اهداف سفر محمد سلمان به آمریکا

محمد سلمان روز گذشته به همراه یک هیات بزرگ اقتصادی به واشنگتن رفت تا برای برنامه اصلاحات اقتصادی جدید عربستان، شرکا و سرمایه‌گذارانی بیابد. سفارت عربستان تخمین زده در این سفر ۳۰۰ طرح سرمایه‌گذاری مشترک در آمریکا امضا می‌شود و به این ترتیب شرکت‌های آمریکایی بزرگ‌ترین گروه سرمایه‌گذاران خارجی در این پادشاهی خواهند بود. به‌نظر می‌رسد محمد سلمان می‌خواهد از طریق همکاری‌های اقتصادی روابط سرد سال‌های اخیر میان ریاض و واشنگتن را ترمیم کند.

گروه جهان: روز دوشنبه محمد بن‌سلمان، معاون ولیعهد عربستان سفر خود به آمریکا را آغاز کرد. در این روز وی با جان کری، وزیر خارجه آمریکا دیدار کرد. در اولین گام، محمد بن‌سلمان در واشنگتن در اقامتگاه کری با وی دیدار و مسائل دو جانبه و منطقه‌ای را با وی به بحث گذاشت. «مارک تونر» سخنگوی وزارت خارجه آمریکا، اعلام کرد که در این نشست در مورد تحولات یمن و سوریه و اهمیت مبارزه با تروریسم بحث شد. به گزارش الشرق‌الاوسط، بن‌سلمان در دیدار با کری اعلام کرد که «خادمین حرمین شرفین» مفتخر است که ۲۶۲۸ دانشجوی دختر و پسر را که در آمریکا در تحصیل هستند، در برنامه بورسیه خارجی خادمین حرمین قرار دهد. الشرق‌الاوسط معتقد است که این سومین سفر بن‌سلمان به آمریکا است آن هم در زمانی که چیزی به پایان ریاست جمهوری اوباما باقی نمانده است. سی.ان.ان می‌نویسد محمد از ۱۴ تا ۱۶ ژوئن در آمریکا خواهد بود.

این سفر دلایل و انگیزه‌های زیادی دارد. در شرایطی که خاورمیانه در یکی از سخت ترین لحظات تاریخی خود قرار دارد- سوریه در آتش جنگ داخلی می‌سوزد، لیبی می‌رود که به دلیل بحران داخلی به برهوت تبدیل شود، یمن زیر آتش حملات ائتلاف سعودی قرار دارد، عراق در حال نبرد با نیروهای تکفیری و آزادسازی و بازپس‌گیری مناطق تسخیر شده به دست داعش است و... فرزند پادشاه عربستان به واشنگتن می‌رود و با وزیر خارجه (کری)، وزیر دفاع (کارتر)، رئیس سیا (جان برنان)، مدیر اطلاعات ملی (جیمز کلاپر)، رئیس مجلس نمایندگان (پل رایان)، نانسی پلوسی، بان‌کی‌مون و سایر مقام‌های آمریکایی دیدار می‌کند. روز سه شنبه هم محمد با رئیس‌جمهور آمریکا در کاخ سفید دیدار کرد.

ایران خاری در چشم سعودی‌ها

اما دلایلی که در پس سفر این شاهزاده تندروی سعودی قرار دارد، چیست؟ آیا او به دنبال اهدافی در این سفر بود؟ الشرق‌الاوسط پرده از برخی از این دلایل بر می‌دارد. اولین قطعه پازل دیدار این شاهزاده سعودی به ایران مربوط بود. توافق هسته‌ای ایران و غرب همچون خاری در گلوی سعودی‌ها مانده است. آنها نه می‌توانند این «خار» را ببلعند نه بیرون آورند. آنها چاره‌ای جز کنار آمدن با دگرگونی در توازن قدرت در منطقه ندارند.

الشرق‌الاوسط در گزارش روز دوشنبه خود با توصیف زمان‌بندی دیدار این شاهزاده سعودی با مقام‌های ارشد سیاسی و اقتصادی آمریکا می‌نویسد این دیدار زمانی رخ می‌دهد که شاهد کاهش نقش منطقه‌ای آمریکا به‌ویژه در دوره ریاست جمهوری اوباما هستیم. افزون بر این، امضای توافق هسته‌ای با ایران بر تهدیدات منطقه‌ای افزوده است. این روزنامه عرب زبان با برجسته کردن تهدید ایران به ترس پنهان اعراب از قدرت‌گیری ایران اشاره کرده و می‌نویسد امضای توافق هسته‌ای با ایران بیش از آنکه بندی بر دست و پای ایران نهد باعث شده این کشور از قید و بندها بگریزد و آزادی عمل بیشتری داشته باشد. این روزنامه با زبان بی‌زبانی معتقد است دولت اوباما بندها را از دست و پای ایران باز کرده و به این کشور اجازه نقش‌آفرینی در منطقه را داده است. به نوشته این روزنامه، برخی ناظران معتقدند این مناقشه نمی‌تواند تاثیری بر رابطه استراتژیک میان این دو متحد (آمریکا- عربستان) بر جا بگذارد. خبرگزاری رویترز نیز در گزارش روز دوشنبه خود می‌نویسد: «ریاض نگران مداخلات ایران در امور کشورهای عربی است.» «فتاح الرحمان یوسف»، گزارشگر الشرق‌الاوسط، به نقل از «علی طُلبَه» مشاور استراتژیک ریاض در دولت بوش دوم می‌نویسد «حفظ این ائتلاف استراتژیک و همکاری مشترک برای ایجاد آنچه ایران مسالمت جو نامیده می‌شود برای بازگرداندن ثبات به منطقه لازم است.» این مشاور دولت ریاض مدعی است: «ائتلاف استراتژیک اعراب- آمریکا باید به دلیل فعالیت‌های ایران و مداخلات این کشور در سوریه، یمن، لبنان و سایر بخش‌های منطقه افزایش یابد. طُلبَه، که مدیر اجرایی در شرکت مک لارتی است - شرکت مشاوره‌ای در امور استراتژیک و بین‌الملل- می‌گوید این دیگر پنهانی نیست که ایران و روسیه در حال کمک به اسد برای بقای او هستند. «کریستین دیوان» محقق ارشد در «موسسه دولت‌های خلیج» در واشنگتن به العربیه می‌گوید: «اختلافاتی جدی در مورد چگونگی مدیریت تحولات غیرمنتظره در خاورمیانه عربی وجود دارد. چالش ایران نیز مزید بر علت است؛ زیرا این کشور رقیب جدی عربستان است.»

چشم‌انداز 2030

پس از اینکه در ماه آوریل شاهزاده سلمان در مصاحبه با بلومبرگ از چشم انداز اقتصادی ۲۰۳۰ و حرکت عربستان به سوی اقتصاد غیرنفتی رونمایی کرد، در سفر او به واشنگتن برنامه اقتصادی عربستان با عنوان «چشم انداز ۲۰۳۰» نیز مورد بحث خواهد بود. «کریستین دیوان» به العربیه می‌گوید: «آغاز چشم انداز ۲۰۳۰ و گذار از اقتصاد نفتی که به «طرح تحول ملی» معروف است در این دیدار مورد بحث قرار خواهد گرفت.» الشرق‌الاوسط می‌نویسد شاهزاده یک تیم اقتصادی نیز با خود برده و دیداری نیز از «دره سیلیکون» خواهد داشت. این گزارش می‌نویسد هیات عربستانی در سفر به نیویورک هم با شرکت‌ها و موسسات اقتصادی و فعالان اقتصادی دیدار خواهد داشت.

«جویسی کرم»، گزارشگر العربیه می‌نویسد: «هیات عربستانی یک تیم بزرگ اقتصادی به همراه دارد تا برنامه اصلاحات اقتصادی را به پیش برده و شرکا و سرمایه‌گذارانی بیابد.» سفارت عربستان در واشنگتن تخمین زده که ۳۰۰ طرح سرمایه‌گذاری مشترک در آمریکا امضا خواهد شد. این طرح باعث شده «شرکت‌های آمریکایی بزرگ‌ترین گروه سرمایه‌گذاران خارجی در این پادشاهی باشند.» این گزارش می‌افزاید: برنامه اقتصادی شاهزاده به او کمک خواهد کرد تا روابط خود در آمریکا را قوی تر کند تا در صورت وقوع اتفاقاتی غیرمنتظره، کانال‌های ارتباطی قوی و موثری با واشنگتن داشته باشد.

تحولات خاورمیانه

بدیهی است تحولات یمن و سوریه در زمره مباحث جدی‌ای باشد که در دیدار محمد با مقام‌های آمریکایی مورد بحث قرار می‌گیرد. «برایان کاتولیس»- محقق ارشد در «مرکز American Progress» (CAP)- می‌گوید: «بحران یمن مهم‌ترین چالشی است که با امنیت عربستان در ارتباط مستقیم است. اگرچه دو طرف اختلافاتی دارند؛ اما بر سر اصول اشتراک نظر دارند. شاهزاده محمد می‌تواند نقشه راهی برای یک راه‌حل سیاسی ارائه دهد. او توان اقناع واشنگتن را دارد.» «اندرو بُوِن» گزارشگر العربیه می‌نویسد جنبه‌های بشردوستانه جنگ یمن نیز مورد بحث قرار خواهد گرفت. واشنگتن به این پادشاهی فشار می‌آورد تا اقدامات بیشتری برای محافظت از غیرنظامیان اتخاذ کند تا از وارد آمدن تلفات بیشتر به آنها جلوگیری شود.

تحولات سوریه هم به نوشته العربیه از موضوعات دیگری است که در نشست فرزند پادشاه با مقام‌های آمریکایی مورد بحث قرار گرفت. اگرچه در نشست طرفین در مورد همکاری و هماهنگی برای عقب راندن داعش در عراق و سوریه گفت‌وگوهایی صورت گرفت؛ اما در مورد یافتن راه‌حل سیاسی برای بحران سوریه نیز گفت‌وگوهایی شد. علی طلبه نیز به الشرق‌الاوسط می‌گوید: «حمایت آمریکا از اپوزیسیون سوری اگرچه مهم است اما برای تغییر در صحنه جنگ ناکافی است.» او می‌گوید روابط آمریکا و متحدانش در حاشیه خلیج‌فارس باید قوی‌تر شود تا همکاری‌های مشترک استراتژیک در بلندمدت تضمین شود. او معتقد است در این شراکت عربستان سعودی متحدی کلیدی در نبرد با افراط‌گرایی و تروریسم محسوب می‌شود. این مشاور دولت ریاض می‌گوید: «روسیه در قضایای سوریه و مذاکرات ژنو نقش موثری ایفا نمی‌کند؛ زیرا می‌خواهد اسد در قدرت بماند.» او معتقد است رابطه عربستان- آمریکا مبنایی برای رابطه کشورهای خلیج‌فارس با آمریکا خواهد بود.

دیدار با دبیرکل سازمان ملل

پس از اینکه نام عربستان به دلیل حملات مرگبار به یمن در لیست ناقضان حقوق کودک سازمان ملل قرار گرفت فشارها بر این نهاد بین‌المللی به حدی افزایش یافت که آقای دبیرکل مجبور شد نام این کشور را از این فهرست خارج کند. به گزارش العربیه، «بان» در اولین اظهارنظر خود پس از حذف نام عربستان از این فهرست گفت که تصمیم «دردناک و دشواری» گرفتم وقتی با این چشم‌انداز مواجه شدم که ممکن است میلیون‌ها کودک دیگر از قطع کمک‌های مالی برنامه‌های سازمان ملل آسیب ببینند. عربستان تهدید کرده بود که کمک‌های مالی خود به نهادهای زیرمجموعه این سازمان بین‌المللی را قطع خواهد کرد. گفته می‌شود دیدار دلجویی هم از «بان» انجام گرفت تا به این واسطه هم قول و قرارهای جدیدی میان طرفین رد و بدل شود و هم از شدت نگرانی و ناراحتی آقای دبیرکل بکاهد.

پرونده 11 سپتامبر

وقتی قانونگذاران آمریکایی طرح مسوولیت‌پذیری دولت عربستان در قضایای ۱۱ سپتامبر را در کنگره کلید زدند، بحث‌های زیادی درگرفت. دولت عربستان تهدید کرد که ۷۵۰ میلیارد دلار از دارایی‌های خود را بیرون خواهد کشید. کاتولیس می‌گوید این بحث بی‌تردید در دیدار شاهزاده مورد بحث قرار گرفته است؛ زیرا با اعتبار و بقای خاندان سلطنت دست به گریبان است. جان برنان، رئیس سیا روز شنبه در مصاحبه با العربیه همکاری‌های دو کشور را «عالی» خواند و افزود آن ۲۸ صفحه از گزارش کمیته ۱۱ سپتامبر شواهدی متقن در خود ندارد که نقش عربستان در این حمله را مورد تایید قرار دهد. قرار است شاهزاده پس از پایان دیدارهای سیاسی خود به نیویورک برود و ضمن دیدار از دره سیلیکون با مدیران شرکت‌ها و موسسات تجاری- اقتصادی آمریکایی هم دیدار کند.