردن دیدار داشته است نظر خود را درباره اسرائیل تغییر داده است. ملک عبدالله در میان رهبران عرب از مقبولیت بالایی برخوردار است. اما این چرخش ناگهانی در دولت ترامپ در اولین روز کاری رکس تیلرسون، به‌عنوان وزیر امور خارجه و سفر جیمز متیس، وزیر دفاع آمریکا به کره‌جنوبی رخ داده است. این دو نفر در کابینه ترامپ از قابلیت بالایی برای متعادل کردن دیدگاه‌های ترامپ و کادر مشاورانش برخوردار هستند. هر چند هنوز مشخص نیست این تغییرات تا کجا ادامه خواهد داشت. در مورد ایران نیز ممکن است ترامپ نسبت به اوباما سخنان تهدیدآمیز بیشتری بزند. دیوید میلر، از مرکز بین‌المللی ویلسون به‌عنوان یکی از تحلیلگران منطقه‌ای می‌گوید خط قرمزهایی که ترامپ و کاخ سفید درباره ایران می‌گویند به خودشان مربوط است و به زودی واشنگتن مجبور خواهد شد این لفاظی‌ها را کنار بگذارد یا دهانش را ببندد. البته نتانیاهو جزو کسانی است که از این لفاظی‌ها استقبال خواهد کرد اما نتانیاهو به زودی باید به‌دنبال حل مسائل داخلی خود باشد.

در روزی که ترامپ از نتانیاهو دفاع کرد و به او وعده ایستادگی داد تا دولت وی به روی کار آید، نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی قول ساخت ۲۵۰۰ واحد جدید را داد. با حمایت ترامپ در روز تحلیف نیز ۳ هزار واحد به وعده سابق نتانیاهو افزوده شد. حالا اما با تغییر سیاست ترامپ، نتانیاهو به زودی مجبور خواهد شد به‌دنبال حل مسائل داخلی‌اش باشد. جایی که دست راستی‌های افراطی این رژیم از طرح تشکیل دوکشور استقبال نمی‌کنند و نتانیاهو باید به دنبال حل‌وفصل این مساله باشد. دست راستی‌های اسرائیل با حمایت‌های اولیه ترامپ این برداشت را داشتند که رئیس‌جمهوری جدید آمریکا سلاح را در دست خواهد گرفت و با زور اسلحه اجازه خواهد داد تا ساخت‌وسازها در کرانه باختری گسترش پیدا کند. حتی روز چهارشنبه نتانیاهو به پشتوانه سخنان ترامپ قدمی افزون برداشت و اجازه ساخت شهرک‌های جدید را پس از چندین سال در کرانه باختری داد. وعده نتانیاهو مبنی بر ساخت شهرک‌های جدید نشان می‌داد که نخست‌وزیر اسرائیل از زیربار محدودیت‌های دولت پیشین در واشنگتن رها شده است. باراک اوباما بسیار امیدوار بود با اعمال برخی فشارها به تل‌آویو آنها را به سر میز مذاکره با فلسطینی‌ها بکشاند.

با این حال وعده جدید نتانیاهو مبنی بر ساخت شهرک‌های جدید می‌تواند فشار دست راستی‌ها را کمتر از پیش کند، زیرا نتانیاهو چندی پیش منطبق بر دستور یک دادگاه چند خانواده را که غیرقانونی در کرانه باختری ساکن شده بودند اخراج کرد. بیانیه کاخ سفید در مورد اسرائیل که عبارت «فراتر از مرزهای جاری» را به کار برده است نشان می‌دهد آنها به سیاست‌های دوران جورج بوش بازگشته‌اند اما همان زمان نیز اشاره شده بود که این خیال‌پردازانه است که اسرائیل در توافق نهایی هم دست از ساخت‌وساز شهرک‌سازی‌هایش بردارد، اگرچه ممکن است این موضوع با تعویض دوجانبه زمین تا حدی متعادل شود. همچنین ترامپ درباره اسرائیل یک عقب‌نشینی نامحسوس دیگر هم داشته است. در حالی که ترامپ در روزهای نخستین کاری خود وعده داده بود سفارت آمریکا را از تل‌آویو به بیت‌المقدس منتقل خواهد کرد حالا خیلی بی‌سر و صدا و به دلیل ترس از واکنش خشونت‌آمیز طرح را مسکوت گذاشته است.

رابطه‌ای نامهربانانه با دیگر کشورها

در حالی که استرالیا برای اوباما یک متحد قابل اطمینان به شمار می‌رفت برای ترامپ متحدی بی‌وفا محسوب می‌شود. ترامپ در سخنان خود هم گفته است که متحدان آمریکا سعی دارند از آمریکا سوءاستفاده کنند و وی وعده داده است به زودی همه‌چیز را مرتب خواهد کرد. در این زمینه ترامپ رویکرد سختی را نسبت به استرالیا و مکزیک در پیش گرفته است. درگیری رئیس‌جمهوری جدید آمریکا با رهبران این دو کشور عمده‌ترین چالش‌های دونالد ترامپ به حساب می‌آید. او با این دو رهبر بر سر مسائل مهاجرتی درگیر شده است. او قصد دارد تا در زمینه مهاجرت کوچک‌ترین انعطافی نشان ندهد و حتی با متحدان خود نیز درگیر شود. او پس از مراسم صبحانه شکرگزاری که در اولین پنج‌شنبه هر فوریه برگزار می‌شود درخصوص درگیری خود با نخست‌وزیر استرالیا گفت: «آنها سرسخت هستند و لازم است که ما هم سرسخت باشیم. حالا وقت آن رسیده که ما هم کمی سرسختانه برخورد کنیم.» البته فردای آن روز شان اسپایسر سعی کرد کمی از لحن تند ترامپ بکاهد و در این راستا رابطه ترامپ با مالکوم ترن‌بول نخست‌وزیر استرالیا را «خیلی صمیمی» بخواند. با این حال وی متذکر شد که ترامپ به دلیل انعقاد قرارداد اوباما با استرالیا برای پذیرش ۱۲۵۰ مهاجر از این کشور خیلی ناراحت و عصبانی است. اگرچه تیم ترامپ در مورد استرالیا خواسته است کمی لحن خود را ملایم‌تر کند اما در مورد مکزیک هیچ نشانی از لحن ملایم دیده نمی‌شود. در این‌باره یکی از مقامات آمریکایی گفته که ترامپ رئیس‌جمهوری مکزیک را تهدید کرده است که اگر وی از «آدم بدها» در آن کشور می‌ترسد، او می‌تواند ارتش خود را برای جنگ با آدم بدها به آن کشور بفرستد.

حمله نظامی به یمن

ترامپ در حالی که سیاست‌های باراک اوباما را درخصوص مبارزه با تروریسم ویران‌کننده می‌خواند، خود در هفته نخست کاری‌اش اجازه حمله نظامی به یمن را صادر کرده است. این اقدام البته برای آمریکا همراه با تلفات نظامی بوده است.

به نوشته مجله نیویورک، در این زمینه ترامپ پیش از روز چهارشنبه به منظور کشتن رهبران القاعده شبه‌جزیره عربستان، دستور حضور یک تیم کماندویی را در یمن می‌دهد که با تلفاتی همراه می‌شود. ترامپ دستور حمله را بدون اینکه مطالعه کافی داشته باشد یا ساز و برگ این حمله را تهیه کند صادر کرده است. در این حمله یکی از افسران آمریکایی به نام ویلیام رایان از نیروی دریایی این کشور کشته می‌شود. ترامپ در حالی مبارزه با تروریسم آمریکا را توسط باراک اوباما زیانبار می‌دانست که در نخستین دستورش به ارتش آمریکا خسارت وارد کرده است. در این حمله به‌جز کشته شدن فرمانده عملیات، ۳ سرباز دیگر این کشور هم زخمی شدند. براساس خبرهای منتشر شده در این حمله که به منظور شکار انور العولقی، رهبر القاعده در یمن صورت گرفته بود دختر ۸ ساله وی نیز کشته می‌شود. گفته می‌شود که ۳۰ نفر در این حمله کشته شده‌اند. این نخستین حمله نظامی به دستور ترامپ بوده است. در زمان باراک اوباما نیز بن‌لادن به همین طریق کشته شده اما به آمریکا تلفات نظامی وارد نشده بود.

یک یاغی در کاخ سفید