مردم ونزوئلا به خیابان آمدند

انفجار نارضایتی اقتصادی در زمین سیاست

گروه جهان: بحران سیاسی و اقتصادی در ونزوئلا وارد فاز جدیدی شده است. اگر تا دیروز بحران‌ها بیشتر جنبه اقتصادی داشت و مردم در صف‌های کیلومتری مغازه‌ها و سوپرمارکت‌ها می‌ایستادند تا شاید لقمه نانی به کف آورند اما از پنج‌شنبه اعتراضات شکل تظاهرات خیابانی به خود گرفته است. هزاران نفر از مردم در کاراکاس، پایتخت ونزوئلا، در حالی که لباس‌های سفید بر تن داشتند به خیابان‌ها ریختند و شعار می‌دادند: «دولت باید برود. » آنها نوک پیکان اعتراض خود را به سوی دولت سوسیالیست ونزوئلا نشانه رفته بودند.

گروه جهان: بحران سیاسی و اقتصادی در ونزوئلا وارد فاز جدیدی شده است. اگر تا دیروز بحران‌ها بیشتر جنبه اقتصادی داشت و مردم در صف‌های کیلومتری مغازه‌ها و سوپرمارکت‌ها می‌ایستادند تا شاید لقمه نانی به کف آورند اما از پنج‌شنبه اعتراضات شکل تظاهرات خیابانی به خود گرفته است. هزاران نفر از مردم در کاراکاس، پایتخت ونزوئلا، در حالی که لباس‌های سفید بر تن داشتند به خیابان‌ها ریختند و شعار می‌دادند: «دولت باید برود.» آنها نوک پیکان اعتراض خود را به سوی دولت سوسیالیست ونزوئلا نشانه رفته بودند. به گزارش الجزیره، تظاهرکنندگان شامل طیف گسترده‌ای از ساکنان جنگل آمازون تا غرب ‌آند می‌شد. هدف ائتلاف اپوزیسیون تشکیل تظاهراتی میلیونی است تا خشم مردم را نسبت به مادورو و بحران اقتصادی عمیق در این کشور به گوش سران سوسیالیست این کشور برسانند.

«ناتی گوتی‌رز»، ۵۳ ساله که لباسی سفید بر تن داشت و پرچم ملی کشورش را به اهتزاز درآورده بود، می‌گوید: «می‌خواهیم گرسنگی، جرم و جنایت، تورم و فساد را پایان دهیم. آنها (اشاره به چاوز و وارثانش) طی ۱۷ سال کاری نکرده‌اند. عمر رژیم به‌سر آمده است.» به نوشته الجزیره، این تظاهرات در شرایط سختی رخ داده است زیرا اکنون ونزوئلا با کمبود شدید مواد غذایی و دارو مواجه است و جرائم خشن، غارت اموال و ثروت ملی به شدت در حال افزایش است. دولت از ترس درگیری، صدها واحد سرباز و پلیس را به‌صورت مسلح در خیابان‌ها به‌کار گرفته بود. اپوزیسیون ونزوئلا که به شدت از سوی دولت سرکوب شده و دولتی‌ها آنها را دست‌نشانده استعمار خطاب می‌کنند، امیدوارند تا مردم را به خیابان‌ها بکشند تا به این وسیله نه تنها ابراز وجود کنند بلکه در برابر تلاش‌های مادورو برای ماندن در قدرت مقاومت به خرج دهند. اپوزیسیون معتقد است اگر قرار است رای‌گیری انجام شود باید منصفانه باشد. «جسوس توریلبا»، رئیس ائتلاف مخالف «اتحاد دموکراتیک» (MUD) می‌گوید: «تمام ونزوئلایی‌ها خواهان حق‌رای منصفانه هستند.» او این تظاهرات را «مهم‌ترین بسیج سیاسی در تاریخ معاصر» کشورش نامید و وعده داد که تظاهرکنندگان «استراتژی ترس، رشوه و ارعاب» دولت را نقش بر آب خواهند کرد. جمعیت ۳۰ میلیونی ونزوئلا با تورم سه‌رقمی دست به گریبان است. تحلیلگران می‌گویند امسال هم این کشور در رکود اقتصادی فرو خواهد رفت مگر اینکه سیاست‌های اقتصادی جدیدی در این کشور تدوین شود تا راه برون‌رفت از بحران را فراهم سازد. معترضان می‌گویند: «وضعیت اقتصادی به جایی رسیده که مردم دیگر نانی برای خوردن ندارند. جز مرگ چاره‌ای برای مردم نمانده. این وضعیت به جرائم خشن منجر خواهد شد. دولت به عمد با در پیش گرفتن این استراتژی می‌خواهد بقای خود را تضمین کند.» مادورو۵۳ ساله می‌گوید: «قشون‌کشی خیابانی» اپوزیسیون و «تسخیر خیابان‌ها» جبهه‌ای جدید برای خشونت است. او می‌گوید این اقدام چیزی است شبیه به کودتای سال ۲۰۰۲ علیه چاوز. به گزارش الجزیره، مادورو که فاقد کاریزمای چاوز است میزان محبوبیتش در نظرسنجی‌ها به زیر ۲۰ درصد رسیده است. رئیس‌جمهوری ونزوئلا که گویی چشم بر ویرانی اقتصادی کشور و گرسنگی مردم بسته باز هم دم از کودتا علیه خود می‌زند. او می‌گوید: «من برای همه چیز آماده‌ام... اجازه کودتا نخواهم داد.» او گفت چند نفر به جرم برنامه‌ریزی برای کار گذاشتن مواد انفجاری و کشتن مردم برای منحرف کردن توجه دولت بازداشت شده‌اند. این در حالی است که فعالان حقوق بشر و اپوزیسیون می‌گویند در آستانه برگزاری تظاهرات، نیروهای دولتی اقدام به دستگیری فعالان سیاسی کردند تا اعتراضات را در نطفه خفه کنند. آنها می‌گویند این اقدام دولت با نام «دستگیری بمب‌گذاران» انجام شده است. الجزیره می‌نویسد؛ اکنون جامعه ونزوئلا دوپاره شده است. اپوزیسیون با توسل به مردم دست به تظاهرات در یک گوشه شهر زده است اما در گوشه‌ای دیگر حامیان مادورو که «چاویستاز»- مدافعان چاوز- نامیده می‌شوند علیه اپوزیسیون و در حمایت از مادورو دست به تظاهرات زدند. حامیان دولتی خواستار «دفاع از انقلاب» در برابر «مصادره ونزوئلا به دست اپوزیسیون» بودند.

سخنگوی مجلس ملی این کشور گفت: «ما را تحریک نکنید زیرا نه تنها می‌توانیم کاراکاس را مسدود کنیم تا کسی وارد نشود بلکه می‌توانیم اطمینان دهیم که کسی نتواند از آن خارج شود.» مادورو می‌گوید مخالفان به دنبال «کودتا» علیه او هستند. به نوشته الجزیره، همه‌پرسی از دل این تظاهرات بیرون خواهد آمد. اگر زمان همه‌پرسی در ۱۰ ژانویه باشد و مادورو بازنده شود، انتخابات جدید باید برگزار شود. در صورت شکست مادورو، معاون رئیس‌جمهور که منتخب اوست، عهده‌دار امور خواهد شد. تمام بازی مادورو این است که همه‌پرسی ۱۰ ژانویه را تعویق به اندازد تا با فراهم کردن شرایط بار دیگر خود بر مسند قدرت بنشیند یا در بهترین حالت، معاونی که او تعیین خواهد کرد، عهده دار امور شود. اما اپوزیسیون با پی‌بردن به نقشه‌های او ممکن است استراتژی مناسب را اتخاذ کند. اکنون باید دید در این بازی قدرت چه کسی برنده خواهد شد: اپوزیسیون یا سوسیالیست‌های چاوزی. براساس آخرین آمار اعلام شده ونزوئلا دارای تورم ۱۸۱ درصدی است. با این حال دولت نزدیک به ۲ ماه است که از اعلام رقم تورم طفره می‌رود. بهترین وضعیت این روزهای ونزوئلا را می‌توان در نزدیکی مرزهای کلمبیا مشاهده کرد. مردمی که از گل و‌لای و رودخانه عبور می‌کنند تا برای دریافت مایحتاج اولیه خود را به آن طرف مرزهای کلمبیا برسانند. ونزوئلا در دو سال اخیر بی‌سابقه‌ترین نرخ تورم را در جهان تجربه می‌کند. درحالی‌که نرخ تورم در ابتدای سال ۲۰۱۵ حدود ۷۵ درصد بود این نرخ در پایان سال ۲۰۱۵ به ۱۸۰ درصد رسید. برخی گمانه‌زنی‌ها حاکی از آن است که نرخ تورم تا پایان امسال به حدود ۲۵۰ تا ۲۹۰ درصد برسد.

کارشناسان یکی از دلایل عمده این بحران اقتصادی را کاهش قیمت نفت و تاثیرات آن بر اقتصاد نفتی و رانتی ونزوئلا می‌دانند اما اخیرا صندوق بین‌المللی پول با رد این نگاه علت اصلی این بحران را در اقتصاد پوپولیستی چاوز و میراث‌دار آن مادورو اعلام کرد. به اعتقاد این صندوق اولین سیاست غلط را دولت سوسیالیست هوگو چاوز در پیش گرفت، وقتی منابع بی‌رویه‌ای به حمایت از قشر فقیر اختصاص داد؛ یارانه‌ همه‌جانبه از گازوئیل ۲ سنتی تا مسکن رایگان. البته تا وقتی منابع مالی برای چنین سیاست‌هایی، بادآورده حتی، در اختیار دولت باشد چنین مخارجی دردسرساز نخواهد بود، ولی همان‌طور که تاریخ نشان می‌دهد از سال ۲۰۰۵ ونزوئلا چنین منابعی در دسترس نداشت و همچنان این هزینه‌ها افزایش پیدا می‌کردند. دولت چاوز شرکت ملی نفت را تقریبا به تعطیلی کشاند. متخصصان این شرکت جایگزین افرادی شدند که بیشتر از توانایی و دانش به نظام آن کشور وفادار بودند. از این طریق سود صنعت روند کاهش را آغاز کرد؛ در حالی که سدی در برابر ورود سرمایه‌گذاری جدید ایجاد شده بود. ساختن مانع در برابر سرمایه‌گذاری‌های جدید در صنعت نفت به دلیل ایجاد فضای امنیتی از سوی دولت چاوز، بیشترین خسارت را به این صنعت وارد کرد؛ چراکه نفت خام ونزوئلا بسیار سنگین است و برای قابل‌فروش بودن در بازار باید ترکیب یا پالایش شود و این هر دو فرآیند بسیار هزینه‌بر است و نیاز به سرمایه‌گذاری‌های عظیم دارد. وقتی زیرساخت‌های صنعت به‌روز نشدند و حتی به دلیل کمبود سرمایه بسیاری از همان زیرساختارهای قبلی به‌خوبی مراقبت و نگهداری نشدند، تولید نفت ونزوئلا روز‌به‌روز کاهش یافت و به‌قدر نیاز، توان و ظرفیت تولید و صادرات در کشور وجود نداشت.