تحریک مشروط بازار خودرو با وام بانکی

گروه خودرو: شورای پول و اعتبار در شرایطی وام خرید و جایگزینی خودرو را به قصد تحریک بازار افزایش داد که به اعتقاد کارشناسان، اثرگذاری این «تصمیم» بر خروج خرید و فروش خودرو از رکود، به چند مولفه مهم از جمله «تعداد وام»، «شیوه‌نامه پرداخت» و «تغییر روش‌های فروش خودروسازان» بستگی دارد.

طبق مصوبه جدید این شورا، وام خرید خودرو پس از چهار سال، از هفت به ۱۵ میلیون تومان و معادل ۶۰ درصد قیمت خودروهای داخلی، افزایش یافته است. شورای پول و اعتبار در کنار این، وام خودروهای فرسوده را نیز افزایش داده، به نحوی که مالکان این نوع خودروها می‌توانند معادل ۸۰ درصد قیمت خودرو جایگزین و تا سقف ۲۰ میلیون تومان وام بانکی دریافت کنند. اگرچه بسیاری از کارشناسان معتقدند افزایش وام بانکی خرید و جایگزینی خودرو، بالقوه بر بازار خودرو اثرگذار بوده و خرید و فروش را رونقی نسبی خواهد داد، اما بالفعل شدن آن مشروط به رخ دادن چند اتفاق است. در مرحله اول باید شیوه‌نامه‌ای که قرار است با همکاری بانک مرکزی و وزارت صنعت، معدن و تجارت تدوین شود، از قوام و البته سهولت لازم برای پرداخت وام به مشتریان برخوردار باشد. در مرحله دوم نیز بانک‌ها باید انگیزه لازم بابت پرداخت وام خودرو را داشته باشند و در مرحله سوم نیز ‌باید سود متناسب و معقولی برای وام موردنظر لحاظ شود. مرحله چهارم نیز به «تعداد وام خودرو» مربوط می‌شود، چه آنکه اگر قرار به پرداخت تعداد قابل توجهی از این وام به مشتریان باشد، آنگاه می‌توان به تاثیرگذاری‌اش بر بازار دلخوش بود. کارشناسان البته موارد دیگری را نیز برای اثرگذاری وام بانکی بر بازار خودرو مطرح می‌کنند، از جمله اینکه خودروسازان باید انعطاف بیشتری در روش‌های فروش در نظر بگیرند و همچنین قیمت محصولات خود را افزایش ندهند.

وضعیت فعلی بازار خودرو

اما پیش از آنکه به بررسی چگونگی بالفعل شدن تاثیر وام بانکی بر بازار خودرو کشور بپردازیم، ابتدا باید نگاهی کنیم به وضعیت فعلی این بازار. آن‌طور که نمایشگاهداران خودرو پایتخت می‌گویند، این روزها خرید و فروش خودرو همچنان در رکود به سر می‌برد و مشتریان تمایلی برای خرید از خود نشان نمی‌دهند. هر چند در این شرایط، قیمت برخی خودروهای داخلی کاهش یافته، اما در کل هنوز هم قیمت‌ها بالا بوده و از همین رو قدرت خرید بسیاری از مشتریان کفاف خرید حتی ارزان‌ترین خودروهای داخلی را نیز نمی‌دهد.

به اعتقاد کارشناسان، با توجه به شرایط موجود، اولین قدم برای خروج بازار از رکود و رونق گرفتن خرید و فروش، افزایش قدرت خرید مشتریان است و قدم دوم نیز کاهش یا حداقل تثبیت قیمت‌ها.

طبعا وقتی قدرت خرید افزایش یابد و قیمت‌ها نیز حداقل ثابت بمانند، از یک سو انگیزه خرید یا تعویض خودرو در میان مشتریان طبقه متوسط رو به پایین، بالا خواهد رفت و از طرفی، طبقه ضعیف جامعه به‌عنوان «مشتریان خاموش بازار خودرو» نیز تا حدی توان خرید را پیدا خواهد کرد.

بنابراین مشخص می‌شود که با توجه به وضع فعلی بازار، مشکل اصلی به «قدرت خرید مشتریان» مربوط می‌شود و یکی از راه‌های درمانش نیز «وام بانکی» است. به‌باور بسیاری از کارشناسان و فعالان بازار، اگر شیوه‌نامه‌ای صحیح، سودی مناسب و روند پرداختی منعطف و نسبتا ساده برای وام خودرو در نظر گرفته شود، مشتریان از آن استقبال کرده و با توجه به افزایش قدرت خریدشان، بازار خودرو تا حد قابل قابل توجهی از رکود خارج خواهد شد. البته در این میان هستند کارشناسانی که معتقدند وام بانکی نیز اثر چندانی بر بازار خودرو ندارد. در کل آنچه بیشتر کارشناسان بر آن تاکید می‌کنند، این است که وام بانکی فقط در صورت وجود روند منعطف پرداخت و با تعداد زیاد، اثری ملموس بر بازار خودرو خواهد گذاشت و در کنار اینها باید نهایت دقت را در تنظیم شیوه‌نامه به منظور جلوگیری از صوری شدن وام به کار بست. قطعا اگر قرار باشد وام موردنظر درگیر قراردادهای صوری شده و صرف کارهایی جز خرید خودرو شود، اثرگذاری آن بر بازار خودرو پایین خواهد آمد.

شروط تاثیر وام بر بازار

اما فرض کنیم شیوه‌نامه وام خودرو، صحیح و منطقی تدوین و راهی برای صوری شدن آن باقی نماند؛ آیا می‌توان به اثرگذاری این وام بر بازار خودرو و تحریک خرید و فروش امیدوار بود؟

کارشناسان، پاسخ مثبت به این پرسش را منوط به چند مولفه می‌دانند که مهم‌ترین آنها، «تعداد وام بانکی» است. به گفته کارشناسان، برای بررسی میزان اثرگذاری وام خودرو بر بازار، باید ابتدا مشخص شود که بانک‌ها چه تعداد از این وام را برای پرداخت به متقاضیان در نظر خواهند گرفت. آنها معتقدند وام بانکی در صورتی که به تعداد زیاد در اختیار متقاضیان قرار گیرد، اثر مثبتی بر بازار خودرو خواهد داشت و اگر قرار باشد به‌صورت محدود توزیع شود، بازار را از رکود نجات نخواهد داد.

آن‌طور که حسین امیری، مدیر فروش و بازاریابی سابق سایپا و فعلی «مدیران خودرو»، می‌گوید، وام خودرو در صورتی که بتواند بخش قابل‌توجهی از بازار را پوشش دهد، توانایی رونق بخشی نسبی به بازار را خواهد داشت. وی با اشاره به اینکه قرار است طی سال‌جاری یک میلیون و ۴۰۰ هزار دستگاه خودرو در کشور تولید شود، تاکید می‌کند: معمولا ۶۰ درصد بازار خودرو را باید با فروش اعتباری پوشش داد که با توجه به تیراژ در نظر گرفته شده برای سال جدید، باید ۸۴۰ هزار خودرو را با روش‌های اعتباری به فروش رساند. به گفته امیری، اگر وام بانکی بتواند نصف این ۸۴۰ هزار دستگاه خودرویی را که باید به روش اعتباری فروخته شوند، پوشش دهد، بازار رونقی نسبی را به خود خواهد گرفت. مدیرفروش پیشین سایپا در نهایت تاکید می‌کند وام ۱۵ میلیونی مصوب شورای پول و اعتبار، می‌تواند بازار خودروهای زیر ۳۰ میلیون تومان را راه بیندازد. وی در ادامه به اهمیت افزایش وام بانکی خودروهای فرسوده نیز اشاره کرده و می‌گوید: وام ۲۰ میلیون تومانی برای جایگزینی خودروهای فرسوده نیز می‌تواند به افزایش خرید و فروش خودروهای داخلی کمک کند؛ زیرا خیلی‌ها به‌دنبال تعویض خودرو قدیمی خود و خرید محصولی نو به جای آن هستند.

اظهارات امیری در شرایطی است که بانک‌ها معمولا انعطاف لازم را در قبال پرداخت وام از خود نشان نمی‌دهند و شرایطی نسبتا سخت را در این مورد لحاظ می‌کنند. از طرفی، با توجه به کمبود اعتباری که دامان بانک‌ها را گرفته و همچنین با در نظر گرفتن معوقات بانکی، شاید انگیزه لازم برای پرداخت وام به تعداد زیاد، وجود نداشته باشد. البته برخی کارشناسان معتقدند بانک‌ها احتمالا به پرداخت وام خودرو روی خوش نشان خواهند داد، منتها شرایط خاص خود را برای ان لحاظ خواهند کرد؛ به‌عنوان مثال، ممکن است بانک‌ها عامل برای پرداخت وام خودرو، از متقاضیان، سپرده‌طلب کنند یا اقداماتی از این قبیل را انجام دهند.

چه تعداد وام و چقدر سود؟

اما فربد زاوه یکی از کارشناسان خودرو کشور نیز در مورد اثرگذاری وام خودرو بر بازار می‌گوید: وام بانکی قطعا بر افزایش خرید و فروش خودروهای داخلی تاثیر می‌گذارد؛ زیرا احتمالا اقساط پایینی دارد و در مقایسه با سایر وام‌ها نیز سهل الوصول تر است. وی با بیان اینکه نقطه اثر اصلی وام خودرو بر بازار خودروهای به اصطلاح ارزان خواهد بود، تاکید می‌کند: با ۱۵ میلیون تومان وام بانکی، بسیاری از مشتریان توان خرید حداقل پراید را پیدا خواهند کرد و خیلی‌ها نیز می‌توانند برای خرید خودروهایی مانند تیبا و حتی پژو ۴۰۵ برنامه‌ریزی کنند. به گفته زاوه، مثلا کسی که پراید دارد، می‌تواند با فروش آن و اخذ وام بانکی، خودرو موردنظر خود را تهیه کند.

زاوه در ادامه این را هم می‌گوید که با توجه به رکود بازار، خودروسازان نباید قیمت محصولات خود را بالا ببرند و در غیر این صورت، اثربخشی وام بانکی بر بازار پایین خواهد آمد. به گفته این کارشناس، در حال حاضر بسیاری از مشتریان با همین قیمت‌های فعلی نیز حاضر به خرید خودرو نیستند، چه رسد به آنکه قرار باشد قیمت‌ها بالاتر نیز بروند؛ بنابراین اگر قرار است وام بانکی به مشتریان انگیزه خرید بدهد، نباید از آن سو با افزایش قیمت، آنها را نا امید و بی‌انگیزه کرد و کارآیی وام موردنظر را پایین آورد.

اما علیرضا پورحسنی یکی از فعالان بازار خودرو نیز در مورد تاثیر وام بانکی بر رونق گرفتن خرید و فروش خودروهای داخلی به «دنیای اقتصاد» می‌گوید: نمی‌توان تزریق وام بانکی به بازار خودرو را بی‌تاثیر در افزایش خرید و فروش دانست، اما خیلی هم نباید به خروج بازار از رکود به‌واسطه این وام، امیدوار بود. به گفته وی، در حال حاضر آنقدر تنوع خودرو به‌خصوص خودروهای چینی بالا است که مشتریان برای خرید خودروهای ارزان داخلی به تردید افتاده‌اند و منتظرند تا خودروهای مختلف در بازار جا بیفتند و آنگاه نسبت به خرید تصمیم بگیرند. پورحسنی البته مانند دیگر کارشناسان معتقد است که رفتار بانک‌ها درخصوص پرداخت وام خودرو، بسیار تعیین‌کننده است.