سقوط یک بلندپروازی

گروه اقتصاد بین‌الملل: مارتین وینترکورن، مدیرعامل سابق فولکس‌واگن، چهار سال پیش در کارخانه جدید این شرکت در چاتانوگا واقع در ایالت تنسی ایالات‌متحده حضور یافت و از یک استراتژی جسورانه پرده‌برداری کرد. او گفت فولکس‌واگن قصد دارد طی یک دهه، فروش خود را در ایالات‌متحده ۳ برابر کند و با پشت‌سر گذاشتن تویوتا به بزرگ‌ترین خودروساز جهان تبدیل شود.


به گزارش نیویورک‌تایمز، او گفت:«تا سال 2018 قصد داریم گروه خودروسازی خود را به بالاترین سطح صنعت خودروی جهان برسانیم.» یک راه برای اینکه فولکس‌واگن به این هدف بزرگ خود برسد این بود که به‌جای سرمایه‌گذاری روی خودروهای هیبریدی-برقی، روی خودروهای دیزلی سرمایه‌گذاری کند که هم بهره‌وری سوخت بهتری دارند و هم بدون آنکه عملکرد را قربانی کند، گازهای آلاینده کمتری منتشر می‌کنند. در آن زمان ری لحود، وزیر حمل و نقل آمریکا، از فعالیت این شرکت در زمینه خودروهای دیزلی استقبال کرد و آن را«عامل مورد نیاز برای امنیت انرژی آمریکا در بلندمدت» دانست.


این بلندپروازی لجام‌گسیخته فولکس‌واگن ناگهان به یکی از بزرگ‌ترین رسوایی‌های این دوران شکل داد. هفته گذشته این شرکت اعلام کرد در ۱۱ میلیون خودروی دیزلی نرم‌افزاری را نصب کرده است که میزان انتشار گازهای آلاینده را کمتر از آنچه واقعا هست، نشان می‌دهد. این نرم‌افزار در هنگام حرکت در جاده خاموش است و فقط زمانی که خودروها تحت آزمایش قرار می‌گیرند روشن می‌شود تا میزان آلاینده‌های این خودروها را کمتر از واقعیت نشان دهد.


اما در حقیقت این خودروها 40 برابر بیشتر از حد مجاز گازهای آلاینده منتشر می‌کنند. حدود 500 هزار دستگاه از این خودروها در آمریکا فروخته شده‌اند که پاسات‌های تولید شده در خط ‌مونتاژ کارخانه چاتانوگا هم درمیان آنها هستند. خاموش بودن این نرم‌افزار هنگام حرکت مزیت‌هایی عمده ازجمله کاهش مصرف سوخت را به ارمغان می‌آورد.

افشای این تقلب وینترکورن را وادار به استعفا کرد و منجر به تغییر مدیران ارشد فولکس‌‌واگن شد. وینترکورن در بیانیه‌ استعفای خود اعلام کرد هیچ‌گونه اشتباهی از طرف او صورت نگرفته، اما به‌دلیل حفظ منافع شرکت تصمیم به استعفا گرفته است.


بسیاری از مدیران فولکس‌واگن، ازجمله دو مدیر ارشد بخش توسعه و تحقیقات نیز اخراج شدند. ارزش سهام فولکس‌واگن هفته گذشته حدود ۳۴ درصد سقوط کرد و آژانس حفاظت از محیط زیست آمریکا احتمالا این شرکت را به پرداخت جریمه ۱۸ میلیارد دلاری وادار خواهد کرد. همچنین، موسسات رتبه‌بندی اعلام کردند کاهش رتبه اعتباری فولکس‌واگن را بررسی خواهند کرد. موسسه رتبه‌بندی استاندارد اند پورز گفت رتبه اعتباری این شرکت را به اندازه یک یا دو درجه کاهش خواهد داد و موسسه رتبه‌بندی مودیز هم چشم‌انداز اعتباری این خودروساز را به منفی تغییر داد. موسسه رتبه‌بندی فیچ هم اعلام کرد کاهش رتبه اعتباری فولکس‌واگن را بررسی می‌کند.


اما بحران فعلی فولکس‌واگن در تصمیماتی که حدود یک دهه پیش گرفته شد، ریشه دارد. در سال 2007، این شرکت استفاده از تکنولوژی کنترل آلاینده‌ها که توسط مرسدس بنز و بوش توسعه یافته بود را رها کرد و از تکنولوژی داخلی استفاده کرد. همزمان، تصمیم وینترکورن مبنی‌بر پیشی گرفتن از تویوتا فشار زیادی بر مدیران برای رسیدن به رشد در آمریکا وارد کرد.


فولکس‌واگن برای گرفتن سهم بازار آمریکا باید خودروهای بزرگ‌تری تولید می‌کرد که مورد علاقه آمریکایی‌ها هستند، اما همزمان باید استانداردهای سختگیرانه دولت اوباما درمورد بهره‌وری سوخت را رعایت می‌کرد. همه خودروسازان به منظور انطباق با قوانین جدید بهره‌وری سوخت استراتژی‌هایی را در نظر گرفتند و فولکس‌واگن استراتژی تولید موتورهای دیزلی را درنظر گرفت. موتورهای دیزلی گرچه بهره‌وری سوخت بهتری دارند، اما نسبت به موتورهای متعارف گازهای آلاینده بیشتری تولید می‌کنند؛ بنابراین، این استراتژی فولکس‌واگن باید استانداردهای آمریکا درمورد انتشار گازهای آلاینده را رعایت می‌کرد.


تقلب درتست انتشار گازهای‌آلاینده مشکلات بسیاری را حل کرد. نه تنها با بهره‌وری بهتر سوخت و عملکرد بهتر به رانندگان پاداش داد؛ بلکه این خودروساز را از شر نصب سیستم‌های گران و پیچیده کنترل آلایندگی راحت کرد، اما رسوایی تقلب فولکس‌واگن فقط به این شرکت ضربه نزد؛ بلکه کل صنعت خودرو را تحت‌تاثیر قرار داد. تقلب شرکت فولکس‌واگن ضعف خودروهای دیزلی در تطابق با استانداردهای انتشار گازهای آلاینده را برملا کرد و این نگرانی را به‌وجود آورد که شاید این رسوایی به معنای مرگ خودروهای دیزلی باشد.


این مساله همچنین برای آلمان دردناک است؛ زیرا از هر هفت نفر، یک نفر به‌طور مستقیم یا غیر‌مستقیم در استخدام صنعت خودرو است. فولکس‌واگن برای مدت‌های مدید نماد کارآمدی و تیزهوشی در مهندسی بود و این مساله آلمان را به یکی از نیرومندترین اقتصادهای جهان تبدیل کرد.

این رسوایی همچنین به دیگر اقتصادهای اروپا لطمه خواهد زد؛ به‌طوری‌که بانک آمریکا اعلام کرد اقتصادهای جمهوری چک و مجارستان بیشترین آسیب را از این رسوایی خواهند دید. به گزارش بلومبرگ، بانک آمریکا در تحلیلی عنوان کرد پیامدهای تقلب فولکس‌واگن در میزان انتشار گازهای آلاینده در بدترین حالت موجب خواهد شد رشد اقتصادهای چک و مجارستان و حساب‌های جاری این دو کشور بین یک تا ۵/ ۱ درصد کاهش یابد. تاثیر این مساله بر رشد اقتصادی لهستان و رومانی کمتر از ۵/ ۰ درصد خواهد بود. این در شرایطی است که صادرات کالا ازجمله خودرو و قطعات خودرو به آلمان و دیگر کشورهای اروپایی به احیای اقتصادهای این کشورهای کمونیستی سابق کمک کرده است. رسوایی فولکس‌واگن به فروش جهانی این گروه خودروسازی لطمه خواهد زد. فولکس‌واگن در کارخانه خود در مجارستان موتور تولید می‌کند و مالک اشکودا، بزرگ‌ترین خودروساز جمهوری چک است. تحلیلگران بانک آمریکا در بیانیه‌ای اعلام کردند:«اهمیت صنعت خودرو و وابستگی به تولیدکنندگان آلمانی، اروپای مرکزی و شرقی را نسبت به رسوایی فولکس‌واگن به شدت آسیب‌پذیر کرده است و احتمالا جمهوری چک و مجارستان بیشترین آسیب را از این مساله خواهند دید.» این در شرایطی است که وزیر اقتصاد مجارستان در گفت‌و‌گو با تلویزیون این کشور اعلام کرد حدود ۲ میلیون از ۱۱ میلیون موتور دیزلی درگیر در رسوایی تقلب فولکس‌واگن در کارخانه آئودی در غرب مجارستان تولید شده‌اند. به گزارش رویترز، میهای وارگا، وزیر اقتصاد مجارستان، گفت: دولت مجارستان در حال گفت‌و‌گو با شرکت‌های آئودی و مرسدس بنز است تا تاثیر احتمالی این رسوایی را بر اقتصاد این کشور ارزیابی کند. او اضافه کرد: «اطمینان دارم این مساله تولید خودروی مجارستان و صنعت خودروی بومی را تحت‌تاثیر قرار خواهد داد، اما امیدوارم این تاثیر کمتر از آن چیزی باشد که ابعاد این فاجعه نشان می‌دهد.»

وزیر اقتصاد مجارستان پیشتر گفته بود در صورت کاهش فروش خودرو در اروپا به‌دلیل این رسوایی، اقتصاد مجارستان ۳/ ۰ تا ۶/ ۰ درصد از رشد خود را از دست می‌دهد.