انقلاب تیلرسون

دنیای اقتصاد: در میان ژنرال‌هایی که ترامپ برای کابینه خود در نظر گرفته است، این بار نام یک غیرنظامی دیده می‌شود. نامی که برای نفتی‌ها آشناتر است. در این‌باره رسانه‌های آمریکایی به نقل از مقام‌های نزدیک به هیات انتقالی رئیس‌جمهوری منتخب آمریکا، می‌گویند: دونالد ترامپ قصد دارد رکس تیلرسون، مدیرعامل شرکت نفتی اکسون را برای پست وزارت خارجه معرفی کند. رسانه‌ها می‌گویند شرکت رکس تیلرسون با روسیه رابطه دارد.

شبکه خبری ان‌بی‌سی، روزنامه واشنگتن‌پست و شبکه خبری فاکس نیوز به نقل از مقام یا مقام‌های نزدیک به تیمِ رئیس‌جمهوری منتخب آمریکا، می‌گویند دونالد ترامپ در اوایل هفته میلادی رو به پایان، با رکس تیلرسون دیدار کرده است. شبکه خبری فاکس نیوز هم می‌گوید شرکت تیلرسون در ده‌ها کشور فعال است و در کشورهایی مانند روسیه، یمن یا دیگر «نقاط قابل‌توجه» نیز قراردادهایی بسته است. روزنامه‌های وال‌استریت‌ ژورنال و واشنگتن‌پست او را فردی معرفی کرده‌اند که با رهبران سیاسی مانند ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری روسیه، «روابط» یا «روابطی نزدیک» داشته است. اکسون از جمله در سال ۲۰۱۱ میلادی، قراردادی را با شرکت روسنفت امضا کرد؛ روسنفت، بزرگ‌ترین شرکت نفتی دولتی در روسیه است. خبرگزاری رویترز نیز می‌گوید خبرها در مورد معرفی احتمالی رکس تیلرسون برای پست وزارت خارجه در زمانی بیان می‌شود که تحلیل‌های مقام‌های اطلاعاتی آمریکا در مورد «دخالت روسیه» در انتخابات منتشر شده‌است.

اشاره این خبرگزاری به تحقیقاتی ا‌ست که «به دستور باراک اوباما، رئیس‌جمهوری آمریکا در حال انجام است» و در آنها گفته شده روسیه با هدف کمک به دونالد ترامپ در انتخابات «مداخله کرده است.» هم دونالد ترامپ و هم چهره‌های نزدیک به او، دخالت روسیه در کارزار انتخاباتی به نفع نامزد حزب جمهوری‌خواه، و نیز در پیروزی او را رد کرده‌اند. پیش از این کلیان کانوی، از مشاوران ارشد رئیس‌جمهوری منتخب آمریکا، گفته بود شمار نامزدهایی که در فهرست ترامپ برای در درست گرفتن پست مهم وزارت خارجه هستند، افزایش یافته است. چهره‌هایی که پیش‌تر، احتمال معرفی آنها زیاد بود عبارت بودند از؛ میت رامنی، سیاستمدار ارشد حزب جمهوری‌خواه- رودی جولیانی، شهردار پیشین نیویورک- باب کورکر، رئیس کمیته روابط خارجی سنا- و ژنرال بازنشسته دیوید پترائوس، رئیس پیشین سازمان سی‌آی‌ای.

البته ترامپ اندکی بعد گفت رودی جولیانی از حضور در کابینه صرف نظر کرده است. جسیون میلر، سخنگوی تیم انتقالی رئیس‌جمهوری منتخب نیز روز شنبه در توئیتر گفت معرفی وزیر خارجه، تا هفته آینده، صورت نخواهد گرفت. این در شرایطی است که رویترز در گزارشی نوشت: به گفته یکی از مقام‌های تیم انتقالی ترامپ که خواست نامش فاش نشود، احتمال وزارت تیلرسون از «میت رامنی» نیز بیشتر است. رامنی نامزد جمهوری‌خواهان در انتخابات ریاست‌جمهوری ۲۰۱۲ آمریکا بود و پیش از انتخابات به شدت از ترامپ انتقاد می‌کرده است. این خبرگزاری ادامه داد: اگر تیلرسون گزینه موردنظر ترامپ باشد، روابط تجاری او نیز زیر ذره‌بین خواهد رفت.

رکس تیلرسون کیست؟

خبرگزاری فاکس نیز در پیشینه‌ای به سوابق نامزد جدید وزارت امورخارجه ایالات‌متحده می‌پردازد و می‌گوید: رکس تیلرسون مهندسی بود که کار خود را در سال ۱۹۷۵ رده‌های پایینی و میانی شرکت اکسون آغاز و به مرور پیشرفت کرد تا نهایتا در سال ۲۰۰۶ به‌عنوان مدیرعامل آن انتخاب شد. به گفته این شبکه خبری، تیلرسون بیش از ۴۰ میلیون دلار در سال درآمد و بیش از ۱۰۰ میلیون دلار نیز در شرکتی که در ده‌ها کشور جهان فعال است، سهام دارد.

ان‌بی‌سی می‌گوید او به هیات‌مدیره شرکت خود خبر داده که قصد دارد از پست مدیرعاملی کناره‌گیری کند. رویترز می‌گوید او سال آینده بازنشسته خواهد شد. رکس تیلرسون ۶۴ سال دارد و سن بازنشستگی در اکسون نیز ۶۵ سالگی ا‌ست. روزنامه واشنگتن‌پست از احتمال مخالفت شماری از جمهوری‌خواهان در تائید تیلرسون سخن گفته و گزارش داده در حال حاضر دو تن از سناتورهای ارشد این حزب، جان مک‌کین و لیندسی گراهام، در مورد معرفی او «ابراز نگرانی» کرده‌اند. شبکه خبری فاکس در عین حال می‌گوید معرفی رکس تیلرسون به معنی چرخشی محسوس در سیاست خارجی دولت بعدی آمریکا است. شبکه خبری ان‌بی‌سی که نخستین گزارش در مورد احتمال معرفی تیلرسون را به‌عنوان وزیر خارجه منتشر کرد، در عین حال گفته است رئیس‌جمهوری منتخب قصد دارد جان بولتون، نماینده پیشین آمریکا در سازمان ملل متحد را به‌عنوان معاون وزیر خارجه معرفی کند.

آیا سیاست آمریکا تغییر پیدا می‌کند؟

برخی می‌گویند انتخاب تیلرسون ممکن است انقلابی در حوزه سیاست خارجی ایجاد کند. تیلرسون یکی از اشخاصی است که از اواخر دهه ۹۰ روابط گرمی با روسیه داشته است. وی در سال ۱۹۹۹ حتی با ولادیمیر پوتین نیز دیدار داشته و روابط شرکت اکسون با روسنفت بسیار نزدیک است. سال ۲۰۱۴ کریمه به روسیه ملحق شد که به وضع تحریم‌هایی از سوی آمریکا و اتحادیه اروپا علیه این کشور منجر شد. این تحریم‌ها رئیس شرکت روس ‌نفت را نیز هدف گرفتند. در مه ۲۰۱۴ تیلرسون به خبرنگاران گفت تحریم‌ها هیچ تاثیری بر کار اکسان در روسیه ندارد. وال‌استریت در ششم دسامبر اعلام کرد تیلرسون یکی از گزینه‌های ترامپ برای تصدی سمت وزارت خارجه است و در صورت لغو تحریم‌های روسیه ارزش سهام اکسون افزایش خواهد یافت. سناتور ایالت آریزونا، یعنی جان مک‌کین نیز روابط تیلرسون و روسیه را نگران‌کننده خوانده است. زمانی‌که وال‌استریت‌ژورنال برای نخستین بار اعلام کرد تیلرسون یکی از گزینه‌های موردنظر ترامپ برای تصدی سمت وزیر خارجه است، حتی تیلرسون و شرکت اکسون‌موبیل نیز غافلگیر شدند. تیلرسون هیچ سطحی از تجربه در امور سیاسی و دولتی ندارد. وی تمام عمر کاری خود را در شرکت اکسون موبیل گذرانده و هرگز نماینده منافع کشورش نبوده است. این در حالی است که دیگر وزرای امور خارجه آمریکا مانند هیلاری کلینتون و جان کری پیش از خدمت در این پست، عضو سنا بوده‌اند. تیلرسون دارای مدرک مهندسی عمران است و نخستین بار به‌عنوان مدیر تولید به شرکت اکسون پیوست و با طی کردن پله‌های ترقی به ریاست این شرکت انتخاب شد.

این انتخاب در حالی صورت می‌گیرد که تیلرسون بر عکس ترامپ به تجارت آزاد معتقد است. ترامپ بارها در کارزارهای انتخاباتی خود از تجارت آزاد انتقاد کرد. ترامپ در کمپین انتخاباتی خود از قرارداد تجارت آزاد آمریکای شمالی و موافقتنامه تجارت آزاد ترنس-پاسیفیک انتقاد می‌کرد. این در شرایطی است که اکسون از تجارت آزاد حمایت کرده و می‌کند. البته با توجه به تجارت اکسون موبیل در ۶ قاره و ۵۰ کشور مختلف حمایت از تجارت آزاد از سوی این شرکت کاملا منطقی است.