اردوغان مخالفان خود را در حزب عدالت و توسعه کنار می‌زند
استعفای ایدئولوگ
گروه جهان: هرکس سر راه رئیس‌جمهوری ترکیه باشد از دور خارج می‌شود. نخستین کسی که ساز مخالفت زد و از دور خارج شد رفیق گرمابه و گلستان او بود. عبدالله گل کسی که نتوانست با جاه‌طلبی‌های اردوغان کنار بیاید، نخستین قربانی وی بود که خانه‌نشین شد. پس از او هم روحانی حامی وی، یعنی فتح‌الله گولن که مجبور شد شاهد دستگیری اعوان و یارانش باشد که یکایک به زندان می‌رفتند یا در نهایت ممنوع‌القلم می‌شدند. حالا گرداننده اصلی حزب عدالت و توسعه قرعه را به نام احمد داووداوغلو زده است. اختلافات بین این دو که از چندی پیش شروع شده بود، ۵ ماه می به اوج خود رسید و در نهایت خبری منتشر شد که حکایت از استعفای قریب‌الوقوع نخست‌وزیر ترکیه دارد.
گروه جهان: هرکس سر راه رئیس‌جمهوری ترکیه باشد از دور خارج می‌شود. نخستین کسی که ساز مخالفت زد و از دور خارج شد رفیق گرمابه و گلستان او بود. عبدالله گل کسی که نتوانست با جاه‌طلبی‌های اردوغان کنار بیاید، نخستین قربانی وی بود که خانه‌نشین شد. پس از او هم روحانی حامی وی، یعنی فتح‌الله گولن که مجبور شد شاهد دستگیری اعوان و یارانش باشد که یکایک به زندان می‌رفتند یا در نهایت ممنوع‌القلم می‌شدند. حالا گرداننده اصلی حزب عدالت و توسعه قرعه را به نام احمد داووداوغلو زده است. اختلافات بین این دو که از چندی پیش شروع شده بود، ۵ ماه می به اوج خود رسید و در نهایت خبری منتشر شد که حکایت از استعفای قریب‌الوقوع نخست‌وزیر ترکیه دارد. روز پنج‌شنبه روزنامه حریت در گزارشی نوشت که احمد داووداوغلو به زودی از سمت نخست‌وزیری کنار خواهد رفت.
در حالی که پیش‌تر گمان بر این بود که داووداوغلو با طرح تغییر سیستم اردوغان کنار آمده و وی قصد دارد رفراندومی برای تغییر قانون اساسی این کشور به سود اردوغان برگزار کند، اما سخنان اخیر نخست‌وزیر ترکیه نشان می‌داد که حتی یار دیرین وی هم حاضر به کنار آمدن با طرح رئیس‌جمهوری ترکیه نیست.به همین منظور نخست‌وزیر ترکیه اعلام کرد که قصد دارد در روز ۲۲ ماه می(دوم خرداد) در داخل حزب عدالت و توسعه یک کنگره فوق‌العاده برگزار کند تا این حزب دبیرکل جدید خود را بشناسد.انتخاب دبیرکل جدید ترکیه، یعنی نخست‌وزیری تازه که باید سکان هدایت دولت را به دست گیرد. در این راستا داووداوغلو در بیانیه‌ای اعلام کرد که جدایی وی از مجموعه دولت نه به دلیل ضعف، بلکه به دلیل اختلافات وی با برخی از دولتمردان ترکیه است. او گفت که به اصولی اعتقاد دارد که دیگران به آن اهمیت نمی‌دهند. همچنین نخست‌وزیر ترکیه در یک کنفرانس خبری تصریح کرد: «دوره من به‌عنوان نخست‌وزیر یکی از موفق‌ترین دوره‌ها بوده است. این تصمیم نشان‌دهنده ضعف یا شکست نیست. من کار خودم را درست و صادقانه انجام دادم.» البته او در سخنانی دوپهلو تاکید کرد که اگر دوره کاری وی به ۴ سال نکشید دلیل دیگری داشت و الزامی برای کناره‌گیری در کار بوده است. داووداوغلو به این ترتیب نشان داد که تنش‌های اخیرا بین کاخ سفید اردوغان و کاخ نخست‌وزیری بالا بوده و تیر آخر نیز زمانی خورد که وی هفته گذشته با رئیس‌جمهوری ترکیه جلسه‌ای برگزار کرد و در نهایت نیز مشخص شد این دو توان همکاری با یکدیگر را ندارند.
اردوغان چند صباحی است که قصد دارد سیستم نخست‌وزیری ترکیه را به سیستم ریاست‌جمهوری تغییر دهد. مهم‌ترین دلیلی که او برای این خواسته خود مطرح کرده، همین دوقطبی شدن قدرت در ترکیه بوده است. اختلافات بین رئیس‌جمهوری و نخست‌وزیری ترکیه چندین بار موجب فروپاشی دولت‌های ائتلافی در این کشور شده است. این در حالی است که حزب عدالت و توسعه در ۱۴ سال گذشته، توانسته با قدرت به‌عنوان یک حزب، کل ساختار قدرت این کشور را به دست گیرد. به همین منظور کمتر کارشناسی پیش‌بینی می‌کرد که با حضور قدرتمند یک حزب در ساختار این کشور، مشکلات پیشین برای ترکیه پیش بیاید. با این حال داووداوغلو در بیانیه خود تاکید کرده است که در کنگره روز ۲۲ ماه مه، لب به گلایه نخواهد گشود و هر چه در توان دارد در جهت برگزاری این کنگره به کار خواهد گرفت. او در این بیانیه به ۲۰ ماه نخست‌وزیری خود اشاره و سعی کرد این بیانیه را با جملات احساسی مزین کند.
او در این بیانیه بی‌آنکه نامی از اردوغان ببرد،اعلام کرد که فشار چند نفر از همقطاران وی در اتخاذ این تصمیم بی‌تاثیر نبوده است. برخی می‌گویند عوامل نزدیک به اردوغان در داخل این حزب، فشارها را علیه نخست‌وزیر ترکیه افزایش داده بودند. نخست‌وزیر ترکیه در بیانیه خود می‌نویسد: عقیده‌ام بر این بوده که تغییر در دبیرکلی حزب، بهتر از جایگاه متزلزل داشتن است. این امر می‌تواند تنش‌ها را در داخل حزب بالاتر ببرد. داووداوغلو در پایان بیانیه خود هم با جملاتی احساسی تاکید می‌کند که قلب و روح خود را برای این کار گذاشته و مردم نیز بهترین شاهد مدعایش هستند.
دلایل یک استعفا
با کناره‌گیری قریب‌الوقوع نخست‌وزیر ترکیه، پرسش‌های زیادی در سطح جامعه ترکیه مطرح شده است. داووداوغلو جزو نخست‌وزیران موفقی بوده که هم در دوره موقت بین دو انتخابات توانست ترکیه را از یک بحران سیاسی نجات دهد و هم اینکه وی توانست بر اساس قولی که داده انتخابات پارلمانی را در زمان مقرر برگزار کند. هر چند این حزب توانست در انتخابات اول نوامبر مجددا اکثریت پارلمان را با رای ۲۴ میلیونی مردم به دست گیرد، اما برخی این گمان را مطرح می‌کردند که با شکست حزب عدالت و توسعه در انتخابات اول پارلمانی ممکن است انتخابات به دلیل ترس از شکست مجدد سر وقت برگزار نشود. اما سرانجام اینچنین نشد. داووداوغلو می‌گوید: «چرا چنین تصمیمی گرفته‌ام؟ زندگی به من چیزهای زیادی آموخته است، اما من اصول خودم را دارم و هرگز حاضر به کوتاه آمدن از این اصول نیستم.»
او می‌افزاید: در طول زندگی خود هرگز برای کسب پستی از کسی درخواستی نداشته است. چه زمانی که وی در پست نخست‌وزیر بوده و چه زمانی که در راس سیاست خارجی این کشور قرار گرفته است. او تصریح می‌کند: قوی‌ترین شخص کسی است که می‌تواند با خودش کنار بیاید. او گفت: در زندگی، از چیزی دفاع نکردم، مگر اینکه قلبا به آن اعتقاد داشته باشم و هرگز از مباحث عقب‌نشینی نکردم، مگر اینکه با اصول من سازگار نبوده باشد. من هرگز با زیرپا گذاشتن ارزش‌ها و اصولی که به آن باور داشته‌ام، از کسی طلب پست یا مقامی نداشته‌ام. او اما در آخرین پاسخ خود به خبرنگاران در کنفرانس خبری گفت: گاهی اوقات همسفرانی که برای عبور از یک جاده انتخاب کرده‌ای، مهم‌تر از خود جاده هستند. او افزود: من با رئیس‌جمهوری نهم در این رابطه صحبت کردم که باید برخی نفرات را کنار گذاشت تا مسیر هموارتر شود اما در نهایت تصمیم دیگری اتخاذ شد.
به‌رغم اینکه بسیاری تاکید می‌کنند دلیل اصلی کناره‌گیری نخست‌وزیر ترکیه، اختلافات وی با رئیس‌جمهوری این کشور است اما وی می‌گوید که رفاقت وی با اردوغان یک رفاقت ابدی خواهد بود. پیش‌تر نیز این سخنان از زبان عبدالله گل و خود اردوغان شنیده شده است اما با اندکی گذشت زمان سخنانی از این دست جای خود را به انتقادهای تند و تیز می‌دهد. «عبدالغدیر سل‌وی» در حریت دیلی می‌نویسد: عصر داووداوغلو در ۲۷ اوت سال ۲۰۱۴ آغاز شد و در جلسه ۲۸ ماه مه سال جاری به اتمام خواهد رسید. بسیاری می‌گویند: داووداوغلو شخص خوشنامی است و او قدرت را بدون درگیری در این تاریخ به شخص دیگری تحویل خواهد داد. او همچنین به‌عنوان یکی از اعضای حزب به کار خود ادامه خواهد داد. البته پیش‌تر این سناریو برای عبدالله گل هم در نظر گرفته شد اما هم‌اینک وی در خانه به مرور خاطرات خود می‌پردازد.
«عبدالغدیر سل‌وی» می‌نویسد: در روز ۲۹آوریل، اختلافات در درون حزب عدالت و توسعه آشکار شد. اعضای تصمیم‌گیر این حزب از جانب داووداوغلو دست به تغییر و تحولاتی در مدیریت این حزب در استان‌های مختلف زدند و اردوغان نیز تاکید کرد که اعضای این حزب توانایی چنین کاری دارند و کاری غیرقانونی انجام نداده‌اند. به همین دلیل برخی می‌گویند نشانه‌های کناره‌گیری از قدرت پیش از برگزاری جلسه داووداوغلو با اردوغان دیده شد. وی در روز سوم ماه مه به پارلمان رفت و از رویه‌ای که در داخل حزب باب شده است، انتقاد کرد.
البته داووداوغلو به این مورد بسنده نکرد و عصر همان روز با رئیس‌جمهوری ترکیه تماس تلفنی برقرار و برای رئیس‌جمهوری ترکیه طرح معضل کرد. او می‌گوید: اعضای کمیته مرکزی به جای من امضا می‌کنند. اردوغان پاسخ می‌دهد: طبیعی است برای اینکه من رهبر هستم. پاسخی که اردوغان به نخست‌وزیر ترکیه می‌دهد او را به واکنش بیشتر وادار کرد. او به اردوغان گفت که وی تنها رهبر دیگران نیست و رهبر او هم هست و اجازه بدهد دست‌کم جلسه کمیته مرکزی به تاخیر بیفتد. زمانی که اردوغان به این درخواست پاسخ مثبتی نداد، داووداوغلو از رئیس‌جمهوری ترکیه خواست حداقل یک جلسه با او داشته باشد و وی نیز به گفتن این جمله که «هرکاری که لازم است انجام بده»، بسنده کرد.
آلترناتیوهای داوود اوغلو چه کسانی هستند؟
با مطرح شدن کناره‌گیری داووداوغلو از پست نخست‌وزیر نام ۵ نفر مطرح شده است. مهم‌ترین نامی که تاکنون برای جایگزینی وی مطرح شده داماد اردوغان است. برخی می‌گویند با قطعی شدن این گزینه سیستم ترکیه هم میل به طایفه‌گری پیدا خواهد کرد. برات آلبایراک، داماد اردوغان که با «اِسرا اردوغان» در سال ۲۰۰۴ ازدواج کرده، یکی از گزینه‌های اصلی جایگزینی است. از دیگر کسانی که نام وی به‌عنوان یک گزینه دیگر مطرح شده، «بکیر بوزداغ» است که یکی از نزدیک‌ترین یاران اردوغان در حزب عدالت و توسعه به حساب می‌آید.
در میان نام‌های دیگر می‌توان به ییلدریم، وزیر سابق انرژی ترکیه، مهمت موذن اوغلو، وزیر بهداشت این کشور و نومان کورتولموش معاون نخست‌وزیر این کشور اشاره کرد.کارشناسان می‌گویند ویژگی تمام افراد مطرح‌شده، نزدیکی‌شان به اردوغان است. اردوغان قصد دارد با کم کردن اختلافات در حزب، تغییر قانون اساسی را هر چه زودتر کلید بزند. در حال حاضر نیز مهم‌ترین پرسش این است که کدام ژنرال وفاداری قرار است فرماندهی لشکررئیس‌جمهوری ترکیه را برای تغییر قانون اساسی به عهده بگیرد؟
ارسال نظر