پژو در ایران سرمایه‌گذاری می‌کند

گروه خودرو: در شرایطی که به‌نظر می‌رسد تمدید مذاکرات هسته‌ای ایران و گروه ۱+۵، حضور خودروسازان خارجی در «جاده مخصوص» را به تاخیر انداخته است، گویا پژو فرانسه تصمیم خود برای شراکتی دوباره با ایران خودرو را گرفته و حتی قصد سرمایه‌گذاری مستقیم نیز دارد. هرچند مقامات ارشد ایران خودرو طی یک سال گذشته همواره از الزام سرمایه‌گذاری پژو در ایران صحبت به میان آورده و آن را شرط اساسی شراکت دوباره با این خودروساز فرانسوی عنوان کرده‌اند، اما پژویی‌ها هیچگاه این موضوع را تایید و تکذیب نکردند، تا اینکه سرانجام یکی از مقامات ارشد این شرکت، در گفت‌و‌گویی بسیار کوتاه با «دنیای اقتصاد» سکوت پژو در این مورد را شکست.

«ژان کریستف کمار» مدیر بخش آسیایی پژو که هفته گذشته در همایش بین‌المللی صنعت خودرو ایران شرکت کرده بود، در حاشیه این همایش حاضر به گفت‌و‌گو با خبرنگار «دنیای اقتصاد» شد، منتها با این شرط که تنها یک پرسش را پاسخ خواهد داد.

در میان همه پرسش‌هایی که در مورد مذاکرات ایران خودرو و پژو و آینده شراکت آنها وجود دارد، شاید «سرمایه‌گذاری پژو در ایران» مهم‌ترین سوال باشد، از همین رو این پرسش را با مدیر آسیایی پژو در میان گذاشتیم که «آیا شرکت پژو قصد سرمایه‌گذاری در ایران را دارد؟» پاسخ «کمار» به این پرسش مثبت بود، چه آنکه وی در جمله‌ای کوتاه گفت که «پژو در ایران سرمایه‌گذاری خواهد کرد.»

این گفته وی در شرایطی است که مدیرعامل ایران خودرو نیز در گفت‌و‌گو با خبرنگار «دنیای اقتصاد» تاکید می‌کند که پژو سرمایه‌گذاری در ایران را پذیرفته و این اتفاق در قالب شراکتی ۵۰-۵۰ رخ خواهد داد.

به گفته هاشم یکه‌زارع، این شراکت به معنای راه‌اندازی کارخانه‌ای برای تولید محصولات جدید است که ایران خودرو و پژو مشترکا این پروژه را پیش خواهند برد.

اهمیت اظهارات مدیران عامل ایران خودرو و پژو مبنی بر سرمایه‌گذاری در ایران و شراکت ۵۰-۵۰ از آن جهت است که پژویی‌ها حدود ۲۴ سال در بازار ایران حضور داشتند، اما هیچگاه حاضر به سرمایه‌گذاری مستقیم در «جاده مخصوص» نشدند و تنها به تامین قطعات موردنیاز برای تولید خودروهایی قدیمی و حتی از رده خارج، پرداختند.

در اصل سیاست پژو این بود که در ایران فقط خودرو بفروشد و یک یورو نیز سرمایه‌گذاری نکند و با همین روش، توانست ۳۰ درصد بازار خودرو کشور را در دست بگیرد.

به‌عبارت بهتر، پژو وقتی دید بدون سرمایه‌گذاری مستقیم و تنها با مونتاژکاری و ارسال قطعات سی‌کی‌دی (CKD) به ایران، درآمد قابل توجه و بالایی دارد و ایرانی‌ها نیز از محصولاتی مانند پژو ۴۰۵ و ۲۰۶ به خوبی استقبال می‌کنند، دیگر خود را به زحمت نینداخت و حتی یک یورو نیز به «جاده مخصوص» نیاورد.

ضرر ایران خودرو و پژو از جدایی

اما عدم سرمایه‌گذاری پژویی‌ها در ایران بعدها بسیار به کار آنها آمد، چه آنکه این شرکت ناگهان و بدون هیچ دغدغه ای، بار سفر از ایران را بست و رفت.

اوایل سال ۲۰۱۲ میلادی بود که خبری مهم تن ایران خودرویی‌ها را لرزاند و خبر چیزی نبود جز اینکه «جنرال موتورز آمریکا بخشی از سهام پژوی فرانسه را خرید». این اتفاق برای ایران خودرویی‌ها فقط یک معنی داشت و آن رفتن پژو از«جاده مخصوص» بود، زیرا با وجود شریک آمریکایی، پژویی‌ها دیگر عملا نمی‌توانستند در ایران بمانند و باید به ۲۴ سال شراکت با بزرگ‌ترین خودروساز خاورمیانه پایان می‌دادند. در نهایت نیز اتفاقی که نباید می‌افتاد، افتاد و پژو در حالی که تا سال ۲۰۱۴ با ایران خودرو قرارداد داشت، دو سال زودتر و یک طرفه به این قرارداد پایان داد تا هم خود و هم ایران خودرو را به دردسر بیندازد.

آن اوایل که پژو رفت، خیلی‌ها گمان می‌کردند پژو با شریک آمریکایی اش به رویاهای خود که یکی از آنها حضور در بازار ایالات متحده بود، خواهد رسید، حال آنکه چنین نشد. ابتدا این ایران خودرو بود که از رفتن پژو متضرر شد؛ زیرا بیشتر محصولات این شرکت به پژو وابستگی داشت و طبعا تامین قطعات و تولید آنها دیگر به روال گذشته و به راحتی، امکانپذیر نبود.

رفتن پژو از یکسو و بحران مالی از سوی دیگر، سبب شد ایران خودرویی‌ها سال‌های ۲۰۱۲ و ۲۰۱۳ میلادی را به سختی پشت سر بگذارند و تولید در این شرکت به شدت کاهش یابد و قیمت محصولاتش به‌خصوص آنهایی که با لوگوی پژو به تولید می‌رسیدند، رشدی بیش از دو برابر را تجربه کند.

از طرفی، ایران خودرو مجبور بود برای تامین قطعات همین تعداد محدود پژوهایی که تولید می‌کرد، به چینی‌ها روی بیندازد تا شایعه افت کیفیت محصولاتش نیز دهان به دهان بچرخد. خیلی‌ها معتقد بودند قطعات چینی از کیفیت مناسبی برخوردار نیستند و به همین دلیل، پژوهایی که ایران خودرو طی سال‌های ۲۰۱۲ و ۲۰۱۳ تولید کرد، کیفیت پایین‌تری را در مقایسه با پژوهای قبلی دارند. همه این مسائل سبب شد تا ایران خودرو دو سال پر تنش و سخت را در تقویم عمر خود ثبت کند.

از نظر افکار عمومی و مسوولان ایرانی، مقصر اصلی مشکلات بزرگ‌ترین خودروساز ایران، پژوی فرانسه بود که با رفتنش، آن هم به آن شکل ناگهانی، به اصطلاح دست ایران خودرو را در پوست گردو گذاشت و روزها و هفته‌ها و ماه‌هایی سخت و پر فشار را برای آبی‌های جاده مخصوص رقم زد.

از آن سو اما پژویی‌ها نیز با مشکلات عدیده‌ای مواجه شدند چه آنکه این خودروساز فرانسوی نه تنها نتوانست رویاهایش با جنرال موتورز آمریکا را محقق کند؛ بلکه به دلیل قطع ارتباط با خودروسازی ایران، مجبور به تعطیلی برخی خطوط تولید قطعات خود شد.

پژو نزدیک به ۲۵۰ هزار دستگاه خودرو در ایران به فروش می‌رساند، آن هم خودروهایی که در هیچ یک از بازارهای دیگرش، خریداری به خود نمی‌دید و کمترین هزینه و بیشترین سود را برای این خودروساز فرانسوی در بر داشت؛ از همین رو وقتی پژو از ایران رفت، آن دسته از قطعه‌سازان فرانسوی که به تولید و تامین قطعات موردنیاز بازار ایران مشغول بودند، بخشی از تیراژ خود را از دست دادند و حتی بر اساس اخباری که گهگاه منتشر می‌شد، پژو مجبور به تعطیلی تعدادی از واحدهای تولیدی خود و اخراج کارگرانش شد. این اتفاقات نشان داد که فقط ایران خودرو از رفتن پژو متضرر نشده و این شرکت فرانسوی نیز با مشکلاتی مواجه شده است؛ به‌طوری‌که فرانسوی‌ها از مشارکت خود با جنرال موتورز با عنوان «شراکت شوم» یاد کردند.

تحریم؛ مانع بزرگ

پژو اما در شرایطی از ایران خودرو جدا شد که این اتفاق به دلیل فشار دوست آمریکایی اش رخ داد و در واقع این «جنرال موتورز» بود که پژویی‌ها را مجبور به جدایی از ایران خودرو کرد، وگرنه این خودروساز فرانسوی راغب به این نبود که بازار بی‌دردسر و پر سود ایران را به این راحتی از دست بدهد. در واقع آنچه ایران خودرو و پژو را از هم جدا کرد، تحریم‌های بین‌المللی بود، چه آنکه اگر پژو می‌خواست پس از خرید بخشی از سهامش توسط جنرال موتورز باز هم در «جاده مخصوص» بماند، آمریکایی‌ها به دلیل تصویب تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران، این اجازه را نمی‌دادند.

این در حالی بود که اواخر پاییز سال گذشته و پس از توافق هسته‌ای ایران و گروه ۱+۵ (توافق ژنو)، تحریم مستقیم علیه خودروسازی ایران لغو شد تا یکی از موانع بزرگ بر سر راه حضور خارجی‌ها در «جاده مخصوص» (فقط یکی از موانع)، برداشته شود. پس از توافق هسته‌ای در ژنو، ایران خودرو و پژو مذاکراتی را برای شراکت دوباره با یکدیگر آغاز کردند تا پس از دو سال جدایی، شاید پیوندی دوباره را تجربه کنند. این دو خودروساز بزرگ که از نبود یکدیگر متضرر شده بودند، از فرصت توافق ژنو و لغو تحریم علیه خودروسازی ایران استفاده کرده و آن طور که مسوولان هر دو طرف می‌گویند، پیشرفت‌های خوبی در مذاکرات رخ داده و ایران خودرو و پژو تا پای عقد قرارداد نیز پیش رفته‌اند.

پیش تر مدیرعامل ایران خودرو از پیشرفت ۹۵ درصدی مذاکرات با پژو صحبت به میان آورده بود و حالا هم با توجه به اظهارنظر مدیر آسیایی این خودروساز فرانسوی مبنی‌بر تصمیم پژویی‌ها برای سرمایه‌گذاری در ایران، به احتمال فراوان، این دو یار قدیمی بار دیگر در کنار هم قرار خواهند گرفت، منتها به یک شرط. این «شرط» کاملا مشخص و روشن است؛ «توافق هسته‌ای و لغو تحریم‌ها علیه ایران». درست است که در حال حاضر خودروسازی ایران تحریم نیست؛ اما تحریم‌ها علیه بانک مرکزی، نقل و انتقال پول را با مشکلات زیادی روبه‌رو کرده و کارشناسان معتقدند تا این مانع بزرگ برطرف نشود، همکاری خودروسازان ایرانی با شرکت‌های خارجی به‌خصوص ایران خودرو با پژو، تقریبا غیر ممکن است. در این مورد هاشم یکه‌زارع مدیرعامل ایران خودرو به خبرنگار «دنیای اقتصاد» می‌گوید: با وجود مذاکرات خوبی که با پژو داشته ایم، امضای قرارداد بستگی به مساله هسته‌ای دارد و برای شروع همکاری‌ها باید منتظر نتیجه مذاکرات میان ایران و گروه ۱+۵ بمانیم. گفته‌های وی در حالی است که مذاکرات هسته‌ای ایران و گروه ۱+۵ حداقل تا اسفند امسال و حداکثر تا تیرماه سال آینده تمدید شده و مشخص نیست طرفین در نهایت چه زمانی به توافقی جامع با یکدیگر خواهند رسید. با این شرایط به‌نظر می‌رسد ایران خودرو و پژو برای شراکت جدید خود که ظاهرا بسیار متفاوت از گذشته خواهد بود، باید بین چهار تا هفت ماه دیگر منتظر بمانند.