جهان خودرو در سال 2013

گروه خودرو- ۴ سال پس از شروع بحران اقتصادی در آمریکا، خودروسازان این کشور با تمام قوا مشغول تولید هستند و ۳ خودروساز بزرگ دیترویت (جنرال موتورز، فورد و کرایسلر) شاهد رشد ۲ رقمی فروش خودروهایشان در سال ۲۰۱۳ بوده‌اند. امروز فروش خودرو در آمریکا ۸۰ درصد بیش از سال ۲۰۰۹ و در آستانه رسیدن به حدنصاب ۱۶ میلیون خودرو است؛ یعنی میزان فروش در سال ۲۰۰۷. خودروسازان آمریکایی نه تنها برنامه‌های کاهش هزینه‌ها را رفته رفته متوقف کرده‌اند، بلکه خبر از احیای خطوط تولید و احداث کارخانه‌های تازه داده‌اند و بسیاری از کارگرانی را که در سال‌های ۲۰۰۹ و ۲۰۱۰ از کار اخراح کرده‌اند، دوباره به سر کار برگردانده و همچنین هزاران شغل تازه ایجاد کرده‌اند. در حال حاضر ۹ کارخانه از ۱۷ کارخانه جنرال موتورز در آمریکا سه شیفت در شبانه‌روز فعال هستند. بزرگ‌ترین خودروساز آمریکا هرگز تا این حد فعال نبوده است. فروش آخرین سهم‌های دولت فدرال آمریکا از جنرال‌موتورز و انتصاب ماری بارا، اولین زن در تاریخ خودروساز آمریکایی به سمت مدیرعامل از دیگر تحولات مرتبط با صنعت خودرو در آمریکا در سال ۲۰۱۳ بوده‌اند.

علاوه‌بر آمریکایی‌ها، بازار خودروهای ژاپنی هم در دو سال اخیر بار دیگر در این کشور شکوفا شده و فروش تویوتا و هوندا رشد چشمگیری داشته است، اگرچه نیسان کمی از قافله این دو عقب مانده است. فروش ۳ خودروساز لوکس آلمانی، مرسدس بنز، بی‌ام‌و و فولکس واگن اگرچه رشدی آهسته داشته، به نظر می‌رسد در سال آینده سرعت بیشتری بگیرد.

صنعت خودرو اروپا، اما در مسیری معکوس گام برمی‌دارد و سال ۲۰۱۳ ششمین سال متوالی است که تقاضا و فروش خودرو روندی نزولی دارد. اقتصاد ضعیف، قیمت‌های بالای سوخت و کاهش اعتمادبه‌نفس مصرف‌کنندگان بر تمامی بازارهای شاخص این منطقه سایه انداخته است. این معضلات به ضررهای مالی سنگین خودروسازان فعال در اروپا، تولید مازاد بر تقاضا و در نتیجه برنامه‌های محدودکننده برای کاهش هزینه‌ها از سوی آن‌ها منجر شده است. درحالی‌که در آمریکا اقتصاد در مسیر بهبود است، جمعیت جوان خریدار خودرو رو به فزونی است و عرضه و تقاضا در آن بسیار متعادل‌تر از اروپاست.

فروش در بازار اروپا (شامل کشورهای عضو اتحادیه اروپا به اضافه نروژ و سوئیس) امسال به حدود ۱۲ میلیون و ۲۰۰ هزار دستگاه خواهد رسید که ۴ میلیون دستگاه کمتر از سال ۲۰۰۷، یعنی درست پیش از شروع بحران اقتصادی در اروپا است. بر اساس پیش‌بینی‌ها این وضعیت فعلا قرار نیست چندان تغییر کند و مثلا موسسه تحقیقاتی IHS در حوزه خودرو پیش‌بینی کرده فروش خودرو در این منطقه تا سال ۲۰۲۰ نهایتا به ۱۴ میلیون و ۷۰۰ هزار دستگاه خواهد رسید. Moody's Investor Services موسسه دیگری است که می‌گوید تا پایان امسال پژو- سیتروئن، فیات و بازوهای اروپایی جنرال‌موتورز و فورد در مجموع ۵‌میلیارد یورو ضرر خواهند کرد.

ضررهای سنگین فیات در اروپا را کسب و‌کار نسبتا پرفروش در برزیل و سود حاصل از سهم خودروساز ایتالیایی در کرایسلر آمریکا -که فروشش روندی صعودی دارد- تا حدی جبران کرده است. رنو به شدت بر شراکت خود با نیسان و تولید خودروهایی با هزینه پایین در رومانی متمرکز شده تا بتواند ضرر ناشی از افت تقاضا در بازار داخلی فرانسه و اروپا را تاب بیاورد. مرسدس بنز و بی‌ام‌و از فروش و سود خود در سراسر دنیا راضی به نظر می‌رسند، اما فروش فولکس واگن -به‌رغم آنکه بیشترین سهم از بازار اروپا را در اختیار دارد- امسال رشد چندانی نداشته و خودروساز آلمانی به برند لوکس آئودی تکیه کرده که فروش خودروهایش سرچشمه ۶۰درصد سود فولکس واگن است.

خودروسازان اروپایی برای مقابله با این دشواری‌ها در پی کاستن از هزینه‌ها از طریق تعطیل کردن کارخانه‌ها یا کاهش ظرفیت تولید هستند. اما قوانین سفت و سخت کارگری در این منطقه، به‌خصوص در کشورهایی چون فرانسه و بلژیک، به مانعی جدی بر سر راه عملی شدن این راه‌حل تبدیل شده است. کوچک‌ترین حرکت خودروسازان برای تعطیلی کارخانه‌ها یا حذف مشاغل با واکنش سریع اتحادیه‌های کارگری و خشم دولت‌ها مواجه شده است. با این حال خودروسازانی چون پژو-سیتروئن و رنو سرانجام موفق شدند حرفشان را به کرسی بنشانند. رنو اعلام کرده تا سال ۲۰۱۶، ۱۷ درصد از نیروی کارش (معادل ۷ هزار و ۵۰۰ شغل) خواهد کاست. به طرزی متناقض، بازار خودروی اسپانیا شاید تنها نقطه روشن در اروپا باشد؛ ساخت خودرو بار دیگر رونق گرفته و کارگران و اتحادیه‌های کارگری در عمیق شدن بحران اقتصادی در این کشور کوتاه آمده‌اند و دستمزدها با هدف نجات صنعت خودرو پایین آمده‌اند. در این میان صنعت خودرو بریتانیا حکایت کاملا متفاوتی دارد و تقاضا برای خودروهای بریتانیایی در دنیا با سرعتی بالا رو به افزایش است و خودروسازان این کشور به حدنصاب تازه‌ای در تولید دست یافته‌اند.

در دیگر نقاط دنیا هم نشانه‌های نوسان کمابیش آشکار است. در سال ۲۰۱۳ رشد اقتصادی کشورهایی نظیر چین، هند، روسیه و برزیل که با عنوان «بازارهای نوظهور» شناخته می‌شوند و در سال‌های اخیر به پناهگاهی برای خودروسازان بحران‌زده تبدیل شده‌اند، مطابق انتظار نبوده است. اگرچه تقریبا تمام خودروسازان خارجی فعال در این کشورها سرسختانه معتقدند این وضعیت دیری نخواهد پایید و ظرفیت فوق‌العاده این بازارها برای شکوفایی در آینده نزدیک سرمایه‌گذاری‌های گسترده در آنها را توجیه می‌کند. بر اساس آخرین پیش‌بینی‌ها تا چند سال آینده چین جای آمریکا را به عنوان بزرگ‌ترین بازار خودرو دنیا خواهد گرفت و روسیه جای آلمان را در بازار اروپا.

بحران اقتصادی در سراسر دنیا و نیز قیمت بالای سوخت‌های فسیلی مصرف‌کنندگان و سازندگان خودرو را به سوی خودروهایی کوچک‌تر، کم‌مصرف‌تر و سبزتر سوق داده است. حالا خودروسازان بزرگ دنیا استراتژی‌ و سیاست‌ها و مدیریت بودجه خود را با سرمایه‌گذاری‌های بیشتر بر طراحی و ساخت خودروهای هیبریدی و الکتریکی تطبیق می‌دهند. از سوی دیگر ماجرای خودروهای بدون راننده هم در این سال‌ها و به‌خصوص در سال ۲۰۱۳ طرفداران بسیاری یافته و جدی‌تر از قبل در جدول برنامه‌های جنرال موتورز، فورد، فولکس واگن، تویوتا، هوندا، نیسان، مرسدس بنز و ... به چشم می‌خورد.

و بالاخره آنکه این روزها صاحبان خودرو در گوشه و کنار دنیا دیرتر از همیشه خودروی تازه‌ را جایگزین خودروی قبلی خود می‌کنند که باز هم اوضاع نامساعد اقتصاد و بالا بودن هزینه‌های نگهداری از خودروهای تازه‌ساخت اصلی‌ترین عامل این عادت تازه برآورد شده است. برای مثال طی سال ۲۰۱۳ میانگین مدت نگهداری از یک خودرو در آمریکا به بیش از ۶۳ ماه رسیده که در مقایسه با سال ۲۰۱۲ در حدود ۵/۴ ماه افزایش داشته است.