سرنوشت مونتاژی ها در جاده مخصوص

گروه خودرو: خودروسازان ایرانی در حالی طی این سال‌ها اقدام به مونتاژ برخی محصولات خارجی کرده‌اند که سرنوشت بیشتر آنها با توقف تولید و افزایش شدید قیمت گره خورده است؛ هرچند این مونتاژی‌ها به لحاظ کیفی توانستند دل ایرانی را به دست بیاورند. حالا نیز سایپایی‌ها می‌خواهند این آزموده را بار دیگر بیازمایند و از همین رو به سراغ «سراتو» رفته و حتی تولید آزمایشی این چشم بادامی کره‌ای را آغاز کرده‌اند.

سراتو می‌خواهد میراث دار نسلی از میهمانان مونتاژی «جاده مخصوص» باشد که برخی از آنها روزهای خوشی را در ایران سپری کردند و برخی دیگر نیز ایام به کامشان نشد.

«ماکسیما»، «زانتیا»، «تیانا»، «مگان»، «قشقایی» و «ویتارا»، از جمله مونتاژی‌های معروف در خودروسازی ایران به‌شمار می‌روند و حالا که سراتو نیز به جمع آنها پیوسته، نگاهی می‌اندازیم به سرنوشت این شش میهمان مونتاژی، تا شاید تجربه‌ای باشد برای میهمان جدید. ابتدا از نیسان ماکسیما شروع کنیم؛ همان ژاپنی پر قدرت و حجیمی که پارس خودرویی‌ها در اوایل دهه ۸۰، آن را به کیلومتر ۹ جاده مخصوص آوردند و میزبانی شان از این سامورایی، ۱۰ سال طول کشید. ماکسیما که به نظر می‌رسد بیشترین شهرت خود را در ایران، مدیون قدرت ناشی از حجم موتور بالایش است، در دوران خود گران‌ترین محصول مونتاژی در «جاده مخصوص» بود و طی ۱۰ سال حضورش در پارس خودرو، حداقل حاشیه را داشت. این خودرو با تیراژی نهایتا دو سه هزار دستگاهی در سال مونتاژ می‌شد و اگرچه در اوایل قیمتی حول و حوش ۳۵ میلیون تومان داشت، اما در آخرین روزهای حضور در «جاده مخصوص»، تبدیل به خودرویی ۱۱۵ میلیون تومانی و بلکه بیشتر نیز شد.

از آنجا که زندگی ماکسیما در «جاده مخصوص» حاشیه خاصی نداشت (قطعات آن معمولا به موقع تامین می‌شد و کیفیتش نیز مورد تایید کارشناسان و مردم بود) آن را باید موفق‌ترین مونتاژی صنعت خودرو ایران دانست. این میهمان ژاپنی سرانجام در مهر ماه ۹۱ و پس از ۱۰ سال، پارس خودرو را ترک کرد و جای خود را به هموطنش نیسان تیانا داد. تیانا که یکی از میهمانان ناکام خودروسازی ایران به‌شمار می‌رود، به هیچ وجه نتوانست جای خالی ماکسیما را برای پارس خودرویی‌ها پر کند، چه آنکه هم مونتاژ آن گران از آب درآمد و هم با حاشیه‌هایی دردسرساز روبه‌رو شد.

از شانس بد تیانا، حضور آن در «جاده مخصوص» با تشدید تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران همراه شد و در نتیجه، تامین قطعات این خودرو به مشکل خورد و قیمت آن نیز اگرچه در اواسط سال ۹۰ زیر ۷۰ میلیون تومان بود؛ اما حالا باید بیش از ۱۵۰ میلیون تومان برای خریدش هزینه کرد.

تیانا که مانند ماکسیما از خانواده نیسان است، طی پنج ماه ابتدایی امسال هیچ تولیدی در پارس خودرو نداشته و باید دید آیا برای همیشه از کیلومتر ۹ جاده مخصوص رفته یا اینکه همچنان میهمان سومین خودروساز بزرگ ایران باقی خواهد ماند.

پارس خودرویی‌ها اما علاوه‌بر ماکسیما و تیانا، از یک میهمان ژاپنی دیگر به نام نیسان قشقایی نیز پذیرایی کردند و این در حالی است که قشقایی هم مانند تیانا نتوانست زندگی خوش و بی‌دردسری را در «جاده مخصوص» تجربه کند.

نام این شاسی‌بلند نسبتا کوچک، از قوم قشقایی ایران برگرفته شده و از همین رو به نظر می‌رسید بتواند حس نوستالژیک ایرانی‌ها را برانگیزد، اما مونتاژ آن به همان دلیلی که گریبان تیانا را گرفت (تحریم)، روندی عادی را طی نکرد. پارس خودرویی‌ها، قشقایی را با کلی امید و آرزو وارد خط تولید کردند و می‌خواستند روزهای خوش خود با پاترول و نیسان رونیز را در بازار شاسی‌بلندها بار دیگر تجربه کنند، اما در نهایت توفیقی به دست نیاوردند. مشکل اینجا بود که قطعات قشقایی در انگلستان به تولید می‌رسید و انگلیسی‌ها نیز به دلیل محدودیت‌های بین‌المللی قطعات لازم را در اختیار پارس خودرو نمی‌گذاشتند و این موضوع سبب شد تولید قشقایی به اصطلاح پا نگیرد.

بنابر آخرین آمارهای رسمی (آمار تولید پنج ماه امسال)، تنها ۱۰ دستگاه قشقایی در پارس خودرو مونتاژ شده و این موضوع از احتمال خداحافظی دیگر میهمان چشم بادامی «جاده مخصوص» حکایت می‌کند.

به جز ماکسیما، تیانا و قشقایی، خودروسازی ایران میزبان یک ژاپنی دیگر به نام سوزوکی گرندویتارا نیز شده است، خودرویی شاسی‌بلند که میهمان سایت خراسان ایران خودرو به‌شمار می‌رود. ویتارا نیز مانند قشقایی و تیانا اصلا اوضاع خوبی در مونتاژ ندارد، چه آنکه در پنج ‌ماه امسال تنها ۱۳ دستگاه از آن مونتاژ شده است. مسیری را که هموطنان ویتارا در جاده قیمت طی کردند، این خودرو نیز پشت سر گذاشت، به‌نحوی‌که ویتارای ۳۵ میلیون تومانی حالا اگر در بازار گیر بیاید، نزدیک به ۱۴۰ میلیون تومان قیمت خواهد داشت.

اما از میهمانان ژاپنی «جاده مخصوص» که بگذریم، خودروسازی ایران میزبان یک فرانسوی مونتاژی به نام مگان نیز بود؛ خودرویی که در پارس خودرو روزگار می‌گذراند و حالا به نظر می‌رسد برای همیشه از کیلومتر ۹ جاده مخصوص رفته است.

مونتاژ مگان در ایران، طی سال ۸۶ و پس از کلی کش و قوس و تاخیر آغاز شد و اگرچه این محصول آن اوایل قیمتی حدود ۳۵ میلیون تومان داشت، اما رفته‌رفته گران شد تا در بازار به محصولی لوکس تبدیل شود. یکی از اصلی‌ترین دلایل افزایش قیمت تدریجی مگان تا قبل از افزایش شدید نرخ ارز و تعلیق فعالیت‌های رنو در ایران، نوسان رابطه پارس‌خودرو و رنویی‌ها بود، چه آنکه گاهی به دلایلی از جمله «مسائل مالی»، تامین قطعات نیز به مشکل برمی‌خورد و در نتیجه تولید نیز کاهش می‌یافت؛ تاثیر این «کاهش» نیز در بازار خودرو چیزی نبود جز افزایش قیمت مگان، چه آنکه این میهمان فرانسوی به‌تدریج از مرزهای ۴۰ و ۵۰ و ۶۰ و حتی ۷۰ میلیون تومان نیز عبور کرد و حالا نیز قیمتی بالای ۱۰۰ میلیون تومان دارد؛ البته به شرط آنکه بتوان مدل صفر کیلومترش را در بازار پیدا کرد.

هر چند پارس خودرویی‌ها در تیرماه امسال و پس از چند ماه توقف، ۱۹ دستگاه مگان را مونتاژ کردند و گمان می‌رفت این خودرو دوباره به «جاده مخصوص» بازگشته، اما ظاهرا این شرکت دیگر قصدی برای پذیرایی از میهمان فرانسوی اش ندارد.

مگان در حالی با پارس خودرو وداع کرده که تنها فرانسوی مونتاژی «جاده مخصوص» به‌شمار نمی‌رود و پیش از آن، زانتیا نیز زندگی در سومین خودروساز بزرگ ایران را تجربه کرد. زانتیا به عروس فرانسوی شهرت داشت و ظاهر خاص و سرعت و شتاب آن سبب شد خیلی زود در دل ایرانی‌ها جا باز کند، محصول سیتروئن فرانسه به‌شمار می‌رفت و در سال ۱۹۹۳ میلادی وارد خط تولید این شرکت شد.

هشت سال بعد سایپایی‌ها قراردادی را با سیتروئن منعقد کرده و طبق آن موفق شدند زانتیا را وارد خط تولید خود کنند. یکی از تبلیغات جالب آن زمان سایپا برای زانتیا این بود که گفته می‌شد این خودرو روی سه چرخ نیز تعادل خود را حفظ می‌کند.

این خودرو روزهای ابتدایی که به ایران آمده بود، حدود ۱۷ میلیون تومان قیمت داشت و محصولی نسبتا گران به‌شمار می‌رفت، اما به هر حال نکات مثبت آن مانند موتور ۲۰۰۰سی‌سی و همچنین سرعت و شتاب زیادش سبب شد استقبال خوبی از آن به عمل آید. سایپایی‌ها در دوره‌ای تصمیم گرفتند ظاهر زانتیا را تغییر داده و آن را با شکل و شمایلی جدید تولید و روانه بازار کنند، اما این طرح ناکام ماند و کسی از زانتیای تغییر شکل یافته که «زانتیا۲» نام داشت، استقبال نکرد.

هرچند سایپایی‌ها چندان تمایلی به حذف زانتیا نداشتند، اما اتمام قرارداد با سیتروئن و اعلام این شرکت مبنی‌بر عدم تامین قطعات برای ادامه مونتاژ زانتیا، سبب شد نارنجی‌های جاده مخصوص مجبور به دل کندن از عروس فرانسوی شان بشوند. زانتیا پاییز سال ۸۹ و در حالی که قیمت آن دو برابر شده بود، از سایپا رفت و این در حالی بود که سایپایی‌ها تاکید داشتند «نیو سراتو» را به جای آن میهمان خط تولید خود خواهند کرد.

با این حال، تحریم‌ها اجازه نداد سراتو بلافاصله جایگزین زانتیا شود و حالا پس از چهار سال، وعده سایپایی‌ها در حال محقق شدن است و باید دید چه سرنوشتی انتظار میهمان کره‌ای دومین خودروساز بزرگ ایران را می‌کشد.