دست‌نشانده القاعده - ۱۶ شهریور ۹۵

جنیفر کافارلا
ترجمه: محمدحسین باقی

النصره (فتح‌الشام) یک سازمان نظامی رسمی و به شدت کنترل شده است که به‌عنوان «نیروی تغذیه‌کننده» برای سایر واحدها به فعالیت مشغول است. این گروه به واسطه سطح حرفه‌ای رهبری عملیاتی از دیگر گروه‌ها متمایز می‌شود. النصره به ارتباطات منظم و کنترل شده میان نفرات و امنیت عملیاتی‌ شهره است. همچنین النصره دارای «نیروی عملیات ویژه» است که قدرت نیروی زمینی اپوزیسیون سوری را افزایش می‌دهد. وقتی سایر گروه‌های شورشی به‌صورت انبوه به دل دشمن می‌زنند، النصره‌ای‌ها به ارائه تخصص خود می‌پردازند. نیروهای النصره با نفرات اندک دست به عملیات می‌زنند و اغلب ماموریت‌های تاکتیکی غیرمتعارفی انجام می‌دهند که نیازمند سطحی از حرفه‌ای‌گری و تخصص است.

استفاده النصره از عملیات‌ نظامی به‌عنوان تلاشی حمایت بخش برای دگرگونی اجتماعی، روابطی منحصربه‌فرد میان رهبری نظامی و مذهبی النصره ایجاد کرده است. رهبران شریعت به‌عنوان مشاورانی برای فرماندهان نظامی النصره عمل می‌کنند. این مساله زمینه را برای درهم تنیدگی نزدیک میان تلاش‌های تکمیلی النصره فراهم ساخته و دستورالعمل مذهبی برای تضمین فعالیت نظامی فراهم می‌کند که به درستی برای دستیابی به اهداف بلندمدت النصره هدف‌گیری می‌شود. این مشاوران شریعت احتمالا دستورالعمل‌هایی برای تمام موضوعات ارائه می‌دهند: از انجام عملیات نظامی گرفته تا روابط النصره با گروه‌های شورشی محلی و اجرای برنامه‌های رفاه اجتماعی در مناطق تحت کنترل شورشیان. مقام‌های رده بالای رهبری مذهبی نیز در میادین جنگ حضور می‌یابند و این در عکس‌های انتشار یافته از سوی النصره در رسانه‌های اجتماعی به تصویر کشیده شده است. برای مثال، النصره تصاویری از ابوسلیمان المهاجر، یکی از مقام‌های شریعت، را در شمال حلب در نیمه سپتامبر 2014 منتشر کرد و چند هفته بعد نیز عکس‌هایی از وی در ادلب دیده شد. این نفوذ مشترک بر عملیات نظامی النصره احتمالا سازگاری النصره در تمام میادین مختلف نبرد در سوریه را تقویت می‌کند. این بازتاب برنامه‌ریزی حساب شده و دقیق در پس عملیات و شراکت‌های النصره است و تضمین می‌کند که این فعالیت‌ها در هماهنگی با النصره و اهداف بلندمدت‌تر القاعده انجام ‌گیرد.

تاکتیک‌ها، تکنیک‌ها و روش‌ها

تاکتیک، تکنیک‌ها و روش‌های (TTPs) به‌کار گرفته شده از سوی نیروهای النصره این گروه را به‌عنوان یک نیروی رزمی کارآمد و موثر در سوریه تبدیل کرده است. النصره دو گونه تهدید در خود دارد: هم به‌عنوان یکی از زیرشاخه‌های کارآمد و موثر القاعده - هرچند این گروه با تغییر نام خود به «جبهه فتح‌الشام» اعلام کرد که گروهی مستقل است و از القاعده بریده اما کارشناسان این را تاکتیکی بیش نمی‌دانند، زیرا دستور کارهای این گروه همان دستور کارهای دیکته شده از سوی رهبری مرکزی القاعده است- که توانسته در اپوزیسیون سوری نفوذ کند و هم به‌عنوان یک تهدید نظامی. آموزش و تجربه جنگی به دست آمده از سوی شورشیان النصره در سوریه یک دارایی ارزشمند برای سازمان القاعده به حساب می‌آید. خلأ امنیتی در سوریه فرصتی برای النصره و القاعده فراهم کرد تا در مسیر (تقاطع) شورشیان خارجی، جنگ‌افزارها و کمک‌های بشردوستانه قرار بگیرند. فرماندهان نظامی النصره برخی از بهترین برنامه‌ریزی‌های عملیاتی را در سوریه انجام می‌دهند. شواهد نشان می‌دهد برنامه‌ریزی‌ها برای حمله با استفاده از شناسایی انجام شده و اطلاعات به دست آمده از سوی شورشیان النصره توسعه می‌یابد. عملیات‌های النصره کمک شایان توجهی به موفقیت اقدامات نظامی ضداسد در سوریه کرده است. النصره توانمندی پیشرفته‌ای را در پیوند دادن وظایف واحد تاکتیکی کوچک در راستای دنبال کردن هدف عملیاتی نشان داده است. این تخصص در برنامه‌ریزی، وقتی عملیات مشترکی انجام می‌گیرد، احتمالا با گروه‌های دیگر به اشتراک گذاشته می‌شود و آنجا که پای تعداد زیادی از نیروهای شورشی به میان می‌آید النصره احتمالا وظیفه فرماندهی و کنترل عملیات را به دست می‌گیرد. فرماندهان با استفاده از «میزهای شنی» (sand maze) برنامه دقیق را ترسیم کرده و به این طریق مبارزان را از گام‌هایی که در عملیات باید اتخاذ شود، آگاه می‌سازند. افزون بر این، ویدئوها و تصاویر تولید شده از سوی النصره شواهدی به دست می‌دهد که شورشیان این گروه در استفاده‌شان از ارتباطات رادیویی منظم عمل می‌کنند. در یکی از ویدئوهای النصره از شهر محاصره شده حمص در اوایل 2014، یکی از شورشیان این گروه نشان داده می‌شود که فرکانس‌های رادیویی را بلافاصله برای استفاده مبارزان، پیش از آغاز عملیات، به آنها می‌دهد. این نوع برنامه‌ریزی رسمی طبیعت «حرفه‌ای» النصره به‌عنوان نیروی رزمی و مبارز را نشان می‌دهد. النصره همچنین فعالانه در ساخت تسلیحات نیز درگیر است و ظاهرا شکلی از سپاه مهندسی را به‌عنوان «واحد تخصصی» تشکیل داده است. ظاهرا این سپاه مسوول تولید آتش غیرمستقیم و ساخت ابزارها و خودروهای انفجاری است. چند بار به چنین واحدی، عمدتا در استان جنوبی درعا، اشاره شده است. برای مثال، در یک مصاحبه رادیویی با یکی از کانال‌های یوتیوبی مرتبط با ارتش آزاد سوریه، رهبر النصره در جنوب درعا توضیح داد که چگونه سپاه مهندسی النصره در کار گذاشتن مواد انفجاری به منظور شکستن دیوار خارجی یکی از ساختمان‌های متعلق به رژیم نقش حیاتی داشت. افزون بر این، در مجموعه‌ای از عکس‌های پست شده به توییتر در اواخر مه‌2014 از سوی یکی از حساب‌های النصره در درعا، اعضای آنچه که «تیم مهندسی» نامیده می‌شد یک بمب بشکه‌ای در شمال درعا را از زیر زمین خارج و به بررسی آن پرداختند.

در 29 ژوئیه 2014، فیلم‌های آپلود شده از سوی شهروندان عربستانی و حامی معروف النصره «عبدالله بن محمد المُحَیسنی» نشان از تشکیل واحدی توپخانه‌ای به نام «ابابیل» می‌داد. گفته می‌شد برد این سلاح 12 کیلومتر است. النصره تاسیس «بنیاد Baas برای تولید و توسعه ادوات نظامی» را در 24 مه‌2014 اعلام کرد و از آن زمان تاکنون دو جزوه در مورد چگونگی استفاده و هدایت این تسلیحات منتشر کرده است. ظاهرا آنها محدود هستند به دفترچه راهنمای عملی برای تولید موارد مورد نیاز در عملیات نظامی.

این در تضاد با جزوه تقلیدی گرگ‌های تنهاست که از سوی القاعده در شبه‌جزیره عربستان با عنوان مجله Inspire تولید می‌شود. تلاش‌های موفقیت آمیز النصره در ساخت سلاح و تثبیت و تحکیم دانش سازمانی‌اش جنبه‌ای کلیدی از تهدید نظامی گسترده‌تر برای منافع آمریکا در منطقه است. به‌کارگیری ادوات انفجاری (VBIEDs) برای شکل دادن به عملیات علیه اهداف سخت نظامی یک تاکتیک اساسی النصره است.