پیروزی ضد قهرمان

دنیای اقتصاد: قطار انتخابات آمریکا در ایستگاه پایانی ایستاد و در میان تعجب همگان آن که از این قطار به‌عنوان نامزد ریاست‌جمهوری ایالات‌متحده پیاده شد، کسی نبود جز دونالد ترامپ. حالا شوخی سریال کارتونی سیمپسون‌ها جدی از آب در آمد. در این سریال پیش‌بینی شده بود ترامپ روزی رئیس‌جمهور آمریکا خواهد شد و داستان تخیلی یک انیمیشن به واقعیت آمریکایی‌ها تبدیل شد. آمریکایی‌ها روز سه‌شنبه ۱۴ ساعت پرالتهاب را تجربه کردند تا چهل و پنجمین رئیس‌جمهور خود را بشناسند.

در حالی که تقریبا در ساعات ۹ تا ۱۰ به وقت تهران مشخص شده بود ترامپ رئیس‌جمهور بعدی آمریکا است، سایت سی‌ان‌ان و روزنامه نیویورک‌تایمز از حامیان نامزد دموکرات‌ها تا دقیقه ۹۰ صبر کردند تا شکست «بانوی آبی‌پوش» را به‌طور رسمی اعلام کنند. این امر زمانی اتفاق افتاد که دیگر هیلاری کلینتون باخت به رقیب جمهوری‌خواه خود را پیش از اعلام رسمی نتایج قبول کرده بود و برای همین با ترامپ تماس گرفت و پیروزی وی را تبریک گفت. ترامپ در روز انتخابات توانست با فاصله بسیار هیلاری کلینتون را شکست دهد. در حالی که تقریبا ۹۰ درصد آرای ایالات‌متحده شمرده شده بود ترامپ توانست با رای الکترال ۲۸۹ از رقیب خود که ۲۱۸ رای الکترال به‌دست آورده بود عبور کند تا پس از ۸ سال یک جمهوری‌خواه کاخ سفید را تصاحب کند. باراک اوباما، اولین رئیس‌جمهوری سیاه‌پوست تاریخ آمریکا پس از تعطیلات ژانویه کاخ سفید را ترک خواهد کرد و آن را به میزبانان تماما سفید آمریکایی تحویل خواهد داد.

هیلاری کلینتون چگونه شکست خورد؟

پرسش مهمی که پس از ریاست‌جمهوری ترامپ مطرح شده این است که آیا نقطه ضعف هیلاری کلینتون موجب شکستش شد یا اینکه ترامپ توانست براساس شایستگی‌های خود پیروز انتخابات شود. برخی از کارشناسان بر این باورند که حضور برنی سندرز به‌عنوان نامزد دموکرات‌ها می‌توانست برای سومین بار پیاپی یک دموکرات را صاحب کاخ سفید کند اما انتخاب هیلاری کلینتون از سوی دموکرات‌ها یک اشتباه استراتژیک بوده است.این اشتباه راهبردی زمانی عیان شد که دیگر دموکرات‌ها بازی را باخته بودند. پیروزی در انتخابات آمریکا براساس رای ایالات‌مردد است. آرایی خاکستری که در دقیقه ۹۰ رئیس‌جمهوری این کشور را معرفی می‌کند. حتی ایالاتی که اساسا دموکرات هستند و از آنها می‌توان پنسیلوانیا و میشیگان را نام برد به ترامپ رای دادند. ایالات سرنوشت‌ساز دیگری همچون کارولینای شمالی، نیوهمپشایر و اوهایو هم نقش اساسی در پیروزی دونالد ترامپ داشتند.

روز دوشنبه هیلاری کلینتون براساس نظرسنجی‌ها از رای الکترال ۲۱۶ برخوردار بود و دونالد ترامپ رای الکترال ۱۶۴ داشت اما در آخرین ساعات این روز آرای الکترال هیلاری کلینتون به ناگاه کاهش یافت و به آرای الکترال ۲۰۳ رسید. این امر به این دلیل رخ داده بود که هیلاری کلینتون در ایالت‌های احتمالا پیروز، آنجا را تبدیل به «میدان نبرد» کرده بود. همین امر نیز در روز انتخابات دامن وی را گرفت و وی نتوانست در ایالت‌های مردد آرای خوبی به‌دست آورد و دموکرات‌ها یکی از سنگین‌ترین شکست‌های خود را تجربه کردند.

این باخت را هیلاری کلینتون زمانی بیشتر می‌تواند احساس کند که وی در قیاس با دوره پیشین نتوانست همچون باراک اوباما دل مردم ایالات ‌مردد و حتی ایالات آبی‌رنگ را برباید. به‌عنوان مثال در حالی که در انتخابات ۲۰۱۲، فلوریدا با رای ۰۱/ ۵۰درصدی باراک اوباما را نسبت به میت رامنی ترجیح داده بود در این دوره با رای ۴۹ درصدی ۲۹ رای الکترال خود را به دونالد ترامپ دادند. در این دوره از انتخابات نیز در ایالت آیووا چنین شرایط مشابهی حاکم شد. در سال ۲۰۱۲، مردم این ایالت با رای تقریبی ۵۲ درصد باراک اوباما را نامزد شایسته‌تری دانستند و ۶ رای الکترال خود را به دموکرات‌ها دادند اما در این دوره با رای ۵۲ درصد این ۶ رای الکترال را به دونالد ترامپ بخشیدند. اما یکی از بزرگ‌ترین شکست‌های هیلاری کلینتون در ایالت میشیگان رقم خورد. در حالی که در سال ۲۰۱۲، باراک اوباما توانسته بود با رای ۵۴ درصدی، ۱۶ رای الکترال این ایالت را از آن خود کند، هیلاری کلینتون در این ایالت یک بازنده تمام عیار بود و نتوانست آرای ایالت میشیگان را به‌دست آورد. دونالد ترامپ با رای ۴۸ درصد توانست ۱۶ رای الکترال این ایالت را به سبد آرای الکترال خود بریزد. براساس یک مقایسه، هیلاری کلینتون بیشتر ایالت‌های مرددی را که باراک اوباما در سال ۲۰۱۲ در آن پیروز شده بود به حریف جمهوری‌خواه خود واگذار کرد. ایالت نیوهمپشایر اگر در سال ۲۰۱۲، باراک اوباما را به‌عنوان نامزد مورد علاقه خود برگزید در این دوره ۴ رای الکترال خود را به دونالد ترامپ داد. اما در ایالت پنسیلوانیا شکست هیلاری کلینتون تلخ‌تر بود. این ایالت به همراه ایالت میشیگان جزو ایالت‌هایی هستند که اساسا نامزدهای دموکرات را انتخاب می‌کنند اما هر دو ایالت در این دوره به ترامپ رای دادند. بر این اساس ایالت پنسیلوانیا نیز جزو ایالت‌هایی بود که در دوره قبل به باراک اوباما رای داد اما این دوره ترجیح داد ۲۰ رای الکترال خود را به ترامپ دهد تا وی کاخ سفید را تصاحب کند.

هیلاری کلینتون در حالی که دو هفته پیش از انتخابات از شانس ۹۰ درصدی برای راهیابی به کاخ سفید برخوردار بود اما در دو هفته نرم‌نرمک تمامی ایالات‌مردد را به دونالد ترامپ واگذار کرد و حتی رقم‌های نظرسنجی نیز نتوانست به داد وی برسند. این بار دوم است که در یک کشور پیشرفته، نظرسنجی‌ها غلط از آب درمی‌آیند و برخی می‌گویند دومین «برگزیت» در ایالات‌متحده رقم خورد. در شرایطی که نظرسنجی‌ها در بریتانیا حکایت از پیروزی طرفداران اتحادیه اروپا داشت، در روز همه‌پرسی نتیجه دیگری رقم خورد و برخی را نسبت به این نظرسنجی‌ها بدبین کرد. حالا دومین تراژدی نظرسنجی‌ها در آمریکا رقم خورده است. نظرسنجی‌ها در زمان انتخابات در ایالات‌متحده رکن مهمی به شمار می‌آید و کمتر پیش آمده بود فاصله‌ای بین رقم نظرسنجی‌ها و رقم به‌دست آمده در روز انتخابات بیفتد. اما در این دوره، در حالی که ترامپ در بیشتر نظرسنجی‌ها از هیلاری کلینتون عقب بود، در روز انتخابات توانست یک غافلگیری بزرگ رقم بزند و هیلاری کلینتون را احتمالا از سیاست بازنشسته کند.

برخی کارشناسان اعتقاد دارند شیوه نظرسنجی‌ها متناسب نبوده است. نظرسنجی‌ها در ایالات‌متحده پیمایشی است و اصولا از طریق تلفن صورت می‌گیرد. این‌بار گفته می‌شود برخی از موسسات آماری نفرات خود را به مقابل خانه‌ها می‌فرستاده‌اند تا نظرسنجی کنند. این احتمال وجود دارد تغییر شکل در نظرسنجی، ارقام را از واقعیت دور کرده باشد و افراد تصادفی انتخاب نشده باشند. روزنامه نیویورک‌تایمز، براساس این نظرسنجی‌ها روز دوشنبه اعلام کرد که پیروزی ترامپ نیاز به یک معجزه دارد، زیرا وی علاوه بر اینکه باید در ۹ ایالت مردد پیروز شود، باید یک ایالت آبی را که اساسا پایگاه سنتی دموکرات‌ها است از آن خود کند، اما دونالد ترامپ توانست در ایالت‌های آبی مانند میشیگان با ۱۶ رای الکترال و ویسکانسین با ۱۰ رای الکترال پیروز میدان شود. این در حالی است که در این دوره از انتخابات به تعداد ایالات‌مردد افزوده شده بود و حتی هیلاری کلینتون در یک روز مانده به انتخابات با ریزش آرای الکترال مواجه شد.

سی‌ان‌ان در گزارشی نوشت: غول املاک و مستغلات آمریکا در ایالات ‌مردد عالی ظاهر شد و توانست با پیروزی در فلوریدا، کارولینای شمالی و اهایو پیروز هشتم نوامبر باشد. ضرب‌المثلی در آمریکا می‌‌گوید: اگر نامزدی می‌خواهد خود را رئیس‌جمهور آمریکا بداند، باید حتما در اوهایو پیروز میدان باشد. با پیروزی ترامپ در انتخابات ریاست‌جمهوری اما بسیاری از شبکه‌های اجتماعی به این موضوع واکنش نشان دادند و کارشناسان و مردم عادی از این نتیجه به شدت شوکه شده بودند. بسیاری در توییتر از این پیروزی ابراز شگفتی کرده و برخی دیگر نیز آن را یک شکست بزرگ برای آمریکا اعلام کردند. یان برمر، یکی از کارشناسان نیز در توییتی نوشت: آمریکا از نظر بین‌المللی ورشکسته شد. سایت سی‌ان‌ان در واکنش به این پیروزی نوشت: به دلیل پیروزی ترامپ سایت اداره مهاجرت کانادا به دلیل ترافیک سنگین از دسترس خارج شد. مردم آمریکا در پایان روز هشتم بیشترین سوالی را که در گوگل طرح کرده بودند این بود که چگونه می‌شود از آمریکا مهاجرت کرد.

نامزد افراطی که رئیس‌جمهوری متعادل شد

با اعلام پیروزی میلیاردر نیویورکی، ترامپ در نخستین ساعات روز چهارشنبه، با حضور در ستاد انتخاباتی خود در منهتن نیویورک در کنار خانواده و معاونش، مایک پنس و نزدیک‌ترین مشاوران و همراهانش در کارزار چند ماهه‌اش روی سن رفت و اولین سخنرانی‌اش را به‌عنوان رئیس‌جمهوری منتخب آمریکا ایراد کرد. دونالد ترامپ با رفتاری حاکی از اعتماد به نفس و آرامش سخنرانی خود را با صحبت از رقیب شکست‌خورده‌اش آغاز کرد و خبر داد که هیلاری کلینتون در تماسی تلفنی به او تبریک گفته است. ترامپ با تعریف و تمجید از هیلاری کلینتون و تبریک به او بابت مبارزه بی‌امانش، سخنرانی‌اش را آغاز کرد و سپس اعلام کرد که حالا زمان آن است که «آمریکا زخم‌ها را التیام دهد.»

او خطاب به دو حزب جمهوری‌خواه و دموکرات‌ آمریکا گفت که حالا زمان آن است که «در هیات ملتی متحد گرد هم آییم». او اعلام کرد که می‌داند خیلی از مردم آمریکا از او حمایت نکردند، اما اکنون «من رئیس‌جمهور تمام آمریکایی‌ها خواهم بود.» او گفت: «آنها که از من حمایت نکردند، دستم را به سوی شما دراز می‌کنم تا با هم تلاش کنیم و کشورمان را به اتحاد برسانیم.» به گفته دونالد ترامپ، «ما کارزار نداشتیم، یک جنبش داشتیم، ساخته شده از میلیون‌ها مرد و زن که آینده‌ای درخشان برای خودشان و خانواده‌شان می‌خواهند.» او همچنین خطاب به جامعه بین‌الملل گفت که «ما با عدالت و انصاف با همه رفتار خواهیم کرد، ما به دنبال دوستی و مشارکت خواهیم بود.»

همه اینها در حالی است که کسی از سیاست خارجی و حتی جزئیات سیاست داخلی ترامپ چیزی نمی‌داند؛ از معدود نکات ملموسی که او درباره سیاست خارجی گفته است می‌توان به تعریف و تمجیدش از ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه و وعده کشیدن دیوار در مرز آمریکا و مکزیک اشاره کرد. شاید در واکنش به این اظهارنظرها است که پوتین جزو نفرات اولیه‌ای شد که به ترامپ تبریک گفت و اعلام کرد که وی آماده گفت‌وگو با آمریکا برای حل مسائل جهانی است. طبق سیستم انتخاباتی آمریکا، دونالد ترامپ ۲۸۹ رای الکترال را به‌دست آورد، در مقابل هیلاری کلینتون که با ۲۱۸ رای الکترال در این انتخابات داغ و تنگاتنگ از پیروزی جا ماند. در حالی که طبق سنت انتخابات ریاست جمهوری آمریکا، معمولا اول بازنده رقابت سخنرانی می‌کند و شکست را می‌پذیرد، هیلاری کلینتون اعلام کرد که در شب شکست سخنرانی نخواهد کرد و متعاقبا اعلام خواهد کرد چه زمانی سخنرانی خواهد کرد.

پوپولیسم آمریکایی برمی‌خیزد

جنبش سفیدها عنوانی است که به این دوره از انتخابات داده‌اند. هر چند ترامپ خود از لفظ جنبش سفیدها استفاده نکرد و تنها از عنوان جنبش برای پیروزی خود یاد می‌کند، اما این پیروزی بیشتر حاصل حضور سفیدپوست‌هایی است که عمدتا طرفدار طرح‌های ایزوله‌سازی آمریکا از سوی ترامپ هستند. به گفته کارشناسان، یقه آبی‌ها، به این دلیل از ترامپ حمایت کردند، زیرا وی بارها در سخنرانی‌های خود گفت حضور مهاجران و پناهجویان موقعیت شغلی آمریکایی‌ها را به خطر می‌اندازد. براساس نظرسنجی‌های انجام گرفته سفیدپوست‌هایی که از تحصیلات پایین‌تری برخوردارند عمدتا طرفدار ترامپ بودند. بنا بر آمار اعلام شده، ۷۵ درصد از این طبقه در انتخابات حضور پیدا کرده بودند. این در شرایطی است که حضور لاتین‌تبارها و سیاه‌پوستان در انتخابات چندان چشمگیر نبوده است. به گزارش سی‌ان‌ان حضور لاتین‌تبارها، آسیایی‌ها و آفریقایی-آمریکایی‌ها بسیار ناامید‌کننده بود. وی همچنین نتوانست حضور درخشانی که اوباما در سال ۲۰۱۲ در برخی ایالت‌های کلیدی داشت تکرار کند و تبدیل به یک بازنده بزرگ شد.

اریک اریکسون، نظریه‌پرداز محافظه‌کاری است که اساسا مخالف این نامزد جمهوری‌خواه است. بسیاری از محافظه‌کاران وی را یک رئیس‌جمهوری با عقاید نیویورکی می‌دانند و اریکسون نیز جزو آنها است. وی جزو معدود کسانی است که پیروزی ترامپ را در انتخابات محتمل دانسته بود و در این‌خصوص در هفته‌نامه بلومبرگ بیزنس نوشته بود: فرهنگ آمریکا را در نظر بگیرید. شبکه تلویزیونی NBC آمریکا، چند سال دونالد ترامپ را یک ستاره واقع‌نما نشان می‌داد، در حالی که می‌دانست او چطور شخصیتی دارد. آنها از دونالد ترامپ یک سلبریتی بزرگ‌تر ساختند و از کنار او منافع مالی به‌دست آوردند. تا زمانی که او به برنامه‌های آنها کمک مالی می‌کرد، چشم خود را کاملا به روی واقعیت بسته بودند. حتی امسال در انتخابات اولیه، سازمان‌های خبری مسائل خصوصی ترامپ و بی‌پروایی مواضع او را نادیده گرفتند، چون تا زمانی که برخی شبکه‌های خاص او را به چالش نکشیده بودند، برای این سازمان‌ها سودرسانی داشت. حال این سوال مطرح است که چرا مردم به‌طور کلی جذب ترامپ می‌شوند؟ الان فقط مساله بی‌وفایی از سوی حزب جمهوری‌خواه مطرح نیست. این یک پاسخ ساده به این سوال است. می‌توان پیام‌های سیاسی هدفمند یا وعده‌های نقض شده را مورد سرزنش قرار داد، اما پاسخ اساسی این سوال پیش روی ما است. قهرمانان فرهنگ مدرن آمریکا چه کسانی هستند؟ تونی سوپرانو از مجموعه سوپرانوز (Sopranos). والتر وایت از مجموعه برکینگ بد (Breaking Bad). فرانسیس آندروود از مجموعه خانه پوشالی (House of Cards). دکستر مورگان از مجموعه دکستر (Dexter). دون دراپر از مجموعه مردان دیوانه (Mad Men). ناکی تامپسون از مجموعه امپراتوری بوردواک (Boardwalk Empire). نیک برادی از مجموعه سرزمین مادری (Homeland). دکتر هاوس از مجموعه هاوس (House). عمر لیتل از مجموعه وایر (Wire). ری دونووان از مجموعه ری دونووان (Ray Donovan). ویک مکی از مجموعه سپر (The Shield). این موضوع به دوره بازی اندی سیپوویکس در مجموعه NYPD Blue و قبل از آن برمی‌گردد. هالیوود گاه و بیگاه از ضدقهرمان استفاده می‌کرد، اما حالا ضدقهرمان به ستاره تبدیل شده است. دکستر که شخصیت اصلی فیلمش است، یک قاتل سریالی است. تونی سوپرانو گانگستری مورد تحسین است. والتر وایت می‌تواند یکی از ما باشد. هالیوود ریپورتر شخصیت استیو باسیمی در فیلم امپراتوری بوردواک را این گونه توصیف می‌کند: «استیو باسیمی در مجموعه‌ای که از شبکه HBO پخش می‌شود، شهر جرسی سیتی را با مسائل غیراخلاقی به تصویر کشیده است. شخصیت ناکی تامپسون که او بازی می‌کند، نسبت به افرادی که دوستشان دارد بخشنده است، اما می‌تواند خشن باشد و باید تصمیم بگیرد که تا کجا می‌خواهد پیش برود و این حقیقت روشن می‌شود که یک فرد نمی‌تواند «نیمه گانگستر باشد.» همچنین برایان کرانستون، کارگردان و بازیگر آمریکایی، والتر وایت در فیلم برکینگ بد را این‌گونه توصیف می‌کند: «او برای پولدار شدن تصمیم گرفت به فردی غیر از خودش تبدیل شود. او در آن مرحله، معامله‌ای فاوستی (فاوست شخصیت یک افسانه آلمانی که فرد موفقی است، اما به دلیل نارضایتی از زندگی روحش را در معامله‌ای با شیطان عوض می‌کند) انجام می‌دهد و هر چیز دیگری برایش به یک سراشیبی لغزان تبدیل می‌شود.» هالیوود ریپورتر یکی از این لیست‌های متعدد ضدقهرمان‌های محبوب را در اختیار دارد. اینها افرادی هستند که هالیوود آنها را در مقابل فرهنگ قرار می‌دهد و فرهنگ را از طریق مکالمات عمومی شکل می‌دهند. مطمئنا، در موردهایی مثل وایت یا مورگان یا لیتل یا آندروود، در پایان کار گناهانی که کرده‌اند دامنشان را خواهد گرفت. شکست ترامپ در روز ۸ نوامبر نیز بالاترین درجه نتیجه کارهای بد او خواهد بود. این یک سقوط برای او است. اما در این مسیر، مردم ضدقهرمان‌ها را تحسین می‌کنند. آنها این سقوط را نادیده می‌گیرند. آنها فکر می‌کنند می‌توانند بازی بهتری انجام دهند و ضدقهرمانی را که معتقدند این کار را انجام می‌دهد، مورد تشویق قرار می‌دهند. آیا تعجبی دارد که یک ستاره تلویزیونی در فرهنگی که این نوع ضدقهرمان‌ها را پرورش می‌دهد، بدرخشد؟ آیا تعجبی دارد که مردم او را به خاطر افتخار به کارهای غیراخلاقی که انجام داده، بپذیرند. جناح چپ دوست دارد باور کند که کودکان از بازی‌های ویدئویی خشونت را یاد می‌گیرند، اما انکار می‌کند که فرهنگ کشور با بازتاب تصاویر تلویزیونی، می‌تواند به ابتدایی‌ترین شکل خود تنزل کند. دونالد ترامپ صرفا محصول یک بنیاد جمهوری‌خواه شاکی از وعده‌های عملی نشده رهبران خود نیست. ترامپ محصول فرهنگی است که به‌صورت روتین افراد به انحراف کشیده شده را قهرمان می‌داند.

واکنش مردم آمریکا به پیروزی ترامپ

روز چهارشنبه، هنوز ساعاتی از پیروزی ترامپ نگذشته بود که سراسر آمریکا را اعتراض فراگرفت. مردمی خشمگین که با شعار «تو رئیس‌جمهور ما نیستی» به خیابان‌آها آمدند و پرچم آمریکا را آتش زدند. به نوشته روزنامه دیلی میرر، در کالیفرنیا، هنوز دقایقی از پیروزی ترامپ نگذشته بود که مردم خشمگین به خیابان‌ها آمدند و علیه ترامپ شعار دادند. در اورِگون نیز مردم با شعار «دونالد ترامپ لعنتی» علیه ریاست‌جمهوری وی موضع گرفتند. در خیابان‌های پورتلند نیز روز چهارشنبه اوضاع متشنج اعلام شد. مردم سطل‌های آشغال‌ را در خیابان‌ها آتش زدند و مسیر خودروها را در خیابان‌های اصلی بستند. در برکلی نیز اوضاع خیابان‌ها متشنج گزارش شد و حتی گفته می‌شود چند نفر در جریان این نا‌آرامی‌ها مجروح شدند. در واشنگتن نیز در ساعات اولیه پیروزی ترامپ عده‌ای از دانشجویان آمریکایی در مقابل کاخ سفید تجمع کردند و علیه ترامپ شعار دادند.