دیپلماسی صنعتی کلید خورد

گروه خودرو-۱۰ روز پس از مذاکرات ایران و غرب در ژنو، برج میلاد تهران دیروز میزبان برخی خودروسازان و قطعه‌سازان خارجی شد تا پس از «دیپلماسی هسته‌ای»، «دیپلماسی صنعتی» هم کلید بخورد. با برگزاری اولین همایش بین‌المللی صنعت خودرو ایران

دیپلماسی صنعتی کلید خورد

بلندترین برج کشور، دیروز میهمانان خارجی زیادی را به خود دید؛ از هندی‌هایی که با چمدانشان مستقیم از فرودگاه به محل برگزاری اولین «همایش بین‌المللی صنعت خودرو ایران» آمده بودند تا فرانسوی‌هایی که از حضور دوباره در ایران خرسند به نظر می‌رسیدند.

در جمع میهمانان البته حضور چشم بادامی‌ها بیش از دیگران خودنمایی می‌کرد و اگرچه تشخیص ملیت شان (با توجه شباهت زیاد) کمی سخت به نظر می‌رسید، اما می‌شد حدس زد که بیشترشان اهل (چین) هستند.

حضور چینی‌ها در ایران طی سال‌های اخیر به شکلی بوده که حالا دیگر خیلی از آنها به زبان فارسی تسلط دارند و این موضوع (فارسی صحبت کردن چینی‌ها) کم و بیش در همایش دیروز نیز به چشم می‌آمد.

گفته می‌شد ژاپنی‌ها هم میهمان همایش شده‌اند، اما سخنرانی از آنها پشت تریبون نرفت و سخت می‌شد در بین مهمانان برج میلاد، هموطنان سوباسا (شخصیت کارتونی فوتبالیست‌ها) را دید.

هرچه چشم چرخاندیم تا شاید آمریکایی‌ها را هم رویت کنیم، جز چینی و هندی و اروپایی ندیدیم و این یعنی، هیچ نماینده‌ای از جنرال موتورز و فورد و کرایسلر میهمان همایش صنعت خودرو ایران نشده بود.

اما آغاز همایش اگرچه میهمانان و میزبانان سرحال به نظر می‌رسیدند، اما هرچه به زمان ناهار نزدیک شدیم، از حس و حال مدعوین کاسته شد؛ برخی چرت می‌زدند، عده‌ای با موبایل و آی‌پدشان ور می‌رفتند و گروهی هم خود را باد می‌زدند یا خودکار می‌جویدند. از شانس بد نماینده شرکت پنین فرینا (یکی از شرکت‌های بزرگ طراحی خودرو اروپا) بود که زمان سخنرانی وی به وقت ناهار نزدیک شد؛ چه آنکه حاضران در سالن با نگاه‌هایشان به او گوشزد می‌کردند که «وقت ناهار است.»

بر عکس وی، دو نفر از میهمانان داخلی، خوب موقعی بالای تریبون رفتند و هم بالا رفتن و هم پایین آمدنشان، با تشویق‌های پرشور حضار روبه‌رو شد؛ اولی اسحاق جهانگیری معاون اول رییس‌جمهور بود که البته بیشتر وقت سخنرانی‌اش را به توضیح عملکرد ۱۰۰ روزه دولت یازدهم اختصاص داد و دومی هم محمدرضا نعمت‌زاده وزیر «صنعت، معدن و تجارت» بود که مجموعه‌ای از خاطراتش در وزارت نفت را برای حضار روایت کرد.

مدیران عامل دو خودروساز بزرگ کشور نیز که گویی کلیات و تیتربندی صحبت‌هایشان هماهنگ با یکدیگر تنظیم شده بود، از قابلیت‌های جاده مخصوص گفتند و به میهمانان خارجی خود هشدار دادند که بازار خودرو ایران را با توجه به موقعیت استراتژیکش، فراموش نکرده و از آن غافل نمانند.

در لا به لای سخنرانی‌ها اما چند فیلم مستند هم برای حضار پخش شد، فیلم مستند مربوط به جاذبه‌های توریستی و تاریخ ایران باستان با تصاویری بی‌ربط به صنعت!

گذشته از همه این حواشی، اظهارات مجری برنامه و لقبی که به وزیر صنعت داد و توصیفی که از مدیران عامل دو خودروساز بزرگ کشور کرد نیز در نوع خود جالب بود؛ وی نعمت‌زاده را «رهبر ارکستر» خواند و مدیران عامل ایران خودرو و سایپا را ناخداهایی دانست که ریسک کرده و در صنعت خودرو ایران با وضع نابسامان فعلی‌اش، مسوولیت قبول کرده‌اند.

کنایه جهانگیری به کیهان

اما آغاز سخنرانی‌ها با ساسان قربانی دبیر همایش بین‌المللی صنعت خودرو بود که به ارائه توصیفاتی از ظرفیت‌های فعلی این صنعت پرداخت و از خوبی‌های جاده مخصوص گفت.

پس از وی، اسحاق جهانگیری پشت تریبون رفت و در حالی که انتظار می‌رفت از خودروسازی و برنامه‌های دولت برای این صنعت بگوید، بیشتر وقت خود را صرف بیان عملکرد دولت یازدهم در حدودا سه ماه گذشته کرد. جهانگیری در همان ابتدای اظهاراتش پاسخ روزنامه کیهان را که از گزارش ۱۰۰ روزه دولت انتقاد کرده و آن را «انشا» خوانده بود، داد و تاکید کرد «دولت اهل حساب است».

«دولت در زنگ حساب، انشا خواند»؛ این واکنش روزنامه کیهان بود به گفت و گوی تلویزیونی رییس‌جمهور که در آن به ارائه گزارش ۱۰۰ روزه عملکرد دولت پرداخت و جهانگیری فرصت دیروز را مغتنم شمرد تا دولت را «اهل حساب» معرفی کند نه «انشاء نویس.»

وی کنایه‌ای نیز نثار دولت قبل کرد و گفت که مردم باید بدانند که چه هزینه‌هایی به آنها تحمیل شده و حالا که حرف از این حساب و کتاب‌ها به میان آمده، برخی آشفته شده‌اند. معاون اول رییس‌جمهور در اظهاراتش به تورم ۴۰ درصدی در دولت قبل اشاره کرد و گفت که دولت یازدهم توانسته تورم ماه به ماه را از ۵/۲ درصد به ۲/۱ درصد برساند. جهانگیری با کنایه به عملکرد اقتصادی دولت قبل، گفت که تا چندی پیش شاهد بودیم ارز، صبح یک نرخ داشت و بعدازظهر یک نرخ دیگر، اما الان به ثبات در بازار ارز رسیده ایم.

وی از تشکیل دیوان اقتصادی زیر نظر معاونت اول رییس‌جمهور نیز خبر داد و تاکید کرد که تمام بخش‌های اقتصادی کشور باید به سمت بهبود فضای کسب‌و‌کار بروند و گزارش عملکرد خود را به این دیوان ارائه کنند. جهانگیری با اشاره به مذاکرات هسته‌ای ژنو، این موضوع را آغاز تعامل «ایران» با دنیا دانست و خطاب به خودروسازان خارجی گفت که اگر می‌خواهند در ایران موفق شوند، باید در روزهای سخت هم کنار خودروسازان داخلی باشند نه فقط روزهای خوب. به گفته وی، ایران به دلیل موقعیت استراتژیک و جغرافیایی خود می‌تواند به پایگاه صادراتی خودروسازان بزرگ دنیا تبدیل شود، هرچند خودروسازان داخلی نیز باید به سمت تولید محصولات رقابتی با کیفیت و قیمت مناسب بروند، زیرا مردم از قیمت خودرو راضی نیستند. معاون اول رییس‌جمهور در ادامه از اهمیت صادرات گفت و از خودروسازان خواست تا در مدت زمانی کم، به تعادل ارزی برسند.

درخواست محال نعمت‌زاده از خودروسازان

سخنران بعدی اما کسی نبود جز مرد باتجربه دولت؛ محمدرضا نعمت‌زاده.

وی که با تشویق شدید حضار به محل سخنرانی رفت، در ابتدای اظهاراتش از منتقدان صنعت خودرو انتقاد کرد. وزیر «صنعت، معدن و تجارت» گفت که صنعت خودرو راحت به دست نیامده که حالا راحت آن را کنار بگذاریم و اگر هم کسی خواهان کنار گذاشتن این صنعت است، به دلیل نداشتن اطلاعات کافی بوده و نباید با خودروسازی اینگونه برخورد کرد.

وی خودروسازی را باعث افتخار کشور دانست و تاکید کرد که نه تنها نباید به آن بی مهری کرد، بلکه باید برای رفع نارسایی‌هایش نیز دست به کار شد.

نعمت‌زاده همچنین از احیای «اداره کل صنعت» نیز خبر داد و گفت که با همین شرایط فعلی هم می‌توان کاری کرد تا خودروسازی در عرض کمتر از یک سال، به شکوفایی در تولید و کیفیت برسد.

وزیر صنعت از لزوم ارتقای دانش طراحی صحبت به میان آورد و از خودروسازان کشور خواست تا به سراغ شرکت‌های خارجی بروند و از آنها در این مورد کمک بخواهند. نعمت‌زاده با اشاره به لزوم همکاری با شرکت‌های خارجی، تاکید کرد که از این پس باید در تمام قراردادهای صنعت خودرو بندی به نام صادرات لحاظ شود و هیچ قراردادی بدون این بند، امضا نشود. وی با بیان اینکه خودروسازان باید قراردادهای قبلی را نیز اصلاح و بند صادرات را در آنها بگنجانند، گفت که اگر به من باشد، می‌گویم باید ۳۰ درصد محصولات صنعت خودرو صادر شود و شرکت‌های خودروساز، بخشی را به عنوان معاونت بازاریابی خارجی و متشکل از کارشناسان به روز و جهانی، ایجاد کنند. نعمت‌زاده در ادامه به اهمیت تحقیق و توسعه در صنعت خودرو اشاره و خطاب به خودروسازان داخلی تاکید کرد که تحقیق و توسعه، درآمد است نه هزینه؛ زیرا اگر چنین نبود، خارجی‌ها سه درصد از منابع مالی خود را به این موضوع اختصاص نمی دادند.

وزیر صنعت در ادامه از اهمیت ویژه «ایمنی» در خودروسازی صحبت به میان آورد و از خودروسازان خواست تا با بررسی حوادث و تصادفات، به ایرادهای مربوط به ایمنی دست پیدا کرده و با تشکیل تیم‌های کارشناسی، حتی به خارجی‌ها نیز ایده طراحی بدهند. او از لزوم ایجاد مرکز تست جاده‌ای هم گفت و تاکید کرد که وقتی می‌خواهیم چند میلیون خودرو بسازیم، نمی توان این کار را بدون داشتن چنین مرکزی انجام داد.

وزیر صنعت، اما در پایان صحبت‌هایش درخواستی عجیب و محال از خودروسازان کرد و گفت اگر خودرو تحویلی به مشتری دارای عیب و ایراد بود، آن را پس گرفته و خودرویی نو را جایگزین کنند. این درخواست آنقدر محال به نظر می‌رسید که هیچکدام از مدیران عامل ایران خودرو و سایپا واکنشی به آن نشان نداده و تنها از برنامه‌ریزی ارتقای خدمات پس از فروش خود گفتند.

در این بین، مدیرعامل ایران خودرو با اشاره به فضای به وجود آمده برای همکاری با شرکت‌های خارجی، از عرضه سالانه یک محصول و دو فیس لیفت جدید خبر داد و گفت: تا سال ۲۰۱۷ این اقدام عملیاتی خواهد شد و طی هشت سال منتهی به سال ۲۰۲۵، ۱۰ محصول جدید به بازار خواهیم داد.

هاشم یکه زارع مجموعه دارایی‌های ایران‌خودرو را در سال ۲۰۱۲ بیش از ۱۲ میلیارد دلار اعلام و با اشاره به سابقه همکاری این شرکت با پژو، گفت: این همکاری از سال ۱۹۹۰ آغاز شده و تاکنون بیش از ۵۰۰ هزار دستگاه در سال برای تولید محصولات پژو ظرفیت سازی شده است. ماحصل همکاری ایران و پژو تولید تجمعی بیش از ۳ میلیون و ۶۰۰ هزار دستگاه با برند پژو بوده و این عدد ۴۷ درصد از سبد تولید ایران خودرو را به خود اختصاص می‌دهد، ضمن اینکه در سال ۲۰۰۴ نیز ایران یک شرکت تحت نام رنو پارس را در ایران تشکیل داد که ۵۱ درصد از سهام آن به رنو و مابقی آن بین دو خودرو ساز ایران خودرو و سایپا تقسیم شد. یکه زارع، کل سرمایه‌گذاری صورت گرفته برای این پروژه را حدود ۷۵۰‌میلیون یورو در ظرفیت تولیدی ۲۴۰ هزار دستگاه در سال عنوان کرد. به گفته وی، طراحی و توسعه خودروهای هیبریدی و تاسیس مراکز تحقیق و توسعه مشترک از برنامه‌های دیگر ایران خودرو تا سال ۲۰۲۵ است که بر این اساس، آمادگی داریم تا با شرکای خارجی همکاری کنیم، ضمن اینکه ایران خودرو می‌تواند سایپای موجود را به تولید محصولات هر یک از شرکای خود اختصاص دهد و شبکه خدمات فروش و پس از فروش را نیز راه‌اندازی کند.

همچنین سعید مدنی مدیرعامل سایپا نیز با اعلام اینکه از سال آینده روند تولید محصولات ایکس ۱۰۰ در ایران روند کاهشی و محصولات خانواده تیبا رو به افزایشی خواهد داشت، گفت: به تدریج محصولات فرانسوی مثل بی ۹۰ و چند محصول دیگر با تیراژ پایین برای کامل کردن سبد محصولات در سایپا تولید خواهند شد و در این زمینه نیز شرکای خارجی باید همکاری‌های خود را گسترش دهند.

مدنی ادامه داد که در حال حاضر گروه خودروسازی سایپا در بخش خودروهای سواری با در دست داشتن ۳/۴۸ درصد از سهم بازار رهبری بازار خودروی ایران را در دست داشته و ۷/۵۱ درصد باقیمانده به سایر خودروسازان ایرانی و واردات خودرو اختصاص دارد.

وی از سهم ۴۸ درصدی در اختیار سایپا در بازار کشور خبر داد و گفت که درآمد گروه خودروسازی سایپا در سال ۲۰۰۷ حدود ۴۶۰۹‌میلیون دلار بوده که تا سال ۲۰۱۱ به رقم ۸۵۱۸‌میلیون دلار رسید.

مدنی همچنین تاکید کرد که به همین شکل درآمد صادراتی گروه سایپا از ۷۷/۴ میلیون دلار در سال ۲۰۰۷ به ۱۷۵/۶ میلیون دلار در سال ۲۰۱۲ رسیده است. مدیرعامل سایپا با بیان اینکه خطوط تولید بی ۹۰ (محصول رنو) و سراتو (محصول کیا) آمده بوده و در حال خاک خوردن است، از رنو و کیا خواست تا با ارسال قطعات، امکان تولید این دو محصول را فراهم بیاورند.

اما در بخش دیگری از همایش دیروز، این رییس بخش آسیا و اقیانوسیه رنو بود که پشت تریبون رفت و با کنایه به هموطنش پژو، گفت: رنو از همه شرکت‌های بین‌المللی دیگر، بیشتر به ایران نزدیک است. ژیل نورماند تاکید کرد: ۱۰ سال است که به سختی و با علاقه در ایران کار کرده و روابط خوبی با شرکای صنعتی خود داریم.

وی با بیان اینکه فکر می‌کنیم توانسته‌ایم روز‌به‌روز روابط خود را با ایران توسعه دهیم، افزود: ایرانی‌ها نیز مانند ما به مشارکت بلند‌مدت در همکاری‌های دوجانبه اهمیت می‌دهند.

رییس بخش آسیا و اقیانوسیه شرکت رنو ادامه داد: سیاست‌های رنو در تولید محلی خودرو در ایران مبتنی بر انتقال تکنولوژی سرمایه‌گذاری و عرضه‌ محصولات باکیفیت است.

به گفته وی، هم‌اکنون ۶۰ درصد محصولات رنو به صورت محلی در ایران تولید می‌شود، تیم با انگیزه‌ای نیز در رنو پارس عملیات رقابت در ایران را مدیریت می‌کند. رییس انجمن جهانی خودروسازان نیز به عنوان سخنران دیگر از ورود سرمایه‌گذاران بین‌المللی به صنعت خودرو ایران در آینده نزدیک خبر داد. پاتریک بلن با بیان اینکه اگر ایران می‌خواهد صادرکننده خودرو بماند باید کیفیت محصولاتش را افزایش دهد، خاطرنشان کرد: برای آنکه تصور خوبی از خودروهای ایرانی وجود داشته باشد خودروسازان ایران باید توانایی رقابتی خود را افزایش دهند.

بلن ادامه داد: بازاریابی ایران در صادرات خودروهای تولیدی باید قوی‌تر شود.