مشتریان آمریکایی و فرانسوی در جاده مخصوص
گروه خودرو- گرداب مشکلات، این روزها خودروسازی ایران را در خود فرو برده و از صنعتی که روزگاری گل سرسبد صنایع کشور بود، موجودی ضعیف ساخته؛ آنقدر ضعیف که هر آینه بیم ورشکستگی می‌رود.
آنچه که سه خودروساز بزرگ کشور مشکل و معضل اصلی خود می‌دانند، «بی‌پولی» است، مساله‌ای که از آن به عنوان ریشه کاهش شدید تولید و حتی کیفیت نامناسب خودروهای داخلی یاد می‌شود. در این شرایط، خودروسازان انتظار دارند تا دولت به کمک آنها آمده و با تزریق نقدینگی، جسم نیمه جان شان را جانی تازه ببخشد، حال آنکه اوضاع مالی دولت هم چندان خوب نیست. «بی‌پول‌ترین دولت تاریخ» عنوانی است که دولت یازدهم چند بار آن را در مورد خود به کار برده و این یعنی نباید انتظار کمک چندانی از آن داشت. این در حالی است که طبق برآوردهای انجام شده، احیای صنعت خودرو و رسیدن به تیراژ حداکثر یک میلیون دستگاه در سال، حدود 14 هزار میلیارد تومان نقدینگی می‌خواهد و از این پول، دولت باید حداقل 6 هزار میلیاردش را طی امسال تامین کند. این رقم با توجه به بی‌پولی دولت، بسیار کلان است و بعید به نظر می‌رسد خودروسازان موفق به دریافت آن از راه نهادهای دولتی (مانند بانک‌ها و صندوق توسعه ملی) شوند.
از طرفی، آن طور که فعالان صنعت خودرو اعلام کرده‌اند، در صورت عدم تامین نقدینگی، خودروسازی کشور اندک توان تولیدی خود را نیز از دست خواهد داد و آن زمان ممکن است دیگر نشانی از غول‌های جاده مخصوص باقی نماند.
حالا پرسش اینجا است که وقتی دولت فعلی، بی پول ترین دولت تاریخ ایران است و خودروسازی نیز بحرانی ترین روزهایش را به خود می‌بیند، راه کمک به این صنعت مهم و حیاتی (به لحاظ اشتغال ایجاد شده)، چیست؟ وقتی دولت نمی‌تواند نقدینگی موردنیاز بزرگ‌ترین صنعت کشور پس از نفت را تامین کند، چه باید کرد تا چرخ‌های آن از حرکت نایستد؟به اعتقاد برخی کارشناسان، در شرایط فعلی که صنعت خودرو نیاز به نقدینگی فوری دارد، یکی از راه‌های احیای دوباره خودروسازان ایرانی، فروش سهام آنها به شرکت‌های خودروساز خارجی است. آنها بر این باورند که فروش سهام ایران خودرو، سایپا و پارس خودرو به خودروسازان خارجی، نه تنها احیای دوباره صنعت خودرو کشور را به دنبال خواهد داشت، بلکه به ارتقای کمی و کیفی خودروها نیز خواهد انجامید.
البته در حال حاضر دولت تنها سهامدار خودروسازان به حساب نمی‌آید و منظور از فروش سهام به خارجی‌ها، سهم نسبتا اندک باقیمانده در دست دولت است.
هم اکنون حدود ۲۰ درصد از سهام ایران‌خودرو و ۳۶ درصد از سهام سایپا در اختیار دولت است و طبعا اگر قرار به فروش سهام آنها به شرکت‌های خارجی باشد، باید روی همین درصدهای باقیمانده حساب باز کرد. البته شرایط در مورد پارس خودرو متفاوت است، به نحوی که اگر قرار به فروش سهام این شرکت باشد، می‌توان تا ۵۱ درصد آن را به خریدار خارجی واگذار و باقیمانده‌اش را نگه داشت.
به اعتقاد کارشناسان، فروش سهام خودروسازان کشور به خارجی‌ها، کار مثبت و قابل قبولی در شرایط فعلی به حساب می‌آید و با این راه می‌توان مشکلات مالی را حل کرد و در آینده شاهد تولید محصولاتی با کیفیت و قیمت مناسب بود. اما آیا کسی حاضر به خرید سهام ایران خودرو و سایپا و پارس خودرو با اوضاع و احوالی که دارند، خواهد شد؟ در این مورد عضو هیات مدیره انجمن قطعه سازان تاکید می‌کند که به دلیل جذابیت بالای بازار خودروی ایران، قطعا هستند شرکت‌هایی که حاضر به خرید سهام صنعت خودرو کشور با همین وضع نیز باشند. به گفته محمدرضا نجفی منش، بازار خودرو ایران سرمایه‌ای بزرگ به حساب می‌آید و نمی‌توان به راحتی از آن چشم پوشی کرد، بنابراین اینکه خودروسازان خارجی بخواهند سهام خودروسازان ایرانی را بخرند، موضوع عجیبی نیست.
اظهارات عضو هیات مدیره انجمن قطعه‌سازان در حالی است که دو هفته دیگر، همایش صنعت خودرو همزمان با نمایشگاه بین‌المللی قطعات، در کشور برگزار می‌شود و احتمالا جمعی از شرکت‌های بزرگ خودروسازی و قطعه‌سازی دنیا نیز در آن حضور خواهند یافت و این بهترین فرصت برای شناساندن ظرفیت‌های صنعت و بازار خودرو ایران به آنها است.
آن طور که خبر می‌رسد، مسوولان همایش برای تمام خودروسازان و قطعه سازان بزرگ دنیا دعوت نامه ارسال کرده و خواستار حضور آنها در همایش نهم آذر ماه شده اند و اتفاقا هدف اصلی نیز این است که خارجی‌ها با ظرفیت‌های پیدا و پنهان خودروسازی و البته بازار ایران، بیشتر آشنا شده و راغب به سرمایه‌گذاری در کشور شوند.
گویا در این همایش، آمریکایی‌ها و فرانسوی‌ها (در صورت آمدن به ایران)، میهمانان ویژه به شمار می‌روند و قرار است از واحدهای نمونه قطعه‌سازی و خودروسازی کشور نیز دیداری داشته باشند.
گفته می‌شود که دیدارهایی خصوصی نیز میان خودروسازان ایرانی و میهمانان خارجی در این همایش دو روزه انجام خواهد گرفت و بنابر شنیده‌ها، یکی از محورهای اصلی مذاکرات، فروش سهام است. گویا از قبل نیز مذاکراتی نصف و نیمه انجام شده و برخی شرکت‌های بزرگ نیز تمایل اولیه خود را برای خرید سهام خودروسازان ایرانی اعلام کرده‌اند.
در این بین، ظاهرا محتمل‌ترین گزینه، فروش سهام پارس خودرو به رنوی فرانسه است که از قبل نیز بحث آن وجود داشته و حالا در مراحل جدی‌تری قرار دارد. البته با توجه به اتفاقاتی که در مذاکرات هسته ای اخیر ایران و گروه ۱+۵ رخ داد و گفته شد که فرانسوی‌ها مانع توافق نهایی شده اند، شاید این موضوع (فروش سهام پارس خودرو به رنو) نیز تحت تاثیر قرار گرفته باشد، اما به نظر می‌رسد رنویی‌ها در این ماجرا جدی‌اند و منتظر فرصت برای عملی کردن هدف خود هستند.
به عبارت بهتر، مسوولان رنو منتظرند تا مذاکرات هسته‌ای ایران و غرب به نتیجه رسیده و بخشی از تحریم‌ها به‌خصوص تحریم صنعت خودرو برداشته شود و آنگاه با خیال راحت، سهام سومین خودروساز بزرگ ایران را مال خود کنند.
اما جدای از پارس خودرو، ظاهرا سر ایران‌خودرو و سایپا نیز بی‌کلاه نمانده و آنها هم مشتریان خارجی دارند؛ هرچند شاید داستان آنها به جدیت رنو و پارس خودرو نباشد. به گفته یک منبع آگاه، ظاهرا ایران خودرویی‌ها یک مشتری نامدار و با اعتبار جهانی به نام «جنرال موتورز» دارند که برای خرید سهام بزرگترین خودروساز ایران ابراز علاقه کرده است. حتی آن طور که یکی از روزنامه‌های چاپ فرانسه در مقاله ماه پیش خود عنوان کرده بود، مذاکراتی نیز بین ایران خودرو و جنرال موتورز آمریکا انجام شده؛ با این حال هیچ منبع رسمی داخلی این خبر را تایید نکرده است. ظاهرا طرفین منتظر مشخص شدن نتایج مذاکرات هسته ای ایران و غرب هستند، به نحوی اگر توافقی در این مورد صورت گیرد، آمریکایی شدن ایران‌خودرو چندان دور از ذهن نیست. خودروسازان آمریکایی به خصوص جنرال موتورز، پیش از انقلاب نیز در خودروسازی ایران حضور داشته‌اند و شاید دوباره پس از ۳۵ سال، پای آنها به جاده مخصوص باز شود.
اما از کیلومتر ۱۵ جاده مخصوص هم خبرهایی می‌رسد. گویا سایپایی‌ها نیز یک مشتری صاحب نام آمریکایی-ایتالیایی دارند به نام گروه فیات-کرایسلر.
شرکت ایتالیایی فیات در سال ۲۰۱۱ بخش قابل توجهی از سهام خودروساز آمریکایی (کرایسلر) را خرید و این ۲ به نوعی با یکدیگر ادغام شدند. حالا خبر می‌رسد این «گروه خودروسازی» برای خرید سهام سایپا ابراز تمایل کرده، هر چند این خبر نیز فعلا توسط منابع رسمی داخلی مورد تایید قرار نگرفته است.
به نظر می‌رسد مذاکرات آتی ایران و گروه ۱+۵ در اواخر آبان و همچنین همایش نهم آذر ماه، سرنوشت انتقال سهام خودروسازان ایرانی به خارجی‌ها را مشخص کند، چه آنکه اگر مذاکرات به نتایج مثبتی برسد و همایش نیز با حضور بزرگان خودروسازی و قطعه‌سازی دنیا برگزار شود، هیچ بعید نیست تا چندی دیگر، آمریکایی‌ها، فرانسوی‌ها و ایتالیایی‌ها سهامدار غول‌های جاده مخصوص شوند.