با توجه به اعلام مدیر ارشد ایران خودرو در خصوص نهایی شدن قرارداد این شرکت با همتای فرانسوی خود به‌نظر می‌رسد شرکت پژو برای توسعه بازار و تجارت خود باز هم روی بازار ایران حساب کرده و قرار است باردیگر مدل‌های مختلف پژو میهمان شهرهای کشورمان شود.

اگرچه به‌نظر می‌رسد انتخاب پژو به‌دلیل سوابق دیرینه شراکت با ایران خودرو و همسان بودن سیستم‌های مدیریت تولید دو شرکت انتخاب قابل‌قبولی باشد، اما نمی‌توان به‌سادگی از علل تمایل شدید این شرکت فرانسوی برای حضور در بازار ایران چشم‌پوشی کرد. در واقع از زمانی که امیدواری‌ها به نتایج مذاکرات ۱+۵ بیشتر شد شرکت پژو به شدت پیگیر احیای شراکت مجدد خود با آبی‌های ایران خودرو بود که البته خیلی زودتر از آنچه فکر می‌کرد به نتایج دلخواه خود رسید. برای بررسی دقیق‌تر چرایی تمایل پژو به حضور دوباره در ایران و تاکید آنها بر سهم‌خواهی از صنعت خودروسازی کشورمان کافی است نگاهی گذرا به نقشه راه خودروسازی دنیا در ۱۰ سال آینده و همچنین وضعیت توسعه بازار و محصول شرکت پژو بیندازیم.


پیش‌بینی وضعیت ۱۰ سال آینده خودروسازی

براساس روند حرکت خودروسازی در دنیا، پیش‌بینی می‌شود دگرگونی‌های فراوانی در تجارت جهانی خودرو تا سال 2025 رخ دهد به نحوی که منافع برندهای بزرگ در یکدیگر گره خورده و شکل رقابت در بازار نسبت به امروز تغییرات زیادی پیدا خواهد کرد. نخست آنکه از این پس نه تنها هیچ برند جدیدی در جهان خودرو متولد نخواهد شد بلکه به‌دلیل کاهش شدید تقاضا که پیش‌بینی می‌شود از سال 2020 به بعد در بازار خودرو رخ دهد، شاهد سقوط برندهایی باشیم که نسبت به توسعه و تثبیت بازار خود ناتوان باشند. (باز شدن پای شرکت‌های چینی به رنکینگ تولیدکنندگان برتر خودرو در این سال‌ها نیز تنها در سایه اتصال به غول‌های خودروسازی اتفاق افتاده است) دیگر آنکه برای غلبه بر فشارهای طرف تقاضا در سال‌های بعد از 2020، کاهش قیمت تمام شده خودرو اجتناب‌ناپذیر خواهد بود؛ بنابراین شرکت‌های بزرگ برای غلبه بر محدودیت‌های سال‌های آتی تجارت خودرو بیش از هر زمان دیگری به توسعه بازار و توسعه محصولات خود نیازمندند. دقیقا به همین دلیل این شرکت‌ها به فکر تغییرساختاری در روش تولید خودرو برای کاهش قیمت تمام شده آن هستند. یکی از این روش‌ها، استفاده از مگاپلت‌فرم در ساختار خودرو است. از آنجا که پلت‌فرم با امکان مصرف محدود، حدود 50 درصد قیمت تمام شده یک خودرو را شامل می‌شود بنابراین تولد مگاپلت‌فرم‌ها در 10 سال آینده، شرکت‌های خودروسازی را از سرمایه‌گذاری مستمر روی پلت‌فرم رهایی داده و این امکان را به آنها می‌دهد که همه کلاس‌های تولیدی خود را روی یک ساختار مشترک مدل کرده و از این طریق کاهش چشمگیری در قیمت تمام شده خودرو رخ خواهد داد.


وضعیت توسعه بازار شرکت پژو

در ۶ ماه نخست ۲۰۱۵ رشد فروش گروه خودروسازی PSA که شرکت پژو مهم‌ترین عضو آن است نسبت به مدت مشابه سال ۲۰۱۴ به شدت متوقف و در بعضی از بازارها نظیر منطقه اوراسیا تا ۸۱ درصد و در آمریکای لاتین جایی‌که شرکای قدیمی پژو یعنی برزیل و آرژانتین قراردارند تا حدود ۶/۲۸ درصد کاهش یافت. همچنین رشد فروش در چین به‌عنوان یکی از شرکای جدید پژو با ۲/۲ درصد در مقایسه با مدت مشابه ۲۰۱۴ که ۲۲ درصد بود کاهش شدیدی نشان می‌دهد. این آمارها بیانگر مشکلات جدی شرکت پژو در توسعه بازار خود است. اگرچه شرکت پژو این کاهش رشد را ناشی از بحران‌های اقتصادی، سیاسی و انرژی در مناطق تحت شراکت خود می‌داند، اما با مقایسه نرخ رشد فروش سایر رقبای پژو نمی‌توان از ضعف در ساختارهای طراحی و تولیدی این شرکت فرانسوی به سادگی عبور کرد. شرکت پژو برای ماندگاری در صحنه رقابت تنگاتنگ سال‌های آتی به ویژه از سال ۲۰۲۰ به بعد نیاز شدیدی به توسعه بازار خود دارد.


وضعیت توسعه محصول شرکت پژو

این شرکت با در اختیار داشتن حدود 5 تا 10 پلت‌فرم مشترک (اصلی) که حدود 30 مدل روی آن طراحی شده‌اند، سرمایه‌گذاری زیادی را روی توسعه محصولات خود از طریق ساخت پلت‌فرم مشترک کرده است. پژوی فرانسه به‌عنوان یکی از قدیمی‌ترین خودروسازهای دنیا به‌دلیل برخورداری از پلت‌فرم‌های خاص، از توانایی مدلینگ کمتری نسبت به فولکس واگن، تویوتا، حتی شرکای کره‌ای کیا و هیوندایی و صد البته غول‌های آمریکایی یعنی فورد و GM برخوردار است. علاوه‌بر آن نوعی گسستگی بین زنجیره تامین این شرکت با سایر خودروسازان در اروپا وجود دارد. شاید به همین دلیل باشد که به‌رغم حضور اغلب خودروسازان اروپایی در ترکیه که یکی از مهم‌ترین پایگاه‌های صنعت قطعه‌سازی در منطقه و اروپا است شرکت پژو در این کشور سرمایه‌گذاری مستقیم ندارد و این به آن معنا است که از زنجیره تامین 35 تا از 100 OEMs دنیا که در ترکیه حضور دارند تا حدودی بی بهره است. از طرفی به‌دلیل برخورداری از زنجیره تامین اختصاصی، قیمت تمام شده و همچنین قیمت خدمات یدکی محصولات این شرکت فرانسوی نسبت به شاخص ویژگی‌های کیفی و مدلینگ آن از سایر رقبا بالاتر است. با توجه به توضیحات ارائه شده بدیهی است که شرکت پژو نیز مانند هر خودروساز صاحب برند دیگری برای ماندگاری در رقابت نفس‌گیر تجارت خودرو در سال‌های آینده، نیاز به توسعه بازار محصولات خود دارد. بازار ایران پس از عبور از شرایط تحریم و درحالی‌که بین 5/1 تا 2 میلیون تقاضای سالانه برای آن پیش‌بینی می‌شود جای مناسبی برای این هدف استراتژیک فرانسوی‌ها است. شرکت پژو با ساختار موجود قطعا برای ماندن در جایگاه رقیبی قدر در تجارت آتی خودرو باید سهم خود را در بازار ایران طی سال‌های آینده تثبیت کرده و ارتقا بخشد و شاید همین موضوع به‌عنوان ابزاری قابل اتکا در امتیازگیری شرکت ایران خودرو موثر بوده است؛ به‌نحوی‌که به‌نظر می‌رسد ظرفیت‌های طرف ایرانی دقیقا بر نداشته‌های شرکت پژو منطبق شده و این انطباق شرایطی را به‌وجود آورده که این دو شرکت پیش از بازگشت شرایط عادی به اقتصاد و صنعت مملکت با یکدیگر دست دوستی دهند. همه اینها به‌شرطی است که شرکت پژو بر عهد خود بماند و فرجام تلخ قراردادهای گذشته بار دیگر تکرار نشود.


حسن کریمی سنجری
کارشناس صنعت خودرو