نظم نوین جهانی در بازی ترامپیلیارد

دنیای اقتصاد: نشریه آلمانی اشپیگل در سرمقاله این هفته خود به موضوع ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ پرداخته و در طرح روی جلد خود بازی بیلیارد را به تصویر کشیده و از آغاز یک بازی به نام «ترامپیلیارد» در عرصه روابط بین‌الملل یاد کرده است.

به گزارش گروه اقتصاد بین‌الملل روزنامه «دنیای اقتصاد»، اشپیگل در این سرمقاله خود از یک نظم نوین جهانی یاد کرده که آغاز دوره ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ آن را با خود به همراه خواهد آورد. بر این اساس، در جهانی زندگی می‌کنیم که غرب بیش از هر زمان دیگری ضعیف است و افزایش ملی‌گرایی آمریکایی تهدیدی را هم برای اقتصاد آلمان و هم برای اتحادیه اروپا ایجاد خواهد کرد. اگر بخواهیم پاسخی برای این پرسش بیابیم که چه کسی در اتحادیه اروپا حرف آخر را می‌زند، گیج خواهیم شد، شورای اروپا، کمیسیون اروپا یا کشورهای عضو؟ حتی آن دسته از افرادی که اتحادیه اروپا را به درستی می‌شناسند، اغلب نمی‌دانند چه کسی در مجادلات بروکسل حرف آخر را می‌زند. این گیجی چیز جدیدی نیست. هنری کیسینجر، وزیر خارجه سابق آمریکا جمله معروفی دارد: «اگر بخواهم با اروپا تماس بگیرم باید به چه کسی زنگ بزنم؟»

این روزها در آمریکا رئیس‌جمهوری ‌جدیدی به کاخ سفید می‌رود و یک نکته از هم‌اکنون مشخص است: تماس‌های تلفنی بین واشنگتن و بروکسل آسان‌تر نخواهد شد. دونالد ترامپ در هفته‌ای که گذشت در مصاحبه با نشریات بیلد آلمان و تایمز لندن گفت: «من با رئیس اتحادیه اروپا صحبت کردم و با یک نجیب‌زاده بسیار عالی مواجه شدم.» وقتی از او پرسیده شد که آیا با ژان کلود یانکر رئیس کمیسیون اروپا صحبت کرده است، گفت: «بله او خواست به‌خاطر آنچه در انتخابات پیش آمد به‌من تبریک بگوید.» نکته این است که در واقع کسی که با او صحبت کرده بود، همان نجیب‌زاده‌ای که ترامپ از او یاد کرد، ژان کلود یانکر نبوده، بلکه دونالد تاسک رئیس شورای اروپا‌، نهاد قدرتمند متشکل از رهبران کشورهای عضو اتحادیه اروپا بوده است. تاسک، این نخست‌وزیر سابق لهستان در حدود ۱۰ دقیقه با رئیس‌جمهوری جدید آمریکا صحبت کرد؛ اما ترامپ نه نام او را به یاد آورد نه صحبت‌هایش را. ترامپ گفته است اتحادیه اروپا «اساسا یک خودرو برای آلمان» است که «به عقیده من دیگران آن را ترک خواهند کرد» همان‌طور که بریتانیا این کار را انجام می‌دهد. به مدت بیش از ۶۰ سال آمریکا مشوق اتحاد اروپا بود. آمریکا با طرح مارشال حامی بازار پول واحد بود و پس از فروپاشی پرده آهنین، از توسعه اروپا به سمت شرق پشتیبانی کرد. حالا اما فردی به کاخ سفید وارد شده است که روی فروپاشی اتحادیه اروپا حساب باز کرده است. او بر این باور است که مذاکره با تک‌تک کشورهای اروپایی برای آمریکا منفعت بیشتری خواهد داشت. غول املاک و مستغلات حالا قدرتمندترین فرد جهان شده و به‌نظر می‌رسد قصد دارد طوری دولتش را اداره کند که گویی آمریکا یک مجتمع املاک و مستغلات بزرگ است. او به‌دنبال قراردادهای جذاب است و آنهایی که نمی‌توانند در رقابت بر سر پرسودترین قراردادها دوام بیاورند، از گردونه رقابت جا خواهند ماند.

پس از آنکه ترامپ مشخص کرد اعتقاد دارد که اروپا دیگر برای آمریکا مفید نیست، رهبران اروپا با هم متحد شدند. فرانک والتر اشتاین‌مایر، وزیر خارجه آلمان دراین باره گفت اروپا باید «متحد بماند». فرانسوا اولاند، رئیس‌جمهوری فرانسه گفت: «اتحادیه اروپا نیاز ندارد کسی از خارج آن را نصیحت کند که چه کاری انجام دهد.» در این میان ژان کلود یانکر، رئیس کمیسیون اروپا گفت ترامپ نباید اتحاد ترانس-آتلانتیک را رها کند. او گفت:«ما با هم باید به مساله تغییرات آب و هوایی و مهاجرت رسیدگی کنیم، با نیروهای متحد با تروریسم بجنگیم و بر جهانی‌شدن و پیامدهای اجتماعی آن غلبه کنیم.» او همچنین گفت:«چند ماه طول خواهد کشید تا رئیس‌جمهوری جدید آمریکا جنبه‌های مثبت و خوب اروپا را کشف کند.»

این در شرایطی است که گفته است قصد دارد موانعی را که رئیس‌جمهوری قبلی در مسیر کرملین ایجاد کرده است، بردارد. او همچنین تردیدی‌هایی را درمورد آینده تحریم‌های غرب علیه روسیه به‌وجود آورده است. ترامپ در مصاحبه خود با روزنامه‌های بیلد و تایمز درمورد مرکل و پوتین گفته است:«من به هر دو اعتماد کرده‌ام؛ اما باید ببینیم این اعتماد تا کی دوام خواهد داشت. ممکن است دوام چندانی نداشته باشد.»

این یک جمله هولناک است: مرکل برای حفظ موضع خود در برابر مسکو به حمایت واشنگتن نیازمند است. هم‌اینک، برخی از کشورهای اتحادیه اروپا ترجیح می‌دهند اکثر تحریم‌ها برداشته شود. ویکتور اربان، نخست‌وزیر مجارستان، در موارد بسیار خود را دوست روسیه و تحسین‌کننده رئیس‌جمهوری جدید آمریکا نشان داده است. او پس از انتخاب ترامپ به ریاست‌جمهوری گفت:«عجب دنیای شگفت‌انگیزی است. این انتخاب نشان می‌دهد دموکراسی خلاق و نوآور است.»

هم‌اکنون پایتخت‌های اروپایی به رهبری ایتالیا، مجارستان و اتریش، خواستار تسهیل برخی اقدامات تنبیهی شده‌اند. سباستین کورتس، وزیر خارجه اتریش اخیرا گفته است ما باید سیستم تنبیهی را کنار بگذاریم و به سیستم تشویقی روی بیاوریم.

تهدید بزرگ برای اروپا

اگر ترامپ به موضع‌گیری‌های خود وفادار باشد، اروپا با تهدیدی بزرگ رو به رو خواهد شد. ممکن است پوتین آن‌قدر جسور شود که کشورهای حوزه بالتیک را بی‌ثبات کند، بدون اینکه از مخالفت آمریکا نگرانی داشته باشد. المار بروک، از نزدیکان مرکل و عضو کمیته امور خارجه پارلمان اروپا هشدار می‌دهد که: «سخنان ترامپ درمورد ناتو شرایطی را به وجود می‌آورد که پوتین به خودش خواهد گفت باید از این موقعیت استفاده کنم.»

مسکو نخستین برگ برنده ترامپ برای تحت فشار قرار دادن بروکسل است. دومین برگ برنده او، لندن است. اوباما برای بریتانیایی‌ها روشن کرده بود که اگر به نفع برگزیت رای دهند، برای مذاکره تجارت آزاد با ایالات‌متحده باید در انتهای صف بایستند. اما ترامپ اعلام کرده می‌خواهد به مذاکرات پیمان تجارت با بریتانیا سرعت بخشد.

هدف قراردادن اقتصاد اروپا

کمپین برپا شده علیه اتحادیه اروپا از سوی ترامپ، فقط بر سیاست تمرکز نکرده است، بلکه هدف اصلی ترامپ اقتصاد اروپا است. این در شرایطی است که شرکت‌های آلمانی در آمریکا فعال‌تر هستند. شرکت‌های آلمانی با آمریکا بیشتر از هر کشور دیگری مراوده دارند. در سال ۲۰۱۵، آمریکا با پشت‌سر گذاشتن فرانسه به بزرگ‌ترین بازار صادراتی آلمان تبدیل شد. اما اکنون ترامپ به مرسدس بنز و دیگر خودروسازان آلمانی هشدار داده است که بر خودروهای وارداتی آنها به آمریکا تعرفه‌های سنگین وضع می‌کند.