جهان سیاه و سفید ما

دنیای اقتصاد- نیما صبوری: در میان اتفاقات ناخوشایند سال ۲۰۱۶ که زندگی همه ما را تحت تاثیر قرار داد، شاهد برخی تحولات مثبت برای حرکت به سمت رفاه، صلح و ثبات بیشتر در این سال بوده‌ایم. بر این اساس، بانک جهانی در آخرین گزارش ۲۰۱۶ خود به بررسی روند تغییرات شاخص‌های اقتصادی، اجتماعی، بهداشتی، آب‌وهوایی و... در این سال پرداخته است.

این گزارش شامل ۱۲ بخش - موضوعاتی همچون بحران پناهندگان، تغییرات آب‌وهوایی، تجارت جهانی، دسترسی افراد به خدمات عمومی، ساختار جمعیتی، اشتغال، بهداشت، فقر، جمعیت شهری، راه‌اندازی کسب‌وکار و دخانیات - است که در ادامه توضیح مختصر هریک از آنها آورده شده است.

1- تعداد پناهندگان در سراسر جهان افزایش یافته است

در آغاز سال ۲۰۱۶، حدود ۶۵ میلیون نفر به اجبار خانه‌ها و شهرهای سکونت خود را ترک کردند، در حالی‌که این رقم در سال گذشته حدود ۶۰ میلیون نفر بود. در این میان، حدود ۲۱ میلیون نفر از این افراد، گزینه پناهندگی را انتخاب کردند. به غیر از کشورهای جنوب صحرای آفریقا، بیشتر این پناهنده‌ها در شهرهایی زندگی می‌کنند که در‌ آنها به‌دنبال امنیت، دسترسی بهتر به خدمات و فرصت‌های شغلی بیشتر هستند. در حال حاضر بیش از یک‌چهارم پناهندگان جهان در کمپ‌ها زندگی می‌کنند.

2- توافق جهانی در زمینه تغییرات آب‌وهوایی اجرایی شد

توافق آب‌وهوایی‌ که در سال ۲۰۱۵ در پاریس انجام شد، با امضای ۱۱۸ کشور از ۱۹۴ کشور به تصویب رسید. براساس این توافق، کشورها برای مبارزه با فرآیند گرم‌شدن زمین اقدامات جدیدی را در دستور کار خود قرار دادند. یکی از مهم‌ترین اهداف این توافق تلاش برای حرکت به سوی استفاده از انرژی‌هایی است که انتشار کربن کمی دارند. تقاضا برای انرژی‌های تجدیدپذیر با توجه به کاهش قیمت‌ آنها در کشورهای در حال توسعه افزایش یافته است.

بر این اساس، قیمت استفاده انرژی خورشیدی در کشورهای امارات و مکزیک به ترتیب به ۳ و ۵/ ۴ سنت برای هر کیلو وات ساعت رسید، قیمت‌هایی که پایین‌ترین مقدار خود را در طول تاریخ تجربه کردند. در حال حاضر، هزینه تولید انرژی‌های تجدیدپذیر در بسیاری از بازارها رقابتی شده است و به نظر می‌رسد این نوع انرژی‌ها در حال تبدیل شدن به یکی از اصلی‌ترین منابع انرژی هستند.

3- تضعیف تجارت جهانی

در سال ۲۰۱۶، رشد تجارت جهانی ضعیف‌ترین عملکرد خود را از زمان بحران مالی به ثبت رساند. با توجه به کاهش سرمایه‌گذاری جهانی و اینکه کالاهای سرمایه‌ای تنها یک‌سوم از تجارت کالاها را تشکیل دادند، حجم تجارت در بیشتر ماه‌های این سال وضعیت راکدی داشت. این درحالی است که از سال ۱۹۹۰، تجارت، موتور اصلی رشد اقتصادی و عامل اثرگذار در کاهش فقر بوده است. بنابراین کاهش تجارت اثرات منفی قابل ملاحظه بر رشد، توسعه و مبارزه با فقر در سال ۲۰۱۶ گذاشت.

4- بیشتر افراد به تلفن همراه، بیشتر از خدماتی همچون برق و آب پاک دسترسی داشته‌اند

دسترسی به تلفن همراه در کشورهای کم‌درآمد یا با درآمد متوسط افزایش چشمگیری داشته است. این درحالی است که این کشورها از منافع دیگر انقلاب تکنولوژیک همچون بهره‌وری بیشتر، فرصت‌های بهتر برای طبقات متوسط و ضعیف و پاسخگویی بیشتر دولت و نهادها محروم مانده‌اند. در این راستا، به تلاش‌های بیشتری در زمینه دسترسی مناسب‌تر افراد به اینترنت و همچنین ایجاد محیطی که در آن همه افراد از منافع تکنولوژی‌های دیجیتالی منتفع شوند، نیاز است.

5- یک‌سوم جمعیت جهان را جوانان زیر 20 سال تشکیل می‌دهند

جوان‌ترین جمعیت دنیا را قاره آفریقا دارد. در ۴۰ کشور آفریقایی، بیش از ۵۰ درصد جمعیت را افراد زیر ۲۰ سال تشکیل می‌دهند. در مقایسه، در ۳۰ کشور ثروتمند، کمتر از ۲۰ درصد جمعیت افراد زیر ۲۰ سال هستند. براساس گزارش نظارت جهانی ۲۰۱۶-۲۰۱۵، هرم سنی کشورهای در حال تغییر بزرگی است که می‌تواند فرآیند توسعه آنها را تحت‌تاثیر قرار دهد.

6- 600 میلیون شغل در 10 سال آینده مورد نیاز است

یک‌سوم از ۸/ ۱ میلیون جمعیت جوان دنیا در حال حاضر نه شغلی دارند، نه تحصیل می‌کنند و نه آموزشی برای آنها در نظر گرفته شده است. با توجه به فرصت‌‌های شغلی کنونی، از یک میلیارد جمعیتی (اکثر آنها جوانان هستند) که در یک دهه آینده برای ورود به بازار کار تقاضا می‌دهند، انتظار می‌رود تنها ۴۰ درصد آنها موفق به کسب شغل مورد نظر خود شوند. آینده بازار کار در حال تغییر است و اقتصاد جهانی برای متوازن نگه داشتن نرخ اشتغال جوانان، به بیش از ۶۰۰میلیون شغل در ۱۰ سال آینده نیاز دارد. بر این اساس اسپانیا با نرخ ۵۸ درصد، بالاترین نرخ بیکاری جمعیت زیر ۲۴ سال را در دنیا دارد.

7- از هر 3 نفر، یک نفر به سرویس بهداشتی دسترسی ندارد.

براساس گزارش سازمان ملل، حدود ۴/ ۲ میلیارد نفر از جمعیت جهان به سیستم آب‌وفاضلات (و سرویس بهداشتی) مناسب دسترسی ندارند، درحالی که این سیستم از الزامات توسعه‌یافتگی است. نبودن سیستم فاضلاب مناسب، باعث ایجاد بیماری‌های عفونی همچون اسهال می‌شود که در صورت بی‌توجهی به آن، می‌تواند به سوءتغذیه و رشد نامناسب کودکان منجر شود. در سال ۲۰۱۶، شاهد گردهمایی مقامات بلندپایه کشورها برای حل مشکل دسترسی و مدیریت باثبات آب و فاضلاب بوده‌ایم.

8- بیشتر جمعیت فقیر جهان در کشورهای جنوب صحرای آفریقا و جنوب آسیا زندگی می‌کنند

در سال ۲۰۱۳، از هر ۱۰ نفر یک نفر در فقر شدید زندگی می‌کرد که در کشورهای جنوب صحرای آفریقا این رقم ۴در هر ۱۰ نفر بود (جمعیتی بالغ بر ۳۸۹ میلیون نفر). با این وجود، به‌طور کلی فقر جهانی کاهش یافته است. به‌رغم اینکه تعداد افرادی که در فقر شدید به سر می‌برند هنوز هم بسیار بالا است، اما گزارش‌ها حاکی از آن است که از سال ۱۹۹۰ اقدامات گسترده‌ای برای خروج افراد از فقر شدید در سراسر دنیا اتخاذ شده است.

9- تا سال 2030، دو سوم جمعیت جهان در شهرها زندگی خواهند کرد

در هریک از ۱۲ شهر بزرگ دنیا (توکیو، دهلی، شانگهای، سائوپائولو، بمبئی، مکزیکوسیتی، پکن، اوزاکا، قاهره، نیویورک، داکا و کراچی) بیش از ۱۵ میلیون نفر زندگی می‌کنند. همچنین طی ۲۵ سال گذشته جمعیت شهرهایی همچون دهلی، شانگهای و پکن سه‌برابر شده است. امروزه بیش از نیمی از جمعیت جهان در شهرها زندگی می‌کنند، شهرهایی که حدود ۸۰ درصد تولید ناخالص داخلی دنیا را تامین می‌کنند. جمعیت، شغل و دارایی‌های متراکم شهرها در کنار اینکه عامل موفقیت آنها محسوب می‌شوند، نااطمینانی‌هایی درخصوص استفاده از منابع طبیعی در آنها ایجاد کرده‌اند.

10- اقتصادها رکورد جدیدی را در اصلاحات کسب‌وکار به ثبت رساندند

براساس گزارش ۲۰۱۷ راه‌اندازی کسب‌وکار، در یک سال اخیر حدود ۱۳۷ اقتصاد دنیا ۲۸۳ اصلاح در مقررات کسب‌وکار خود ایجاد کردند، رقمی که نسبت به سال قبل افزایش ۲۰ درصدی داشته است. این اصلاحات در زمینه‌هایی همچون شروع کسب‌وکار، پرداخت مالیات، دریافت اعتبار و ثبت دارایی‌ها بوده است. بر این اساس کشور نیوزلند در میان ۱۹۰ کشور در جایگاه نخست ایستاده است و ۵۴ مورد از فقیرترین کشورهای دنیا، ۱۱۳‌اصلاح را در این زمینه انجام داده‌اند.

11- مصرف تنباکو در بیش از 20 کشور دنیا افزایش یافته است

نرخ استعمال دخانیات اغلب در کشورهای فقیر یا با درآمد متوسط افزایش یافته است. استفاده از تنباکو سالانه جان ۶میلیون نفر را می‌گیرد (هر ۶ ثانیه یک نفر). اگر که اقدامات مناسب در این زمینه صورت نگیرد این رقم تا سال ۲۰۳۰، به ۸میلیون نفر در سال خواهد رسید.

12- فقیرترین کشورهای دنیا رکورد دریافت کمک‌ را شکستند

ائتلافی متشکل از ۶۰ کشور توسعه‌یافته و درحال توسعه، مبلغی ۷۵ میلیارد دلاری را در اختیار انجمن توسعه بین‌المللی بانک جهانی به منظور کمک به کشورهای فقیر قرار دادند. این پول‌ها برای بهبود در بخش‌هایی همچون دسترسی به آب پاک و سیستم فاضلاب مناسب، افزایش نرخ فارغ‌التحصیلی از مدارس و نرخ واکسینه کردن کودکان در اختیار کشورهای فقیر قرار می‌گیرد.