دست‌نشانده القاعده - ۱۳ شهریور ۹۵

جنیفر کافارلا
ترجمه: محمدحسین باقی

در بخش نهم گفته شد که چند ائتلاف از گروه‌های شورشی در سوریه شکل گرفته است. همچنین به سه لایه‌ای اشاره شد که النصره تشکیل داده است. هر یک از این لایه‌ها دارای زیرشاخه‌هایی از گروه‌های شورشی است که به تفصیل به آن پرداخته شد. در همین راستا النصره کوشیده به صفوف گروه‌های شورشی رسوخ کرده و آنها را تحت نفوذ خود درآورد. در این بخش از چگونگی نفوذ النصره به درون صفوف شورشیان سخن گفته می‌شود. شورشیان به سهم خود میثاق‌ها یا عهدنامه‌هایی میان خود بستند تا علیه النصره شورش‌کنند اما واکنش به موقع النصره باعث شد آنها تغییر تاکتیک بدهند و بار دیگر خود را به‌عنوان زیرمجموعه النصره اعلام کنند.

به گفته منبعی در «فرماندهی عالی نظامی» (SMC/ المجلس العسکری الاعلى‎‎) به نقل از دیلی استار، النصره 15 هزار دلار برای هر موشک ضدتانک چند روز پس از تحویل این سلاح‌ها از سوی سعودی به ارتش آزاد سوریه پرداخت کرد. سایر منابع تایید نشده نیز نشان می‌دهد که النصره و گروه‌های شورشی روابط «بده‌بستانی» برای سلاح‌هایی که از پایگاه‌های رژیم به‌دست می‌آوردند داشتند. دستاورد النصره در مورد یک ساختار چندلایه‌ای و شبکه‌ای نفوذ در سوریه نشانه‌ای است از موفقیت استراتژی این گروه. لایه‌های متفاوت ارتباط این گروه با گروه‌های شورشی نشانه‌ای است از رشد طبیعی رویکرد متنوع النصره درخصوص دستیابی به روابطی شورشی با گروه‌های دیگر که قابلیت بالای این گروه را نشان می‌دهد. به این ترتیب، آن انعطاف‌پذیری‌ که شکل‌دهنده مبانی روش‌شناختی النصره در سوریه است شاخص اساسی از مرگبار بودن این گروه و اهمیت آن در درک دلایل و اهداف رفتارش در سوریه به منظور تبیین اهمیت روابط متنوعش با گروه‌های شورشی است.

نفوذ النصره بر رفتار شورشیان

النصره زمانی واکنش شدید نشان می‌دهد که گروه‌های تحت امرش از آستانه تحمل این گروه در دریافت کمک و هدایت‌های خارجی عبور کنند. النصره انتظار سطح بالایی از تعهد و وفاداری از گروه‌هایی را می‌طلبد که تعامل نزدیکی با آنها دارد و به «سرعت» و «شدت» با هر نشانه‌ای از تزلزل در تعهد یا خیانت واکنش نشان می‌دهد. تلاش النصره برای اطمینان از وفاداری گروه‌های شورشی به حمایت از متحدانش نیز تعمیم می‌یابد. برای مثال، النصره و «گردان امنیتی» جیش‌المهاجرین و الانصار دفتر فرمانده جندالشام در حلب را در 27 مارس 2014 محاصره کردند و خواستار تسلیم شدن مبارزانی شدند که در درون این دفتر پناه گرفته بودند. نیروهای النصره بیش از 70 نفر را دستگیر و به دادگاه ارجاع دادند که آنها را به برنامه‌ریزی برای حمله به نیروهای شورشی، احتمالا به نمایندگی از سوی داعش متهم کرد. از زمان ظهور داعش و آغاز حمله ائتلاف آمریکا به سوریه و سپس حملات روسیه به سوریه، نگرانی النصره از امنیت عملیات‌هایش در سوریه و وفاداری شرکای نظامی‌اش افزایش یافته و این منجر به مواضع سفت و سخت‌تر النصره در قبال نیروهای شورشی شده است. شباهت‌های ایدئولوژیک موجود در متحدان «لایه اول» النصره باعث شده این گروه‌ها به طرفداران بالقوه خلافت داعش تبدیل شوند؛ تهدیدی که باعث شده النصره رفتار شبکه‌هایش را به شکل سفت و سخت‌تری زیر نظر گرفته و رصد کند.

النصره برای مهار واکنش روزافزونی که در قبال نفوذش در درون صفوف شورشیان مشاهده می‌کند احتمالا به سرعت عکس‌العمل نشان می‌دهد. معمولا، اقدامات تلافی‌جویانه سخت النصره زمانی اتفاق می‌افتد که این گروه به این باور برسد که گروه‌های تحت امرش نظارت بیشتری بر عملیات‌های خود را از سوی حامیان خارجی می‌پذیرند. اگر حمایت غرب از اپوزیسیون میانه رو در قالب حمایت آمریکا از این گروه‌ها علیه داعش افزایش یابد، این تجاوز احتمالا باز هم افزایش خواهد یافت.