حمله نهایی به قلب داعش

دنیای اقتصاد: عملیات موصل برای بازپس‌گیری این شهر از دست داعش از بامداد دیروز با حضور ۶۰ هزار نیرو آغاز شد. عملیات موصل با مشارکت حدود ۳۰ هزار نیروی شبه نظامی شیعه و سنی همراه با ۳۰ هزار نیروی پلیس و ارتش شروع شده و از زمان آغاز حمله داعش زیر حملات بی‌وقفه نیروهای عراقی و ائتلاف غرب قرار گرفته‌اند. این بزرگ‌ترین عملیات نظامی در خاورمیانه از سال ۲۰۰۳ تاکنون محسوب می‌شود. همزمان نیروهای آمریکایی نیز از پایگاه هوایی قیاره، در جنوب موصل با موشک‌های هوشمند مواضع داعش را زیر آتش گرفته‌ و جنگنده‌های ائتلاف نیز مواضع داعش را زیر بمباران گرفته‌اند.

دنیای اقتصاد: عملیات موصل برای بازپس‌گیری این شهر از دست داعش از بامداد دیروز دوشنبه با حضور ۶۰ هزار نیرو آغاز شد. عملیات موصل با مشارکت حدود ۳۰ هزار نیروی شبه‌نظامی شیعه و سنی (متشکل از نیروهای شیعی «حشد شعبی» و نیروهای سنی «حشد وطنی» و پیشمرگه‌های کرد) همراه با ۳۰ هزار نیروی پلیس و ارتش شروع شده و از زمان آغاز حمله داعش زیر حملات بی‌وقفه نیروهای عراقی و ائتلاف غرب قرار گرفته‌اند. گفته می‌شود این بزرگ‌ترین عملیات نظامی در خاورمیانه از سال ۲۰۰۳ تاکنون محسوب می‌شود. همزمان نیروهای آمریکایی نیز از پایگاه هوایی قیاره، در جنوب موصل با موشک‌های هوشمند مواضع داعش را زیر آتش گرفته‌ و جنگنده‌های ائتلاف تحت امر این کشور نیز مواضع داعش را بمباران می‌کنند. از سوی دیگر، در زمین نیز نیروها به شدت مشغول جنگ هستند. عملیات زمینی هم اکنون از چهار محور در اطراف موصل در جریان است. عملیات در دو محور شمالی یعنی محورهای تلعفر و دشت نینوا از سوی نیروهای پیشمرگه انجام می‌شود. محور جنوبی از سمت پایگاه قیاره از سوی ارتش و پلیس فدرال عراق در دست اجرا است و محور چهارم که محور غربی است توسط پیشمرگه‌ها و ارتش عراق اداره می‌شود و هدف از آن جلوگیری از فرار عناصر داعش به داخل سوریه اعلام شده است. به گزارش نیویورک‌تایمز، عملیات موصل موجی از نگرانی در عراق برانگیخته است. اکنون شهروندان ساکن در این شهر به احتکار مواد غذایی پرداخته و در عین حال از داخل شهر هم مقاومت‌هایی در برابر داعش در حال شکل‌گیری است. اگر چه موصل اولین شهری بود که بدون مقاومت تسلیم داعش شد اما اکنون از دل این شهر مقاومت‌هایی پراکنده در حال شکل‌گیری است که رسانه‌های عربی آن را «انتفاضه» می‌نامند.

به نوشته نیویورک‌تایمز، اکنون دیوار نوشته‌ها در این شهر علیه داعش به نماد مقاومت در برابر این گروه تبدیل شده است. در مقابل، رهبران داعش از طریق تونل‌های زیرزمینی که از قبل حفر کرده‌اند تلاش دارند خود را پنهان کنند تا از تیررس حملات جنگنده‌های آمریکایی در امان باشند. با این حال، نیروهای پیاده نظام داعش سپر بلای رهبران خود هستند. در پی حملات سنگین ارتش عراق به خطوط مقدم داعش، اگرچه بسیاری از تروریست‌های این گروه پا به فرار گذاشتند و از خیابان‌های موصل به مخفیگاه‌های خود شتافتند اما این عقب‌نشینی بدون هزینه نخواهد بود. عناصر داعش به تخریب، سرقت و کشتار روی آورده‌اند. نیروهای خلافت خودخوانده مراقب منازل هستند و تمامی کافی شاپ‌ها را در موصل بسته و اجازه نمی‌دهند کسی رادیو گوش کند. نیروهای پیشمرگه می‌گویند با مقاومت سرسختانه داعش مواجه هستند و توانسته‌اند ده‌ها حمله داعش با خودروهای بمب‌گذاری شده را در محورهای مختلف بی‌اثر کنند. همزمان منابع عراقی می‌گویند داعش اینترنت موصل را قطع کرد. «واثق الحمدانی»، فرمانده پلیس استان نینوا، گفت: «گروه تروریستی داعش در راستای دور نگه‌داشتن ساکنان موصل از دنیای بیرون، اینترنت را به‌طور کامل در این شهر قطع کرد.» الحمدانی در ادامه اظهار کرد: «داعش از حدود دو ماه قبل ساکنان موصل را از اینترنت محروم کرده و تنها در دفاتر تحت نظارت خودش خدمات اینترنتی ارائه می‌شد اما امروز حتی این دفاتر را نیز تعطیل و اینترنت را به بهانه افشای اطلاعات شهر قطع کرده است.»

طی ماه‌های اخیر که بحث آزاد‌سازی موصل شنیده می‌شد داعش حلقه محاصره این شهر را تنگ‌تر و فشار بر ساکنان را افزایش داد. نیویورک‌تایمز می‌نویسد: «داعش تلاش دارد تا جمعیتی مشتاق فرار را سرکوب کند. آنها اکنون سیبل داعش هستند.» این روزنامه می‌نویسد به سختی توانسته با ده‌ها نفری که موفق به فرار از موصل شدند مصاحبه کند. فرار از موصل در بحبوحه حملات ارتش عراق و نیروهای ائتلاف دشوارتر و خطرناک‌تر شده است. وضعیت البته برای آن دسته از فراریانی که نتوانستند از زیر یوغ داعش بگریزند و بار دیگر از سوی نیروهای داعش دستگیر شدند، سخت‌تر است. آنها میلیون‌ها دینار جریمه می‌شوند یا طومار زندگی‌شان در هم پیچیده می‌شود. آنهایی که عضو سابق ارتش یا پلیس عراق بودند وضعیت سخت‌تری دارند. در صورتی که به اسارت داعشیان در آیند مجازات‌شان این است که فورا گردنشان زده شود. مردم موصل همان اندک آذوقه‌ای که موجود دارند را در پستوی زیرزمین‌ها پنهان می‌کنند تا از دستبرد نیروهای خلافت در امان باشد. در عین حال، داعش استراتژی خود را تغییر داده است. بخشی از نیروهای آنها روی زمین می‌جنگند. این جنگ در قالب حمله با خودروهای بمب‌گذاری شده، استقرار تک تیراندازها و هدف قرار دادن غیرنظامیان یا پناه گرفتن در خانه‌های آنها است. بخشی هم به شکل تاکتیکی (یا به‌طور واقعی) پا به فرار گذاشته‌اند تا توجه را به خود جلب کنند. برخی تحلیلگران این اقدام داعش را فریبکاری جنگی می‌نامند. بخش سوم هم رهبران هستند که در تونل‌های زیرزمینی پناه گرفته و احتمالا برخی بتوانند فرار کنند. نیویورک‌تایمز با اشاره به تخمین ارتش آمریکا می‌گوید هم اکنون ۳هزار تا ۴۵۰۰ داعشی در موصل حضور دارند. در هفته‌ها و روزهای اخیر مقاومت مدنی در میان مردم موصل با شعار نویسی عیان‌تر شده است. رویترز می‌نویسد همین ماه ۵۸ نفر به دلیل تلاش برای براندازی «دولت اسلامی» در موصل به اعدام محکوم شدند. اکنون مردم موصل به دنبال جبران کاهلی خود هستند. اگر آن روزی که داعش در کوتاه‌ترین زمان موصل را فتح کرد فرش قرمز برای این گروه پهن نمی‌کردند اکنون تاوان این جنایات را نمی‌دادند. ظاهرا موصلی‌ها می‌خواهند خودی نشان دهند و از دل داعش علیه این گروه بشورند که رسانه‌های عراقی از آن با عنوان «انتفاضه» یاد کرده‌اند.

استقبال آمریکا، ابراز نگرانی مسکو

با این حال، عملیات موصل هم مخالفان و موافقان خود را دارد. از یکسو، آمریکا از آغاز این عملیات استقبال کرد اما از سوی دیگر، مسکو و سازمان ملل نسبت به کشته شدن غیرنظامیان در این عملیات ابراز نگرانی کردند. به گزارش الجزیره، اشتون کارتر، وزیر دفاع آمریکا در این باره گفت:‌ «حمله به موصل در لحظه‌ای سرنوشت‌ساز در عراق علیه داعش و وارد کردن شکست دائمی به داعش صورت گرفت.» وزیر دفاع آمریکا تاکید کرد، آمریکا و دیگر کشورهای عضو ائتلاف آماده حمایت از نیروهای عراقی و نیروهای پیشمرگه در «جنگ سخت» هستند. همچنین آنتونی بلینکن، معاون جان کری، وزیر خارجه آمریکا از آغاز عملیات موصل استقبال کرد. مک‌گورگ، فرستاده باراک اوباما، رئیس‌جمهوری آمریکا در ائتلاف ضدداعش نیز با استقبال از شروع عملیات بازپس‌گیری موصل تصریح کرد: «ما به حمایت خود از این عملیات تاریخی می‌بالیم و برای نیروهای داوطلب نینوا، نیروهای عراقی و پیشمرگه‌ها آرزوی موفقیت داریم.»

در مسکو ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری روسیه از آمریکا و فرانسه خواست در جریان عملیات موصل به منظور کاهش تلفات غیرنظامی هوشیارانه و با احتیاط عمل کنند. سازمان ملل نیز نسبت به افزایش موج آوارگان موصل و سرنوشت ۵/ ۱میلیون شهروند در موصل ابراز نگرانی کرد. در عین حال، وزارت پیشمرگه‌ها در اقلیم کردستان عراق اعلام کرد که تحت هیچ شرایطی به هیچ نیروی خارجی اجازه شرکت در عملیات موصل را نخواهند داد. جبار یاور، دبیر کل وزارت پیشمرگه‌ها در اقلیم کردستان عراق، گفت: «هر نیرویی که جزو برنامه‌های توافق‌شده درباره عملیات موصل نباشد و در این عملیات شرکت کند از سوی جنگنده‌های ائتلاف هدف قرار خواهد گرفت. نیروهای ترکیه هرگز در عملیات موصل شرکت نخواهند کرد و تنها نیروهای عراقی نینوا را آزاد می‌کنند.»

وی گفت: «ارتباط‌های قوی میان نیروهای زمینی و هوایی در عملیات موصل وجود دارد. اتاق عملیات مشترکی نیز میان پیشمرگه‌ها و نیروهای مسلح عراق و اتاق اطلاع‌رسانی مشترکی نیز برای عملیات موصل تشکیل شده است.» جبار یاور گفت: «نیروهایی که در عملیات موصل شرکت می‌کنند نیروهای ارتش عراق شامل لشکرهای ۱۵ و ۱۶، نیروهای مبارزه با تروریسم، پلیس‌فدرال، پلیس نینوا، حشد شعبی، حشد عشایر، پیشمرگه‌ها و نیروهای ائتلاف ضد داعش شامل جنگنده‌ها و نیروهایی هستند که پل‌هایی را بر فراز رود دجله برای تسهیل عبور نیروهای عراقی ایجاد خواهند کرد.» دولت عراق اعلام کرده قصد دارد قبل از پایان سال جاری میلادی این شهر را به‌طور کامل از داعش پس بگیرد.