نگـاه «حلقه تـرامپ» بـه روسیه و برجـام

دنیای اقتصاد: راشا تودی، سایت نزدیک به کرملین به نقل از منابع نزدیک به ترامپ مدعی شد که ترامپ دستور داده است روسیه از لیست اولویت‌های تهدیدات آمریکا خارج شود.

به گزارش راشا تودی، سندی که از سوی مقام‌های دولت آینده آمریکا تنظیم و در رسانه‌های روسی منتشر شده است، نشان می‌دهد که مسکو در فهرست تهدیدهای اصلی قرار ندارد. همچنین روزنامه روسی کامرسانت روز چهارشنبه نوشت: در سند تازه انتشار یافته از سوی گروه کاری ترامپ، داعش و همچنین نامتوازن بودن بودجه آمریکا به‌عنوان تهدیدهای جدی علیه این کشور قلمداد شده که باید این مشکلات رفع شود. روزنامه روسی در ادامه نوشته است: در حالی مسکو از فهرست تهدیدهای دولت آینده آمریکا خارج شده است که وزارت دفاع این کشور، روسیه را همچنان تهدید شماره یک می‌داند.

اما از دیگر سو نیز ترامپ ژنرال جیمز ماتیس را به‌عنوان وزیر دفاع آینده آمریکا منصوب می‌کند که کارکشته است و به اتخاذ مواضع سرسختانه از جمله در قبال روسیه شهرت دارد.

واشنگتن پس از فروپاشی شوروی در سال ۱۹۹۱ همواره مسکو را تهدیدی برای خود می‌داند و کاخ سفید نیز راهبرد تضعیف روسیه را پیگیری می‌کند، اما اوباما آشکارا این کشور را تهدید اصلی علیه آمریکا اعلام کرد که اعتراض مقام‌های روسی را در پی داشت. روابط واشنگتن و مسکو از سال ۲۰۱۴ در سه محور گسترش نفوذ نظامی ناتو به‌ویژه آمریکا تا نزدیکی و حتی هم مرز روسیه در شرق اروپا، دریای بالتیک و اوضاع سوریه تیره شده است.

تیلرسون زیر ذره‌بین

در حالی که گزارش منتشر شده از سوی راشا تودی نشان می‌دهد که ترامپ قصد دوستی بیشتر با روسیه را دارد، روزنامه نیویورک‌تایمز هم در گزارشی عملکرد وزیر احتمالی امور خارجه آمریکا را زیر ذره‌بین برده است.

به نوشته این روزنامه، رکس تیلرسون، نامزد مورد نظر برای وزارت امور خارجه ایالات‌متحده لحن خود را درخصوص روسیه عوض کرده است. در حالی که او پیش‌تر به‌عنوان یک دوست نزدیک پوتین معرفی شده بود، وی در تازه‌ترین اظهارنظر از روسیه انتقاد کرده است. به نوشته این روزنامه رکس تیلرسون می‌گوید: «به‌عنوان یکی از اعضای شورای اقتصادی روسیه و ایالات‌متحده و مدیر اجرایی شرکت اکسون موبیل بارها اعلام کرده‌ام که درخصوص سرمایه‌گذاری روسیه در آب و هوا شک و تردید داشته‌ام و در سال ۲۰۰۸ نیز از کارکرد سیستم قضایی روسیه انتقاد کردم.» او می‌افزاید: «هیچ احترامی برای قانون امروز روسیه قائل نیستم.»

این در حالی است که در فوریه گذشته تیلرسون، انتخاب اصلح‌ ترامپ برای وزارت امور خارجه در جمع دانشگاهیان تگزاس اظهارنظر متفاوتی درباره روسیه داشته و گفته بود که او و پوتین دوستان نزدیکی هستند.

در سال‌هایی که روسیه در تولید نفت به رشد عظیمی دست یافت، این نکته مشخص شده بود که پوتین روز به روز به کنترل خود در این کشور افزوده است از این روز تیلرسون متوجه یک نکته کلیدی و طلایی شده و آن این بود که اگر بخواهد اکسون موبیل سهم قابل‌توجهی در سرمایه‌گذاری‌های نفتی در روسیه به دست آورد، باید خود را به پوتین نزدیک کند. تیلرسون در راستای این هدف، ابتدا خود را به ایگور‌سچین، رئیس شرکت «روس-نفت» و دوست گرمابه و گلستان پوتین نزدیک کرد و از طریق وی توانست دوستی پوتین را به‌دست آورد.

تیلرسون نیز در این بازی همچون سایر مدیران اجرایی سعی کرد هدف خود را از سرمایه‌گذاری روی بخش خصوصی به بخش دولتی تغییر دهد. با این حال نتیجه به‌دست آمده برای اکسون موبیل وسیع بود: ۵۰۰ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری مشترک در سال ۲۰۱۱ به منظور اکتشاف و استخراج نفت از فلات قاره قطب شمال و دریای سیاه، همچنین توسعه ذخایر نفت شیل در سیبری.

البته این پروژه‌ها در سال ۲۰۱۴ به محاق رفتند، زیرا غرب، روسیه را به دلیل آنچه دخالت کرملین در اوکراین اعلام کرده بود، مورد تحریم قرار داد. روسیه در پی نا‌آرامی‌های داخلی در سال ۲۰۱۴، مجددا کریمه را به خاک خود الحاق کرد و همین امر با انتقاد کشورهای غربی مواجه شد. این در شرایطی است که برنارد سوچر مدیر سابق مریل لینچ درخصوص تیلرسون می‌گوید: این همان مردی بود که عمیقا به روسیه شک و تردید داشته و نسبت به لطمه خوردن شهرت شرکت خود حساس بود و مدیریت شرکتش را به دلیل سرمایه‌گذاری‌های منفعت‌طلبانه در محیط‌های هرج و مرج طلب به خطر نمی‌انداخت. اما با امضای قرارداد فلات قاره قطب شمال، وی ۱۸۰ درجه فرق کرد.

انتظار می‌رود ارتباط بین تیلرسون و پوتین، همچنین ارتباط وی با ایگور سچین از سوی سنا تحت بررسی قرار بگیرد. احتمال دارد در گزارش ماه ژانویه درخصوص انتخاب تیلرسون یک گزارش نه‌چندان مطلوب خوانده شود.

سنا منتقد این انتخاب است، تن صدای این انتقادها از سوی رقبای ترامپ در داخل سنا بالاتر هم هست. این افراد اعتقاد دارند که دستور دریافت مدال دوستی از سوی پوتین پس از انعقاد قرارداد شرکت اکسون موبیل درخصوص استخراج و اکتشافات نفتی در فلات قاره، صورت گرفته است. سناتورها ممکن است در راستای تحقیق و تفحص خود درخصوص دوستی پوتین و تیلرسون، این پرسش را از وزیر احتمالی امور خارجه ایالات‌متحده داشته باشند که چگونه می‌خواهد منفعت خود را از منفعت ایالات‌متحده تفکیک کند. تیلرسون و شرکت اکسون موبیل دارای منافع عظیمی در روسیه هستند و تیلرسون چگونه می‌خواهد همچنان روسیه را تحت تحریم قرار دهد.

واشنگتن این کشور را تحت تحریم خود قرار داده است اما تیلرسون همان زمان نیز مخالف اجرایی شدن این تحریم‌ها بوده است.

سناتورها قصد دارند بدانند که تیلرسون چگونه حافظ منافع ایالات‌متحده خواهد بود. زیرا اگر تحریم‌ها از سوی آمریکا برداشته شود، تیلرسون می‌تواند به‌طور شخصی به یک سود ۳۰۰ میلیون دلاری برسد.

از سال ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۴، هر شرکت نفتی تمایل داشت بخشی از رقابت در بازار نفتی در روسیه باشد و روسیه قصد داشت با انواع و اقسام بازی‌ها این شرکت‌ها را در داخل روسیه نگه دارد، اما هیچ شرکتی مثل اکسون موبیل نتوانست در این بازی‌ها امتیاز کسب کند.

میشل مک‌فال، سفیر آمریکا در روسیه از سال ۲۰۱۲ تا ۲۰۱۴ می‌گوید: «اکسون بدون هیچ شک و شبهه‌ای بزرگ‌ترین پیروز میدان رقابت روسیه بوده است و این هم به خاطر روابط شخصی مدیر اجرایی آن با مقامات روسیه بوده است.» مک فال یادآوری می‌کند که شماری از آمریکایی‌ها پیش از بحران اوکراین دسترسی نامحدود به رهبر کرملین داشتند. در این میان نام سه تن بسیار برجسته است. ابتدا هنری کیسینجر، سپس استیون سیگال ستاره سینمای هالیوود و رکس تیلرسون، مدیر اجرایی شرکت نفتی اکسون موبیل. سفیر سابق آمریکا تصریح می‌کند که تیلرسون دست‌کم در سال دو بار به روسیه مسافرت می‌کرد. البته وی متذکر می‌شود عمده سفرهای تیلرسون برای مذاکره با پوتین بر سر نفت فلات قاره قطب شمال بوده است. مک‌فال می‌گوید که این قرارداد بزرگ‌ترین سرمایه‌گذاری در تاریخ کاپیتالیسم است. شاید به همین دلیل است که روز به روز دوستی پوتین و تیلرسون بیشتر می‌شده است.

دیپلماسی سه‌جانبه بدون آمریکا