ژاپن همچنان به پس زدن سرمایه‌گذاران خارجی ادامه می‌دهد

مترجم‌: شادی آذری تاکائو کیتاباتا، معاون وزیر اقتصاد، تجارت و صنعت ژاپن که معاونت یکی از قدرتمندترین وزارتخانه‌های این کشور را بر عهده دارد، می‌گوید: «در کل سهامداران توانایی اداره یک شرکت را ندارند. آنها متلون هستند و نمی‌توانند مسوولیت زیادی بپذیرند. آنها با وجود مسوولیت کمی که می‌پذیرند، با ولع بسیار انتظار درآمدهای بالا دارند.»

نکاتی که کیتاباتا در سمینار روز بیست و چهارم ژانویه به آنها اشاره کرد، نشان دهنده خط مشی رسمی دولت ژاپن نیست؛ اما حاوی طرز تلقی ژاپنی‌ها از سرمایه‌گذاران فعال است و شامل همه سرمایه‌گذاران از جمله سرمایه‌‌گذاران خارجی هم می‌شود. منظور سخنان او اعضای یک صندوق سرمایه‌گذاری آمریکایی به نام استیل پارتنرز بود که جرات کرده بودند از مدیریت شرکت نوشابه‌سازی ساپورو درباره سهام ۱۹درصدی خود سوال کنند. روز سیزدهم فوریه، صندوق سرمایه‌گذاری استیل نامه‌ای دیگر به شرکت ساپورو فرستاده بود و از آن خواسته بود کسب و کار نوشابه‌سازی خود را کاهش و پخش فعالیت‌های املاک و مستغلات خود را دوباره توسعه دهد.

این داستان تنها یکی از مجادله‌های پیچیده بین شرکت‌های ژاپنی و سرمایه‌گذاران فعال خارجی است. صندوق سرمایه‌گذاری استیل همچنین خواستار آن شده است که آدرانس، یک شرکت تولید کلاه گیس که استیل ۲۴درصد سهام آن را دارد، مدیریت خود را عوض کند. با وجود آنکه ارزش سهام آدرانس ظرف دو سال گذشته تا ۵۰درصد سقوط کرد. استیل برای ادامه فعالیت‌های غیراصلی و ضررده این شرکت از جمله مسابقات گلف و سهام در سایر شرکت‌ها اصرار داشت. به علاوه استیل از یک شرکت آبگرمکن‌سازی به نام نوریتس که ۲۰درصد سهام آن را دارد، خواسته است، مدیریت خود را عوض کند و سهام خود را به صورت بای‌بک واگذار کند. طی چند دهه گذشته این شرکت به‌طور میانگین بازگشت سرمایه‌ای معادل تنها ۳/۲درصد داشته است و در شش سال از هفت‌سال اخیر نتوانسته است، به اهداف درآمدی خود برسد.

شاید روش‌های شدیدتری که به تازگی از استیل و سایر صندوق‌های سرمایه‌گذاری به چشم می‌خورد، به دلیل سقوط شدید ارزش سهام در بورس باشد. این صندوق‌های سرمایه‌گذاری در سال ۲۰۰۴ و پاسخ به اصلاحات سیاستگذاری‌های کسب و کار ژاپن شروع به خرید مبالغ هنگفتی سهام کردند. خارجی‌ها هم اکنون صاحب ۳۰درصد سهام شرکت‌های ژاپنی هستند و ۶۰ تا ۷۰درصد فعالیت‌های تجاری این کشور را به خود اختصاص داده‌اند. اما شاخص نیکی ژاپن، از جولای گذشته تاکنون حدود ۲۵درصد سقوط کرد. بنابراین سرمایه‌گذاران در برخی از شرکت‌ها هم‌اکنون شاهد کاهش ارزش سهامشان هستند.

چشم‌اندازهای زیادی برای شرکت‌های ژاپنی وجود دارد که بتوانند ارزش سهامشان را افزایش دهند و بازگشت سرمایه خود را بهبود بخشند و این همان چیزی است که سرمایه‌گذاران خواهان آنند. اما فعالان اقتصادی و سیاستمداران ژاپنی بیم آن دارند که سرمایه‌گذاران در کوتاه‌مدت ادعای پول نقد خود را کنند. در این درگیری یک نکته اساسی وجود دارد. شرکت‌ها در ژاپن موسسات‌ اجتماعی محسوب می‌شوند که وظیفه تامین شغل با ثبات و در نظر گرفتن نیازهای کارکنان و در ابعاد وسیع کل جامعه، نه فقط سهامدارانشان را برعهده دارند.

صندوق سرمایه‌گذاری استیل، به عنوان جسورترین صندوق سرمایه‌گذاری بیشترین گرد‌ و خاک را برپا کرده است. این صندوق سرمایه‌گذاری سال گذشته سعی کرده بود کل سهام شرکت تولید‌کننده ادویه و چاشنی به نام بول‌داگ‌سس را از آن خود کند؛ اما یک دادگاه عالی جلوی آن را گرفت. بزرگترین اختلاف بین سرمایه‌گذاران و موسسات در شرکت‌ انرژی جی‌پاور که سابقا توسط دولت اداره می‌شد، بروز کرد. این شرکت در سال ۲۰۰۴ خصوصی شد. صندوق سرمایه‌گذاری کودکان، تی‌سی‌آی، که یک صندوق انگلیسی است، صاحب ۹/۹درصد سهام از این شرکت را دارد. این صندوق مودبانه اما بسیار مصرانه از شرکت جی‌پاور خواسته بود دو نماینده از تی‌سی‌آی را در هیات‌مدیره خود بگمارد، حاشیه سود را افزایش دهد و در تبادل سهام با سایر شرکت‌ها تجدیدنظر کند. پس از خواسته‌های پی در پی اکنون تی‌سی‌آی خواستار دو برابر کردن میزان سهامش در جی‌پاور است. در ماه ژانویه این شرکت خواستار مجوز برای افزایش سهامش به ۲۰درصد شد. (هر گونه مالکیت سهام بیشتر از ۱۰درصد نیازمند تایید دولت است). جان هو، رییس عملیات آسیایی تی‌سی‌آی می‌گوید: این موضوع برای اصلاحات در ژاپن و همین طور خواهد بود مگر آنکه آقای هو آزمایشی است موردی خاص را انتخاب کرده باشد. ژاپن که از کمبود منابع طبیعی رنج می‌برد. نگران امنیت انرژی خویش است و قصد ندارد بیش از این کنترل زیرساختارهای خود را به دستان سرمایه‌گذاران خارجی بسپارد.

اما این‌طور که روند سرمایه‌گذاری‌ها در این کشور نشان می‌دهد، خارجی‌ها هیچ نشانه‌ای دال بر فروش سهامشان و بازگشت به خانه‌هایشان از خود نشان نمی‌دهند.