دنیای اقتصاد: سایت خبری بلومبرگ فاش کرد عربستان به تلافی آن‌که نتوانست مانع از امضای برجام شود، حالا نقشه‌ای جایگزین را در دستور کار خود قرار داده تا با استفاده از متحدانش در منطقه خلیج فارس، بهره‌گیری ایران از مزایای اقتصادی این توافق را محدود سازد. پس از کارشکنی عربستان در تثبیت قیمت نفت خام، اکنون شاهد محدودیت‌ فعالیت کسب‌وکارهای ایرانی در دبی و ممنوعیت تردد هواپیماهای ماهان ایر از حریم هوایی عربستان و ممانعت از ورود کشتی‌های نفتکش ایرانی به آب‌های عربستان و بحرین هستیم.

گروه اقتصاد بین‌الملل: عربستان سعودی متحدان خود در خلیج‌فارس را بسیج می‌کند تا اطمینان حاصل کند بازگشت ایران به اقتصاد جهانی در مسیری هموار قرار نخواهد گرفت. به گزارش بلومبرگ، عربستان نتوانست مانع از امضای توافق هسته‌ای ایران شود. برنامه جایگزین این کشور محدودسازی توانایی ایران در بهره‌مندی از مزایای این توافق است. بیش از چهار ماه پس از لغو تحریم‌ها علیه ایران، عربستان سعودی درحال بسیج کردن متحدان خود در خلیج‌فارس است تا بازگشت ایران به اقتصاد جهانی را در مسیری ناهموار قرار دهد. ماه گذشته عربستان در تثبیت قیمت نفت خام کارشکنی کرد، زیرا این مساله به ایران امکان می‌داد سهم بزرگ‌تری از بازار نفت را به دست آورد. در دبی که زمانی دروازه ورود کسب‌وکارهای ایرانی به جهان بود، اکنون بسیاری از صاحبان کسب‌وکارهای خصوصی ایران از محدودیت‌های فزاینده شکایت دارند.

در شرایطی که آمریکا نقش خود را در خاورمیانه بازتعریف می‌کند و سرمایه‌گذاران مجذوب بازار بکر ایران می‌شوند، این اقدام عربستان تلاشی مذبوحانه به نظر می‌رسد. اما مشکلاتی در انجام کسب‌وکار با ایران وجود دارد که در اقدامات عربستان تاثیر دارد: بانک‌های اروپایی به دلیل نگرانی از تحریم‌های احتمالی آمریکا، همچنان تمایلی به انجام کسب‌وکار با ایران ندارند. پل پیلار، استاد دانشگاه جرج‌تاون، می‌گوید: «مناقشه بر سر جایگاه ایران در منطقه، چه در انزوا به سر ببرد و چه به‌عنوان یک بازیگری منطقه‌ای عادی پذیرفته شود، احتمالا طی چند سال آینده ادامه خواهد داشت. عربستان سعودی که حامی انزوای ایران است، در این مناقشه پیروز نخواهد شد اما مقامات سعودی در میان جمهوری‌خواهان آمریکا که مخالف توافق هسته‌ای ایران بودند، متحدانی دارند.»

عربستان و ایران هم‌اکنون درگیر جنگ‌های سوریه و یمن شده‌اند. در ماه ژانویه یعنی زمانی که عربستان نمر باقر النمر، روحانی شیعه را اعدام کرد، روابط ایران و عربستان تیره شد و درپی حمله به سفارت عربستان در ایران، ریاض تمام روابط دیپلماتیک خود را با تهران قطع کرد. از زمان لغو تحریم‌ها در اوایل سال جاری میلادی، اصلی‌ترین نگرانی عربستان این بوده است که ایران از موج سرمایه‌گذاری‌ها برای حضور بیشتر در منطقه‌ استفاده کند. این مساله یکی از دلایلی است که سعودی‌ها تلاش می‌کنند اطمینان حاصل کنند این سرمایه‌‌ها هرگز وارد ایران نخواهد شد. هنری اسمیت، مدیر مرکز«تحلیل ریسک جهانی» در دبی می‌گوید:«آنچه مردم را نگران کرده است، برخی رجزخوانی‌های عربستان درمورد قطع روابط تجاری با ایران و همچنین مکانیزم‌های رسمی و غیررسمی و موانعی است که این کشور به منظور تحت فشار قرار دادن کسب‌وکارها برای ورود به ایران به کار خواهد برد.»

روابط تجاری

دبی شهری است که همواره روابط نزدیکی با ایران داشته است، اما این روزها جوازهای تجاری برای ایرانی‌تبارها به سادگی تمدید نمی‌شود. همچنین اعطای اقامت به ایرانیان ساکن دبی دشوار شده است و به گفته صاحبان کسب‌وکارهای ایرانی، حساب‌های بانکی آنها به شدت مورد موشکافی قرار می‌گیرد. عربستان سعودی همچنین از نفت به‌عنوان سلاحی علیه ایران استفاده می‌کند. ماه گذشته در آستانه نشست دوحه که برنامه فریز نفتی در دستور کار آن قرار داشت، محمد بن سلمان، جانشین ولیعهد عربستان، طی دو مصاحبه با خبرگزاری بلومبرگ گفت عربستان تنها درصورتی این برنامه را اجرا می‌کند که ایران هم به آن بپیوندد. این مساله موجب شد برنامه فریز نفتی ناکام بماند، زیرا ایران که تلاش می‌کند بازارهای از دست رفته خود را پس بگیرد، نپذیرفت تولید نفت را محدود کند.

همچنین عربستان سعودی در ماه گذشته عبور هواپیمایی ماهان ایر را از حریم هوایی خود ممنوع کرد. از ماه فوریه بیمه‌کنندگان شرکت‌های کشتیرانی و کارگزاران بازارهای سهام به مشتریان خود اعلام کرده‌اند کشتی‌هایی که نفت ایران را حمل می‌کنند اجازه ورود به آب‌های عربستان و بحرین را ندارند. پشت پرده این اقدامات عربستان روابط سردتر با ایالات‌متحده است. روابط عربستان و آمریکا تا حدی به دلیل توافق هسته‌ای با ایران سردتر شده است. باراک اوباما، رئیس‌جمهوری آمریکا، در مصاحبه با نشریه آتلانتیک مگزین گفت: عربستان باید در منطقه با ایران «مشارکت» کند. وی روابط آمریکا با عربستان را «پیچیده» توصیف کرد. بحرین دیگر عضو شورای همکاری خلیج‌فارس است که در قطع روابط دیپلماتیک با ایران از عربستان تبعیت کرده است. کویت در ماه ژانویه سفیر خود را از تهران فراخواند و امارات متحده عربی روابط دیپلماتیک خود را به سطح کاردار تنزل داده است. قطع روابط با ایران برای امارات متحده عربی بیش از عربستان خطرناک است؛ ایران در سال ۲۰۱۵ بعد از هند و چین سومین شریک تجاری این کشور بود.