صف‌آرایی شرق و غرب در چین

گروه جهان: اولین کلید نشست گروه ۲۰ زمانی زده شد که مقامات چینی پس از فرود هواپیمای باراک اوباما، از آوردن پلکان مخصوص خودداری کردند و رئیس‌جمهوری آمریکا مجبور شد از پله‌های اضطراری پیاده شود. همین موضوع موجب شده است تا سایت رادیو ملی آمریکا (npr) بگوید جرقه‌های اختلافات چین و آمریکا با این حرکت شعله‌ورتر شده است.

همین سایت عمل مقامات چینی را در فرودگاه نشانه بارز «به استهزا گرفتن رئیس‌جمهوری آمریکا» تعبیر می‌کند و می‌نویسد: چینی‌ها پس از آنکه از آوردن پله‌های معمولی خودداری کردند، گفتند که پله‌ای به اندازه هواپیمای رئیس‌جمهوری آمریکا در فرودگاه هانگژو نداشته‌اند.» روزنامه گاردین هم درخصوص این موضوع نوشت: رهبران چین متهم‌اند که عمدا و حساب‌شده از باراک اوباما، رئیس‌جمهوری آمریکا استقبال سرد کردند. در زمان ورود هواپیمای «ایر فورس وان» آمریکا به فرودگاه هانگژو فرش قرمز پهن نشد و حتی مقام‌های چین پله‌ای هم برای خروج اوباما در نظر نگرفته بودند. این در حالی است که مقام‌های چینی برای رهبرانی مثل نارندرا مودی، نخست‌وزیر هند، ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری روسیه، پارک گئون های، رئیس‌جمهوری کره جنوبی، میشل تامر، رئیس‌جمهوری برزیل و ترزا می، نخست‌وزیر انگلیس که یکشنبه صبح وارد هانگژو در شرق چین شدند، فرش قرمز پهن کرده بودند.

به نظر می‌رسد تنش‌های موجود بین رهبران جهان که در گروه ۲۰ حضور دارند پشت خنده‌های مصنوعی‌شان مخفی مانده و این‌بار شرق و غرب روبه روی هم قرار گرفته‌اند. مهم‌ترین دلایل این لشکرکشی هم به سیاست‌های پولی و البته سوریه بازمی‌گردد. پوتین بی‌آنکه نامی از ایالات متحده بیاورد، در یک کنفرانس خبری در هانگژو، سیاست‌های غرب را مورد انتقاد قرار داد و گفت: «رخدادهای یک دهه گذشته نشان داده که تلاش‌های خارجی برای دموکراتیزه کردن کشورهایی چون عراق، لیبی و سوریه تنها باعث گسترش تروریسم و نابودی زیرساخت‌های این کشورها شده است.» به گزارش راشا تودی پوتین در این جلسه با اعلام اینکه هر کشوری دارای الگوی مخصوص به خود برای حکومتداری است، افزود: «من همیشه بر این باور بوده‌ام که نمی‌توان از خارج سیستم‌های سیاستی و قدرت‌های کشورهای دیگر را تغییر داد. من مطمئنم که رخدادهای یک دهه گذشته به ویژه در عراق، سوریه و لیبی برای این منظور مثال‌های خوبی است که نشان می‌دهد دخالت‌های خارجی برای دموکراتیزه کردن این کشورها تنها باعث نابودی سیستم‌های دولتی در آنها و گسترش تروریسم در این کشورها شده است.» این در شرایطی است که باراک اوباما در گفت‌وگو با خبرنگاران اعلام کرد که بر سر سوریه با روسیه اختلاف نظر فراوانی دارند. هنوز مذاکره‌کنندگان آمریکا و روسیه برای دستیابی به یک توافق در راستای کاهش خشونت‌ها و گسترش دسترسی به کمک‌های انسان دوستانه در سوریه تلاش می‌کنند.

به گزارش خبرگزاری فرانسه، باراک اوباما، رئیس‌جمهوری آمریکا در حاشیه نشست گروه ۲۰ در چین اعلام کرد: هنوز به توافقی در زمینه توقف درگیری‌ها در سوریه دست نیافته‌ایم. اوباما اظهار کرد: اختلافات جدی میان آمریکا و روسیه درباره سوریه همچنان به قوت خود باقی است و تحقق پیشرفت بدون چشم‌پوشی‌هایی از جانب مسکو بسیار دشوار خواهد بود. اوباما در کنفرانس خبری مشترک با ترزا می گفت: اختلافات جدی با روسیه درباره گروه‌هایی که حمایت می‌کنیم و نیز روند ضروری برای برقراری صلح در سوریه داریم. بدون عقب‌نشینی روسیه در زمینه کاهش خشونت‌ها و تامین امدادرسانی‌ها انتقال به مرحله بعد دشوار خواهد بود. خبرگزاری سی‌ان‌ان از هانگژو گزارش می‌دهد که مهم‌ترین برنامه‌های باراک اوباما در چین سوریه و موضوع برگزیت است.

البته موضوع سوریه پای روسای جمهوری روسیه و ترکیه را به میان می‌‌آورد اما هنوز مشخص نیست که پوتین و باراک اوباما در این خصوص دیدار مستقیمی داشته باشند یا نه. در همین راستا روز گذشته اردوغان، رئیس‌جمهوری ترکیه با باراک اوباما دیدار کرد. اخیرا ترکیه با ورود تانک‌هایش در سوریه یک جبهه جدید دیگر در این کشور بحران‌زده گشوده است. از این‌رو اردوغان در بدو ورود به هانگژو به فعال‌ترین سیاستمدار این نشست تبدیل شد و با رهبران مختلفی از دنیا دیدار و گفت‌وگو کرد. سی‌ان‌ان در گزارشی نوشت اردوغان درخصوص سوریه و کودتای داخلی با باراک‌اوباما گفت‌وگو کرد. باراک اوباما به اردوغان گفته است درخصوص موضوع کودتا پشت ترکیه ایستاده است و قول داد که وزارت دادگستری و تیم امنیت ملی وی درخصوص این موضوع تحقیقات لازم را خواهد داشت و مشخص خواهد کرد چه کسانی پشت این کودتا بوده‌اند. این اظهارنظر از این رو ابراز شده، زیرا اردوغان و حزب عدالت و توسعه اعتقاد دارد که فتح‌الله گولن روحانی ساکن آمریکا و طرفدارانش در ارتش دست به کودتا زده‌اند.

با ابراز حمایت باراک اوباما این امیدواری به وجود آمده است که آمریکا برای تحویل فتح‌الله گولن با آنکارا همکاری بیشتری داشته باشد. البته اوباما تنها کسی نبود که اردوغان در روز اول نشست با او دیدار داشته است. اردوغان در این نشست با محمدبن سلمان، ولیعهد عربستان‌سعودی و بان‌کی‌مون، دبیر کل سازمان ملل هم دیدار داشت. محور گفت‌وگوی اردوغان با این دو به موضوع سوریه بازمی‌گردد. اردوغان در دیدار با دبیرکل سازمان ملل اطلاعات تکمیلی از عملیات «سپر فرات» را در اختیار وی قرار داد. همچنین محمدبن سلمان و اردوغان به مدت ۲ ساعت پشت درهای بسته درخصوص سوریه گفت‌وگو کردند.

لبخند پشت تنش

مهم‌ترین اتفاق روز اول نشست گروه ۲۰ نبود تشریفات برای رئیس‌جمهوری آمریکا به حساب می‌آید. اما مهم‌ترین اتفاق این نشست روز دوم رقم خورد. جایی که رهبران دو کشور چین و آمریکا، به‌رغم تنش‌های روز اول با یکدیگر دیدار و گفت‌وگو کردند. باراک اوباما روز گذشته به دیدار همتای چینی خود رفت و درخصوص مسائل دوجانبه گفت‌وگو کردند. اوباما در این دیدار از چین خواست الزامات حقوقی موجود را در دریای چین جنوبی رعایت کند اما شی‌جینگ پینگ به‌طور رسمی اعلام کرد که کشورش قصد دارد تا گشت‌های دریایی خود را در این منطقه افزایش دهد. با این حال اوباما بی‌آنکه اختلافات کشورش را با چین برجسته کند، افزود: «بحث‌های دوجانبه خوبی داشتیم و زمینه‌های همکاری بین دو کشور بالاست.» این در شرایطی است که چین در این دیدار موضوعات را بیشتر به سمت اقتصاد سوق داد و سعی کرد که مباحث شبهه‌انگیز بین دو کشور کمتر مطرح شود.